7. - Euskerazaintza

UBDINOLA INDIANOA 193'
reala azaltzen zaigu, orduko paperetan, mina aberats batzuen explotatzalle
bezela alde batetik, eta maasti-aldatzen eta ardo-negozioan bestetik...
Diru-iturri berriak sortzen alegia lur zaar aietan. Ori bait da
Kolonizatzalle izatea...
Besteak ari zitezela konkistan; bera, kolonizatzen...
URDIÑOLA, ERRI-SORTZAIXE
Beste zer-egin eta ariera batean ere azaltzen zaigu Urdiñola orduko
paperetan : Erriak sortzen.
Bost-bat kasutan azaltzen bait da gure gizona lantegi berezi ortan :
Erri berriak sortzen :
San José de Guauchichil (Arteaga'n);
San Sebastián (Durango'n);
Tlascalilla (San Luis, Potosí);
Merquitic;
Santiago del Saltillo;
San Esteban de Nueva Tlascala, batez ere.
* * *
Gauza jakiña da, garai artan oraindik, Indiorik geienak, ez degu
esango "inkulturan" —Indio aiek bai bait zuten beren Kultura, eta ez
nolanaikoa— bañan ba zuten beste gauza bat ere, ezin utzi zutena: basoan
bizi naia; basoan eta "basati", bakoitza bere bidetik, alkartu gabe,
alkartasunak dakarzkian bentajak probetatu gabe: itz bitan, Erri bezela
bizi zitezkealarik, basoan bizi naia...
Gure Kolonizatzalleak oso gogoz ekin bait zioten, Indioak basotik
errira erakartzeko lantegi orri. Eta gure Urdiñola etzan izan azkenetakoa
lantegi ortan. Erriak sortu, erri bilduak; Indioak erri bilduetan —Kaleelan,
beren Plaza ta Erri-etxeekin, bereri Agintariekin, beren Ikastolakin
eta Gaxotegiakin... Erri-Kultura, alegia. Ortan ere azaltzen bait da gure
Urdiñola, beste askorekin batean, arazo ta lantegi eder ortan.
Eta ez beste askorekin batean bakarrik; baita bere kontura ere,
gero ikusiko degun bezela, San Esteban de la Nueva Tlascala sortu zuanean.
13-E