inclusión de la moral en el derecho y otros ensayos de teoría jurídica
inclusión de la moral en el derecho y otros ensayos de teoría jurídica
inclusión de la moral en el derecho y otros ensayos de teoría jurídica
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
analítica o <strong>la</strong> l<strong>la</strong>mada <strong>teoría</strong> g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho 261 y ti<strong>en</strong>e como su<br />
foco principal <strong>el</strong> ámbito alemán con <strong>la</strong> figura <strong>de</strong> Ihering, que como<br />
ya lo seña<strong>la</strong>mos <strong>en</strong> su primera etapa fue partidario <strong>de</strong>l formalismo<br />
conceptual jurispru<strong>de</strong>ncial, pero <strong>en</strong> esta segunda etapa arremete<br />
contra <strong>la</strong> escue<strong>la</strong> histórica <strong>de</strong>l Derecho y contra <strong>el</strong><strong>la</strong> duram<strong>en</strong>te.<br />
Ihering critica <strong>el</strong> culto a lo lógico que quiere <strong>el</strong>evar <strong>la</strong> jurispru<strong>de</strong>ncia<br />
a matemática <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho. En su obra El espíritu <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho romano<br />
<strong>de</strong>fi<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>la</strong> i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> que <strong>la</strong> vida o <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho no exist<strong>en</strong> a causa <strong>de</strong> los<br />
conceptos jurídicos abstractos sino todo lo contrario. Por consigui<strong>en</strong>te,<br />
no suce<strong>de</strong> lo que postu<strong>la</strong> <strong>la</strong> lógica sino lo que postu<strong>la</strong> <strong>la</strong> vida y <strong>la</strong><br />
realidad histórico-social. Si se quiere t<strong>en</strong>er un conocimi<strong>en</strong>to cierto<br />
<strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho <strong>de</strong>b<strong>en</strong> conocerse los factores y motivos prácticos que<br />
incidieron <strong>en</strong> <strong>el</strong> proceso <strong>de</strong> formación <strong>de</strong>l <strong>la</strong>s normas <strong>jurídica</strong>s. 262<br />
Ya <strong>en</strong> <strong>la</strong> obra anterior había sugerido <strong>la</strong> i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> que <strong>el</strong> fin es<br />
creador <strong>de</strong> todo <strong>de</strong>recho, <strong>de</strong> que no existe una norma <strong>jurídica</strong> que no<br />
<strong>de</strong>ba su orig<strong>en</strong> aun fin o aun motivo práctico; sin embargo, es <strong>en</strong> su<br />
última obra El fin <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho don<strong>de</strong> con mayor éxito <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong> su tesis<br />
<strong>de</strong> que <strong>el</strong> fin y <strong>el</strong> interés son <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos es<strong>en</strong>ciales <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho sin <strong>el</strong><br />
cual éste no pue<strong>de</strong> funcionar; <strong>de</strong> allí que para <strong>la</strong> ci<strong>en</strong>cia <strong>jurídica</strong> es<br />
es<strong>en</strong>cial siempre consi<strong>de</strong>rar <strong>la</strong> norma <strong>jurídica</strong> <strong>en</strong> función <strong>de</strong> <strong>la</strong> realidad<br />
social y económica.<br />
La obra <strong>de</strong> Ihering constituirá <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> partida par dos<br />
corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> p<strong>en</strong>sami<strong>en</strong>to: La jurispru<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> intereses y <strong>la</strong> escue<strong>la</strong><br />
libre <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho. La primera <strong>en</strong>cabezada por Philipp Heck, rechaza <strong>la</strong><br />
i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> una ci<strong>en</strong>cia teórica <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho y <strong>de</strong>fi<strong>en</strong><strong>de</strong>, <strong>en</strong> contraposición,<br />
<strong>la</strong> i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> una ci<strong>en</strong>cia práctica <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho. Esta es equiparada a <strong>la</strong><br />
ci<strong>en</strong>cia dogmática <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho y t<strong>en</strong>dría como propósito ofrecer al<br />
juez, a partir <strong>de</strong> una investigación jurídico dogmática, soluciones útiles<br />
para <strong>la</strong> resolución <strong>de</strong> los casos dudosos o casos resu<strong>el</strong>tos falsam<strong>en</strong>te,<br />
pues <strong>en</strong> últimas, los jueces ti<strong>en</strong><strong>en</strong> como finalidad resolver los casos<br />
261 <strong>la</strong> l<strong>la</strong>mada Teoría g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> segunda mitad <strong>de</strong>l siglo XIX. Parte <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
concepción <strong>de</strong> una ci<strong>en</strong>cia <strong>jurídica</strong> dividida <strong>en</strong> ramas que se correspon<strong>de</strong>n con los diversos sectores <strong>de</strong>l<br />
or<strong>de</strong>nami<strong>en</strong>to. El objetivo <strong>de</strong> estos autores (Merk<strong>el</strong> y <strong>otros</strong>) era <strong>el</strong> <strong>de</strong> e<strong>la</strong>borar a través <strong>de</strong> un proceso<br />
inductivo <strong>de</strong> análisis y abstracción una <strong>teoría</strong> g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho que sintetizara, <strong>en</strong> una unidad, los<br />
<strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos que le son comunes a <strong>la</strong> parte g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> cada uno <strong>de</strong> esos compartimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> que se divi<strong>de</strong><br />
<strong>el</strong> or<strong>de</strong>nami<strong>en</strong>to jurídico. “Surgiría así una ci<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho unitaria y sintética, pero <strong>de</strong> base empírica,<br />
que sin embargo cae ya fuera <strong>de</strong> <strong>la</strong> ci<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido estricto, pues su objeto no es <strong>el</strong><br />
<strong>de</strong>recho vig<strong>en</strong>te, su función no es tampoco <strong>la</strong> <strong>de</strong> sustituir a <strong>la</strong>s ci<strong>en</strong>cia(s) <strong>jurídica</strong>(s) sino al [...] <strong>de</strong>recho<br />
natural.” (Ati<strong>en</strong>za. p. cit. pág. 182).<br />
262 Martínez y <strong>otros</strong>. p. cit. pág. 269 y Lar<strong>en</strong>z. p. cit. pág. 67.<br />
10