10.05.2013 Views

Diccionario etimológico comparado de la lengua castellana

Diccionario etimológico comparado de la lengua castellana

Diccionario etimológico comparado de la lengua castellana

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

2650 I^ÓRTU FORZÓ<br />

Fortun-ar. a.<br />

Cfr. etim. foltuna. Suf. -ar.<br />

SIGN.— ant. afortunar:<br />

No pidió á los Dioses que <strong>la</strong> diessen vida, sino que<br />

fortunassen su intento. Quev. M. B.<br />

Fortun-io. ni.<br />

Cfr. etim. fortuna. Suf. -io.<br />

SIGN.— 1. ant. Felicidad, dicha.<br />

2. ant. INFORTUNIO.<br />

Fortu-no, na. adj.<br />

Cfr. etim. fortuna.<br />

SIGN.— ant. fortunoso.<br />

Fortun-6n. m.<br />

Cfr. etim. fortuna. Suf. -ón.<br />

SIGN.— farn. aum. <strong>de</strong> fortuna.<br />

Fortun-oso, osa. adj.<br />

Cfr. etim. fortuna. Suf. -oso.<br />

SIGN.— 1. ant. Borrascoso, tempestuoso.<br />

2. ant. Azaroso, <strong>de</strong>sgraciado.<br />

Forúnculo, ni.<br />

Cfr. etim. furúnculo.<br />

SIGN.— Mee/. FURÚNCULO.<br />

Forza. f.<br />

ETIM.— Del bajo-iat. for-cia, for-tia,<br />

<strong>de</strong>rivado <strong>de</strong>l adj. for-ti-s, -te, fuerte, el<br />

que tiene fuerza, resistencia, robusto,<br />

constante, animoso, varonil. Sírvele <strong>de</strong><br />

base <strong>la</strong> raíz for-, correspondiente á <strong>la</strong><br />

primitiva dhar-, que se<br />

DHAR-GH- ( = <strong>la</strong>t. FOR-GH-),<br />

amplifica en<br />

cuya apHcación<br />

cfr. en hor-tatorio. Etimológ.<br />

for-ti-s significa alentado, animado, incitado<br />

y forcia, ánimo, aliento, resis-<br />

tencia. De for-ci-a se <strong>de</strong>rivan forza y<br />

FUERZA, <strong>de</strong> don<strong>de</strong> <strong>de</strong>scien<strong>de</strong>n: es-forzar,<br />

es-fuerzo, re-forzar, for-zar,<br />

forza-do, forzada-mente, forza-dor,<br />

forz-al, forza-mento, forz-ante, forz-oso,<br />

FOR-zuDO, etc De for-ti-s, -te, se<br />

<strong>de</strong>rivan: for-ti-fic-are (cfr. -fie- en fac-<br />

er), |)rim. <strong>de</strong> FORTi-Fic-AR;^/b/'-¿/-/?í?-a-¿/o,<br />

-tion-is, -tion-em, primit. <strong>de</strong> fortificación;<br />

yb/'/í-¿u-oío, -din-is, -din-em, \n\m.<br />

<strong>de</strong> FORTiTUD, etc. De for-ti-s <strong>de</strong>scien<strong>de</strong>n:<br />

¡forte!, FORTE-PIANO (cfr. PIANO), FUER-<br />

TE, PIANO-FORTE, FORT-IN, FUERT-EZUE-<br />

Lo, FUERTE-MENTE, etc. Gorrespon<strong>de</strong>ii á<br />

forza: ital. forza; franc. forcé; prov.<br />

forza, forsa; cat. forsa; port.yó/'pa, etc.<br />

Cfl'. confortar, EXHORTAR, etC.<br />

SIGN.— ant. fuerza:<br />

Este forzador sea metudo, con quanto que ovier. en<br />

po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> aquellos á quien fizo <strong>la</strong> forza. Fuer. Juzg.<br />

lib. 3, tit. 3, 1. 1.<br />

Forzadamente, adv. m.<br />

Cfr. etim. forzado. Suf. -mente.<br />

SIGN.— 1. Por fuerza :<br />

Tu el mas po<strong>de</strong>roso <strong>de</strong> los infernales hermanos, á cuyo<br />

imperio están forzadamente obedientes, abre <strong>la</strong>s puertas.<br />

Pell. Arg. par. 2, f. 41.<br />

2. ant. Forzosamente, necesariamente :<br />

No es assí, sino que forzadamente nos ha <strong>de</strong> caber<br />

una <strong>de</strong> estas dos suertes tan <strong>de</strong>siguales. Fr. L. Oran.<br />

