10.05.2013 Views

inclusión de la moral en el derecho y otros ensayos de teoría jurídica

inclusión de la moral en el derecho y otros ensayos de teoría jurídica

inclusión de la moral en el derecho y otros ensayos de teoría jurídica

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

establezcan para saber si una horma es o no parte <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho son<br />

conv<strong>en</strong>cionales. 40 De lo anterior se sigue que mi<strong>en</strong>tras <strong>la</strong> primera tesis<br />

es verda<strong>de</strong>ra, <strong>la</strong> segunda es conting<strong>en</strong>te, porque perfectam<strong>en</strong>te podría<br />

existir una conv<strong>en</strong>ción que haga <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>el</strong> carácter jurídico <strong>de</strong> una<br />

norma <strong>de</strong> su valor. Esto le permite admitir a los incorporacionistas,<br />

que <strong>en</strong> sistemas jurídicos constitucionalizados, como los nuestros,<br />

exist<strong>en</strong> normas <strong>moral</strong>es que son parte <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho <strong>en</strong> virtud <strong>de</strong> su<br />

valor, pero no <strong>de</strong> manera necesaria, sino <strong>de</strong>bido al hecho conting<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong> que nuestra practica incluye <strong>la</strong> conv<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> reconocer<strong>la</strong>s como<br />

<strong>de</strong>recho 41 .<br />

1.9. Consi<strong>de</strong>raciones Finales<br />

El tema que a mi juicio constituye <strong>el</strong> problema c<strong>en</strong>tral <strong>de</strong> toda<br />

<strong>teoría</strong> o filosofía <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho ti<strong>en</strong>e que ver con <strong>la</strong> cuestión <strong>de</strong> <strong>la</strong> vali<strong>de</strong>z<br />

<strong>jurídica</strong> y <strong>la</strong> obedi<strong>en</strong>cia al <strong>de</strong>recho. Sost<strong>en</strong>go que <strong>la</strong> cuestión es<strong>en</strong>cial<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> reflexión iusfilosófica no es, únicam<strong>en</strong>te, <strong>la</strong> <strong>de</strong> saber si se pue<strong>de</strong><br />

o no hacer una <strong>de</strong>scripción confiable <strong>de</strong> nuestras practicas <strong>jurídica</strong>s<br />

(Hart) o si se pue<strong>de</strong>n mostrar aqu<strong>el</strong><strong>la</strong>s como <strong>la</strong> mejor imag<strong>en</strong> <strong>de</strong> lo<br />

que pue<strong>de</strong>n ser (Dworkin), <strong>el</strong> asunto es explicar y justificar, porque<br />

una norma pue<strong>de</strong> obt<strong>en</strong>er <strong>el</strong> calificativo <strong>de</strong> jurídico y porque <strong>la</strong><br />

conducta que <strong>el</strong><strong>la</strong> or<strong>de</strong>na se realice se convierte <strong>en</strong> optativa para sus<br />

<strong>de</strong>stinatarios. Calificar <strong>de</strong> <strong>jurídica</strong>m<strong>en</strong>te valida una norma social, <strong>la</strong><br />

convierte <strong>en</strong> Derecho con vocación <strong>de</strong> imponerse legítimam<strong>en</strong>te a su<br />

<strong>de</strong>stinatario, incluso coaccionarlo a través <strong>de</strong> <strong>la</strong>s instituciones sociales<br />

y políticas a que actúe aún <strong>en</strong> contra <strong>de</strong> su voluntad. Recor<strong>de</strong>mos<br />

que, a difer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> concepción clásica, que veía <strong>en</strong> <strong>la</strong> coacción un<br />

medio o instrum<strong>en</strong>to para hacer efectivas <strong>la</strong>s normas <strong>jurídica</strong>s, <strong>la</strong> visión<br />

actual <strong>de</strong>l propio positivismo, ve <strong>en</strong> <strong>el</strong> Derecho, más bi<strong>en</strong>, un conjunto<br />

<strong>de</strong> normas que regu<strong>la</strong>n <strong>la</strong> utilización <strong>de</strong> <strong>la</strong> fuerza coactiva; <strong>de</strong> allí que<br />

sost<strong>en</strong>ga Bobbio, que <strong>la</strong> coacción, por tanto, no es un instrum<strong>en</strong>to sino<br />

<strong>el</strong> objeto <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho 42 .<br />

El positivismo jurídico c<strong>en</strong>tra su at<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> saber si pue<strong>de</strong> o no<br />

hacer una <strong>de</strong>scripción confiable <strong>de</strong> lo que <strong>en</strong> una sociedad constituye<br />

su reg<strong>la</strong> <strong>de</strong> reconocimi<strong>en</strong>to. Ahora bi<strong>en</strong>, <strong>el</strong> mismo Hart admite que<br />

<strong>de</strong> <strong>el</strong><strong>la</strong>, no se pue<strong>de</strong> predicar su vali<strong>de</strong>z sino su exist<strong>en</strong>cia, pues <strong>en</strong><br />

últimas <strong>el</strong><strong>la</strong> es una práctica. Una pregunta in<strong>el</strong>udible es <strong>la</strong> <strong>de</strong> saber si<br />

0 Bayón, Juan Carlos. “El cont<strong>en</strong>ido mínimo <strong>de</strong>l positivismo jurídico”, <strong>en</strong> V. Zapatero (ed.), Horizontes<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> filosofía <strong>de</strong>l Derecho: Hom<strong>en</strong>aje a Luis García San Migu<strong>el</strong>, Vol. II, Ediciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong><br />

Alcalá <strong>de</strong> H<strong>en</strong>ares, 2002, p. 69.<br />

1 Ibíd., p. 70.<br />

2 Bobbio. p. cit. p.165.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!