7. - Euskerazaintza

184 MANUEL DE LEKUONA.—OBHAS COMPLETAS
INDIANOA BERE JAIOT-ERRIAN
Zer egin dute Indianoak beren jaiot-erriarentzat? Zer da Indianoa
bere Errian?
Indianoa bere Jaiot-errian beti ere "Instituzio" bat izan da. Ori ao
betean esan diteke. Instituzio bat. Ekonomian batez ere.
Euskalerriko Ekonomiaz ari naiz. Euskalerriko Ekonomian, Ekonomi-oñarria,
bertako euskaldunaren lana, produkzioa, izan da beti. Nekazari-produkzioa,
urria, oso urria ta eskasa. Bañan Industri-produkzioa,
ona, oso ona. Asi burni-olaetatik, eta itxas-ontzietara. Ao betean esan
bait diteke, berriz ere, euskaldun Olagizonak ornitu izan dituztela burnierrajaz
Espaiñia-ko balkoi apain guztiak; gai ontan errepin-esaera zaarra
bait da arako "D.e Vizcaya el hierro" dion esaera ura.
Eta, ala berean, itxas-ontzi kontuan esan bait diteke, Ondarrabia'tik
asita Portugalete arte, gure kostalde guztia barkogiñako Astillero bat
izan dala dana. Ao betez esan diteken bezela, baita, Eibar-Plaentxi ta
Elorrio'kp Armeriak ornitu izan dituztela arkabuzez eta kañoiz, Espaiñia'ko
Infanteriako eta Artilleriako kuartelak.
Gauzak, diran bezela.
* * *
Bañan ori ere bai : lanaren ta lanezko ekonomi-oiñarri onen inguruan
izan du gure Ekonomiak, saietsetiko beste laguntzalle on bat: Indianóaíren
urréa. Indianoaren urrezko inyekzioak asko ta asko bizkortu
izan du beti Euskalerriko Ekonomia. Osaba indianoak Ameriketa'tik bidalitako
diruz, asko ta asko baserri biurtu izan dira Euskalerrian Palazio
ta Jauregi. Ikús Baztan Balladá Nafarroa'n. Gaur ango baserri bakoitza
Palazio bait da Baztan'en; Bsra'n eta Lesaka'n, Narbarte'n eta Sunbilla'n,
Irurita'n eta Elizondo'n... Gure Ekonomiaren luzimenduari asko
lagundu dio benetan, Indianoaren diruak.
* * *
Ori norberaren, etxe bakoitzaren lurrean; ez bait da gertatu gutxiagorik
Erri-gauzetan. Ainbeste Hospital, Indianoren baten diruz egiñak,
Oyartzun'go Hospital zarra bezela, bere Elizatxo dottorearekin,; eta An-