10.05.2013 Views

inclusión de la moral en el derecho y otros ensayos de teoría jurídica

inclusión de la moral en el derecho y otros ensayos de teoría jurídica

inclusión de la moral en el derecho y otros ensayos de teoría jurídica

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

El mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong>l juez literario también se opone al mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong>l juez<br />

que quiere <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>la</strong> ley según <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s ci<strong>en</strong>cias naturales<br />

(juez ci<strong>en</strong>tífico). Este mo<strong>de</strong>lo consi<strong>de</strong>ra que <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho adquiere cierta<br />

dignidad int<strong>el</strong>ectual si pue<strong>de</strong> ser calificado <strong>de</strong> ci<strong>en</strong>tífico, pero tal visión<br />

<strong>de</strong>ja a un <strong>la</strong>do <strong>el</strong> hecho <strong>de</strong> que <strong>la</strong> ley es un campo humanista a<strong>de</strong>más<br />

<strong>de</strong> ci<strong>en</strong>tífico, un campo que como lo había seña<strong>la</strong>do Aristót<strong>el</strong>es cae <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> <strong>la</strong> ética y <strong>la</strong> política, que no es <strong>el</strong> campo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>ducciones<br />

sino <strong>de</strong> <strong>la</strong> razón práctica (Nussbaum, 1997, 121-122).<br />

Finalm<strong>en</strong>te, contrario al juez neutral, para <strong>el</strong> juez literario los<br />

datos sociales e históricos son una fu<strong>en</strong>te invaluable que <strong>de</strong>be tratar<br />

<strong>de</strong> conocer <strong>en</strong> todos sus <strong>de</strong>talles y particu<strong>la</strong>rida<strong>de</strong>s para compr<strong>en</strong><strong>de</strong>r<br />

<strong>la</strong> situación <strong>de</strong> los afectados, sin que por <strong>el</strong>lo <strong>de</strong>ba sucumbir a<br />

inclinaciones personales o <strong>de</strong>jarse influir por <strong>la</strong>s exig<strong>en</strong>cias y presiones<br />

<strong>de</strong> los grupos sociales (Nussbaum, 1997: 123). El juez literario indaga<br />

por esas realida<strong>de</strong>s permiti<strong>en</strong>do que surjan, incluso, <strong>la</strong>s emociones<br />

propias <strong>de</strong> un espectador juicioso o <strong>de</strong> su sustituto, <strong>el</strong> lector <strong>de</strong><br />

nove<strong>la</strong>s, advirti<strong>en</strong>do que <strong>la</strong>s emociones <strong>de</strong> un espectador juicioso no<br />

se i<strong>de</strong>ntifican con <strong>la</strong> <strong>de</strong> los actores ni son emociones que surjan <strong>de</strong> sus<br />

intereses personales <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso concreto. El juez literario trasci<strong>en</strong><strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> simple empatía como lo hace <strong>el</strong> espectador juicioso, y evalúa <strong>la</strong>s<br />

particu<strong>la</strong>rida<strong>de</strong>s y sufrimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> los afectados <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su punto <strong>de</strong><br />

vista (Nussbaum, 1997: 127).<br />

7.5. Conclusiones<br />

Como hemos visto, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> sus oríg<strong>en</strong>es <strong>en</strong> Roma <strong>la</strong> jurispru<strong>de</strong>ncia<br />

tuvo un carácter práctico que <strong>la</strong> empar<strong>en</strong>taba con <strong>la</strong> phrónesis (saber<br />

práctico), con <strong>la</strong> tópica (retórica) y <strong>la</strong> dialéctica griega. Este carácter<br />

práctico también está pres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> jurista medieval hasta los inicios<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> mo<strong>de</strong>rnidad, cuando influ<strong>en</strong>ciado por <strong>el</strong> espíritu matemático<br />

galileano y cartesiano empieza a re<strong>la</strong>cionarse <strong>la</strong> jurispru<strong>de</strong>ncia<br />

con <strong>la</strong> ci<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>el</strong> s<strong>en</strong>tido mo<strong>de</strong>rno. En <strong>el</strong> siglo XIX, influ<strong>en</strong>ciado<br />

por <strong>el</strong> paradigma positivista, <strong>la</strong> racionalidad <strong>jurídica</strong> osci<strong>la</strong>rá <strong>en</strong>tre<br />

<strong>la</strong> concepción formalista que <strong>de</strong>f<strong>en</strong><strong>de</strong>rá un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> racionalidad<br />

analítica-<strong>de</strong>ductiva (exégesis, jurispru<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> concepto) y <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo<br />

antiformalista, que asume <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> racionalidad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s ci<strong>en</strong>cias<br />

sociales, culminado con un giro hacia <strong>el</strong> voluntarismo o <strong>de</strong>cisionismo<br />

judicial que rechazan <strong>la</strong> concepción mecánica, <strong>de</strong>ductiva y formalista<br />

<strong>de</strong>l razonami<strong>en</strong>to jurídico y <strong>de</strong>fi<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>la</strong> tesis <strong>de</strong> que <strong>la</strong> interpretación<br />

y aplicación <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho no es un proceso lógico ni racional sino un<br />

acto <strong>de</strong> voluntad y, por <strong>el</strong>lo, <strong>el</strong> pap<strong>el</strong> <strong>de</strong>l juez es <strong>de</strong> carácter creativo y<br />

productivo.<br />

1

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!