7. - Euskerazaintza

URDIINOLA INDIANOA 189
bidagurutzetan-da. Urdiñola-Torre zegon bezela; Elizako Torrearen azpiko
aldean, Errenteri-aldera zijoazen, Kinkirrikiñene'ko galtzadaren eta
gaurko Drogeri'koaren bidagurutzean. Eta naiko kaxkoan. Artean ez bait
zegon egiña an, Errenteria'rako kamiyoaren matxoi ederra : dana beéraño
garbi, eta Urdiñola-Torrea kaxkoan aidoso.
* * *
Orregatik, ain xuxen, izan zuan gure Torreak naiko zer-sufri, batez
ere 1522'gn. urteko frantzeste sonatuan, Irun'go Urdanibia'ko Nagusia,
bere emazte ta familiarekin Irun'dik Oyartzun'a etorri, eta Urdiñola-Torrean
gordeta zegola, bere etsai Aeza batek, Garibay historizaleak dionez,
Urdiñola-Torrea berreun gizonez zerkatu-eta, Urdanibia'ko Nagusia naiko
estu arkitu zanean; inguru artan izan bait zan, dirudianez, burruka
estu ura guzia, Aeza'ren berreun frantzesak txiki-arraío egin zituzten
arte...
* * *
Olako Torreak izaten bait ziran Errietan, eta bat naiko sonatua ba
genduan guk Oyartzun'en, Erriko Plaza zaitzeko, orain Xabale'ko "Arpidenea"
esaten zaiona, bañan bere izen jatorrez "Torrazar" zeritzana,
Xabaleko puntu ortan, Iturrioz'tik Kalei*a datorren galtzada zaitzeko
jarrita zegona —Oyartzun'ek duan etxerik zaarrena izan bait liteke Torrazar
deritzan ori, batez ere bere beeko sotuan ageri duan paret-ormaren
teknikari begiratzen badiogu; arri-aparejo "bisigotikoa" ageri bait
du garbi-garbi—.
Leen Torrazar zana, gero "Arpidene" biurtu bait zan, ordea. "Arpide"
baserriko arpidetarren bat kategoriaz igo-ta Arpide baserritik ICalera
bizi izatera etorri zanean nunbait; olako absentismozko "San Martiñak"
orduan ere noiznai gertatzen bait ziran —baserritik Kalera bizi
izatera etortzeak, alegia— gure Urdiñolatarrakin gertatu zan bezela : Ergoyen'go
baserria ta olaa utzi-ta, Kaleko Torrera Torre-zai etortzea, alegia...
"absentismo" edo "colonialismo" esan bait lezaioke olako pasadizuari;
olakoetan absentistak Kalean egindako etxeari, ordea ez bait zitzaion
"Arpide" ta "Urdiñola" esaten, kolonialismozko "Arpidenea" ta
"Urdiñalanea" baizik.