seis poemas galegos - Consello da Cultura Galega

Comecemos pola mesma disposición dos poemas. Tal como foron publicados,
a súa orde non me parece caprichosa. Foran ordenados polo seu
autor ou polo seu editor, posiblemente co consentimento de García Lorca,
o feito é que constitúen un poemario unitario.
Vexamos. Péchano e ábreno dous poemas de evidente lectura amorosa:
«Madrigal â cibdá de Santiago» e «Danza da lúa en Santiago». Os dous
poemas centrais, con claras referencias lingüísticas e conceptuais a Ernesto,
son tamén amorosos: «Cantiga do neno da tenda» e «Noiturnio do adoescente
morto». E arroupando a estes dous últimos, dous poemas simbólicos da nosa
tradición: «Romaxe de nosa Señora da Barca» e «Canzón de cuna pra Rosalía
Castro, morta».
O poeta popular andaluz reenche o poema «Madrigal» con elementos
identificadores da paisaxe compostelá (choiva, noite escura, rúa, as herbas),
diríxese ó meu doce amor, pero con símbolos lorquianos: o ar, a lúa, a auga,
a soma e a cinza. Seguindo a Ángel Sahuquillo, podemos apreciar as
connotacións oníricas da lúa e a auga co inconsciente e a sexualidade. A
lúa como símbolo de plurivalencia semántica, como algo atractivo e perigoso,
que pode atoparse tanto dentro, como fóra das persoas. 258
De novo, é a lúa, personificada nun galán (Ernesto), a protagonista de
«Danza». Dixemos que era un símbolo atractivo, pero tamén perigoso na
arte lunar de Fedrico. O ritmo de baile frenético e o diálogo nai-filla tenta
romper o feitizo da lúa, mentres a cantiga resoa na Quintana dos mortos.
Os símbolos volven a ser intensos e reiterativos. O ar do ceo, que non é ar,
senón que é lúa, transfigura á nai en brancura. A lúa, en relación co inconsciente
colectivo, representa con frecuencia o eros. As somas (o desexo, o
escuro) contrasta coa luz (a vida), nunha figuración cultural do permitido e
do prohibido. O sono, os soños viven tamén no espírito de quen os crea,
diante de seren traducidos a linguaxe verbal; é producto do desexo, pero
tamén da censura que representa a realidade; por último, fixémonos que a
expresión a flor d’ouro pode estar referida na poesía de Federico á vivencia
e problemas do amor homosexual e así é expresado noutros textos poéticos
do autor.
No segundo bloque, pasamos a analizar o «Noiturnio» e a «Cantiga».
En «Noiturnio» xa dixemos como parece ser que Lorca parte dun
espisodio real. Pero o que importa aquí, unha vez máis, é que un feito real
258 Vid. Luís Pérez Rodríguez, «Carlos Martínez-Barbeito e a súa amizade con Federico García
Lorca», A Nosa Terra, 14 de agosto de 1997, p. 27.
208