Guía, par. 1, cap. 10.<br />

Forza-do, da. adj.<br />

:<br />

Cfr. etim. forzar. Suf. -do.<br />

SIGN.— 1. Ocupado por fuerza.<br />

2.<br />

3.<br />

ant. FORZOSO.<br />

m. Galeote con<strong>de</strong>nado á servir al remo<br />

en <strong>la</strong>s galeras<br />

El Cómitre, por no <strong>de</strong>tener á su Príncipe, con varas<br />

y vergajos <strong>de</strong> toro castigaba á los forzados. Pell. Arg.<br />

parí. 2. fol.<br />

4. adv.<br />

146.<br />

m. ant. forzosamente.<br />

Forza-dor. m.<br />

Cfr. etim. forzar. Suf. -dor.<br />

SIGN.— El que hace fuerza ó violencia á otro,<br />

y más comónmente el que fuerza á una mujer:<br />

No favorecían á los robadores, incendiarios sacrilegos,<br />

forzadores <strong>de</strong> doncel<strong>la</strong>s... Marq. Gob. lib. 2.<br />

cap. 32.<br />

Forz-al. ni.<br />

Cfr. etim. forza. Suf. -al.<br />

SIGN.— Banda ó faja maciza <strong>de</strong> don<strong>de</strong> arrancan<br />

<strong>la</strong>s púas <strong>de</strong> un peine :<br />

Poniendo cada uno en el forzal <strong>de</strong>l tal peine, su señal<br />

con un hierro caliente, por manera que sea conocido.<br />

Recop. lib. 7, tít. 13, 1. 30.<br />

Forza-mento. m.<br />

Cfr. etim. forzar. Suf. -menta.<br />

SIGN.— ant. forzamiento.<br />

Forza-miento. ni.<br />

Cfr. etim. forzar. Suf. -miento.<br />

SIGN.— Acción <strong>de</strong> forzar ó hacer fuerza:<br />

O en caso <strong>de</strong> aleve ó forzamiento <strong>de</strong> muger, ó robo<br />

<strong>de</strong> el<strong>la</strong>. Recop. lib. 4, tít, 1. 1. 18.<br />

Forz-ante.<br />

Cfr. etim. forzar. Suf. -ante.<br />

SIGN,— p. a, ant. <strong>de</strong> forzar. Que fuerza.<br />

Forzar, a.<br />

Cfr. etim. forza. Suf. -ar.<br />

SIGN.-l. Hacer fuerza ó violencia física<br />

para conseguir un fin. forzar una puerta.<br />

2. Entrar, sujetar y rendir á fuerza <strong>de</strong> armas<br />

una p<strong>la</strong>za, castillo, etc.:<br />

No pararon hasta forzar los Reales <strong>de</strong> los vencidos,<br />

y gozar <strong>de</strong> todos los <strong>de</strong>spojos, que eran gran<strong>de</strong>s. Mar.<br />

H. Esp. lib. 5, cap. 14.<br />

3. Gozar á una mujer contra su voluntad :<br />

Al que forzare muger honrada, casada, viuda ó doncelia,<br />

se le ahorcará. Ord. dliht. 1728, 1. 2, t. 13. art. 2.5.<br />

4. Tomar ó ocupar por fuerza una cosa.<br />

5. fig. Obligar ó precisar á que se ejecute<br />

una cosa.<br />

6. r. ant. esforzarse.<br />

Forzosa, f.<br />

Cfr. etim. forzoso.<br />

SIGN.— 1. Lanceen el juego <strong>de</strong> <strong>la</strong>s damas<br />

á <strong>la</strong> españo<strong>la</strong>, con el cual se gana precisamente<br />

<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> doce jugadas, teniendo tres<br />

damas contra una y <strong>la</strong> calle <strong>de</strong> en medio <strong>de</strong>l

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!