seis poemas galegos - Consello da Cultura Galega

se transmuta en imaxes poéticas. Federico poetiza o río Sil, río escenario da
infancia de Ernesto, ó que García Lorca chamaba Ernesto do Sil, segundo
me confesou na miña entrevista.
De novo, parte dunha materia preexistente (Federico recorrera as ribeiras
do Sil), pero o poeta precisaba unha inspiración para plasmar a súa experiencia
poética e atópaa no río de Ernesto.
O poeta convoca ós mozos loiros do monte e do val e a escura xente do
cume e do val, para estar presentes na traxedia. O poema describe esa
traxedia, pero está prateado por esa sombra-luz, que nace do subconsciente
do poeta, e pode personificar a morte do amor adolescente.
Os símbolos lorquianos son evidentes. A auga, a lúa (coa súa presencia
malévola); as camelias de soma pódennos lembrar a morte, pero tamén
poden significar un símbolo floral no amor homosexual; bois de ágoa, os
albres do Sil sobre a verde lúa son motivos reiterativos que adquiren sentido,
entendendo estes poemas coma un pórtico amoroso.
García Lorca viaxa a Buenos Aires e de aí vai sacar a materia para o poema
«Cantiga do neno»: o «tempo» dos poemas aínda non estaba rematado.
O poeta, maxistral e intuitivamente, capta o mundo do emigrante, perdido
na grande urbe de Buenos Aires. E aí queda poetizado para sempre
Ramón de Sismundi, sentindo a muiñeira d’ágoa, e indo bater co bermello
muro de lama. O poeta, na dorna amorosa dos poemas, séntese emigrante
galego, porque, non o dubidamos, este poema está dedicado a Ernesto, o
Ramón de Sismundi. Guerra da Cal díxonos, na nosa conversa de Londres,
que foi el quen lle proporcionou o topónimo Sismundi e que o animou a
tratar o tema da emigración, como un grande tema galego259 .
As raíces das metáforas lorquianas toman zume no subconsciente do
poeta, para ser libres na expresión poética. E volven saír os mesmos símbolos,
con claras connotacións oníricas: a lúa, coa súa multivalencia semántica,
xogando coas sombras que proxecta o aparente real, a auga (coñecido
símbolo erótico), o cabalo (forza vital, en clara relación co home), as ás
(lembremos que Zeus se converteu nun ser alado -Aguia- cando se namorou
do mozo Ganimedes e, voando, levouno para o Olimpo).
Neste terceiro e final bloque imos referirnos a «Romaxe» e «Canzón».
Estes dous poemas, aparentemente, quedarían fóra dun poemario amoroso.
Pero, vistos cun sentido unitario, forman tamén parte da arquitectura
259 Tamén nos confesou outros detalles daquela colaboración lingüística: por exemplo,
García Lorca empregou o castelanismo sauce, na vez de «salgueiro», que lle ofrecía Ernesto, porque
non lle gustaba esta última palabra.
209