seis poemas galegos - Consello da Cultura Galega

ocha, que é tamén a barca que a transportou ata o santuario. E os catro
bois que a levaban, que pertencen sen dúbida a outra das nosas romarías
populares: Nosa Señora da Franqueira, cantada por Cabanillas. Neste punto,
como noutras referencias temáticas de fondo, veñen a confirmar a nosa
sospeita de que as influencias esténdense a outros contertulios do café Regina,
onde Federico acudía con Pérez Güerra e Serafín Ferro. Posiblemente, Ramón
Cabanillas contoulle a Federico, entre outras moitas lendas, a romaría
da Nosa Señora da Barca e a da Nosa Señora da Franqueira, e García Lorca
fai esa mestura poética tan súa, pero tan fermosa sempre180 . O certo é que,
efectivamente, a Virxe da Nosa Señora da Franqueira é unha imaxe moi
antiga, pequena e de pedra. Despois da misa maior, a Virxe, cun manto
azul, sae nun carro, tirado por xuntas de bois, tamén cubertas de panos sedáns
brancos, sen que falte o aguillón con punta de ouro181 .
«Cantiga do neno da tenda» transpórtanos ós galegos da emigración.
De novo, Lorca pon en danza metafórica os elementos reais: o Río da Prata,
as rúas infindas, a concreta rúa Esmeralda, pola que paseou o poeta, as
ribeiras da pampa... E, como música de fondo, a muiñeira d’goa, a muiñeira
bailada polo emigrante, mentres discorren polas súas meixelas as bágoas
da saudade. Sismundi é tamén un topónimo concreto, da comarca de
Ortigueira, que, segundo me referiu Guerra da Cal, el mesmo lle
proporcionou. Bermello muro de lama é metáfora lorquiana, pero pode
observarse efectivamente esta cor «melena de león» cando as augas
mesturadas do Río da Prata e o océano se confunden182 .
«Noiturnio do adoescente morto», de intenso paralelismo e con ecos
das Coplas manriqueñas, cos seus signos reais: o río Sil, que leva no seu
colo ó adoescente afogado, aínda quente, cara ó mar (a morte definitiva).
180 Na miña conversa con Guerra da Cal, sen facer, pola súa parte, referencia á romaría da
Nosa Señora da Franqueira, contoume que fora el quen lle falou desta pequena Virxe de pedra
e dos catro bois. Durante a entrevista constatei que case sempre se apropiaba do discurso dos
Seis poemas galegos e que podía estar indo máis alá do que puido influír a cultura e coñecemento
poético que podía ter un mozo como Ernesto, de 22 anos, e criado culturalmente en Madrid.
Posiblemente estaba a confundir, ós seus oitenta e un anos, as voces cos ecos (son palabras de
Landeira Yrago). ¿Por que Lorca non puido escoitar esta historia da boca doutros amigos galegos,
léase Serafín Ferro, Eduardo Blanco-Amor (quen se atribúe tamén o protagonismo, que comparte
con Carlos Martínez-Barbeito) e outros? Todos eles puideron, pola súa vez, escoitala de Ramón
Cabanillas, quen, por certo, a contou poeticamente de xeito fermoso.
181 Vid. Sueiro, Jorge-Víctor, 1983, pp. 140-9, 195-201.
182 Outra volta, Lorca poetiza sobre a realidade concreta. Nós mesmos puidemos comprobar
como en Arxentina e Uruguai está viva popularmente a comparación destas augas coa cor da
«melena» de león.
159