seis poemas galegos - Consello da Cultura Galega

No tocante á escrita dos poemas, atopámonos tamén con problemas
para datalos. Unha vez máis, García Lorca constátanos a súa despreocupación
por este asunto.
Como tese xeral, os poemas empezaríanse a compor despois do verán
de 1932 (co «Madrigal») e remataríanse os restantes, como afirma Guerra
da Cal, en 1934185 . Todo o máis, podiamos admitir, como data final, a primavera
ou comezos de verán de 1935186 .
García Lorca viña falando, desde maio de 1932, da súa intención de
escribir poesías en galego. A partir desta data, hai que situar o nacemento,
elaboración e escritura dos poemas. O proceso é complexo e nel conflúen
moitos factores, que farán posible a publicación desta xoia literaria. O poeta
puido pensar nun primeiro momento, como é natural, na súa propia lingua
de expresión, o castelán. Pero xa dende a prehistoria destas poesías, puido
partir tamén de borradores en galego, que se converterían máis tarde en
copias en limpo. Neste punto, o poema que lle entregou a Carlos Martínez-
Barbeito, en papel azul, con cabeceira do hotel Compostela, tampouco nos
aclara esta cuestión, pois o escritor coruñés non recorda en que idioma estaba
escrito187 . A poesía:
«... se refería a la lluvia y al mar de Galicia y a los bueyes
que miran pensativos desde los húmedos prados a los viajeros que
(Vid. Filgueira Valverde, 1993, 1994).
Ricardo Palmás apoia tamén esta idea de Filgueira Valverde e engade:
«Interesante a suxestión do Filgueira. A seguir ao muro da Quintana -o das monxas- está,
máis retirada, a entrada á igrexa. Alí hai un San Paio vestido de cortesán do XVIII cun cuitelo
encravado no pescozo. O branco galán baixo a lúa? Pode ser. Bon, xa sabes a lenda: Abderramán
quíxolle comer o rabo... Contáronlle a estoria ao Lorca? Voltamos ao mesmo asunto. O poema
latino que lle dedicaron en Alemania é tido por algúns como o primeiro texto medieval de ‘temática
gay’. Nunca cheguei a velo e non sei que conta» (carta xa citada do 19-1-1936).
Apreciacións interesantes, pois, unha vez máis, García Lorca pode estar dándonos, como
eu creo, unha nova metáfora fundida sobre realidades preexistentes: Ernesto é Ramón de Sismundi,
transformado poeticamente no neno da tenda e agora tamén é branco galán, fundido coa imaxe
do mozo mártir San Paio.
185 Vid. Franco Grande, 1985a.
186 Ian Gibson, Andrew A. Anderson, Landeira Yrago e Franco Grande son algúns dos
críticos que se teñen ocupado deste tema. Blanco-Amor, que precisamente non se distingue pola
súa precisión nas citas, incorre en frecuentes contradiccións. Pero el, máis que apreciacións formais,
que poden ser traicionadas facilmente pola memoria, vai sempre á cerna da cuestión: os poemas
son da autoría de García Lorca e Guerra da Cal é o «incitador» dos mesmos, coma el vai ser o seu
editor. Aquí é onde radica a cuestión.
187 Conversas con Carlos Martínez-Barbeito, na súa casa da rúa Juana de Vega (A Coruña).
161