7. - Euskerazaintza

182 MANUEL DE LEKUONA. OBRAS COMPLETAS
Orain galdera bat: Nolako posturatan joaten ziran, ara joaten ziranak?
Nolako arrera egiten zietan an bertakoak? Nor izaten zan gizalegetik
lenengo ateratzen zana? arian-arian danok ateratzen bait zirano
Indioa? Konkistatzallea? Oso gauza pentzakizuna bait da guzti ori...
Kontua da, an berealaxe sortu zirala gai ortan burrukak, baita armazko
burrukak ere : indioa konkistatzallearen kontra, eta konkistatzallea indioaren
kontra. Ortik eta ori zala sortu bait zan —eta naiko azkar sórtu
ere—• Espaiñia'ko Unibertsidadeetan bertan "Quaestio de Indis" esaten
zitzaion ezta-baida. (Bañan, gauza ori geroxeagorsko utziko degu zearo
adieraztea).
KTJLTURA-KONTUAK
Beste gauza bat gai ontan, au da : Giza-artean nun-nai bizi izateko
eskubide jatorrez gañera, beste eskubide bat ere ba dala, gaur "Kultura-eskubidea"
esango gendukeana: Giza-Kulturak Gizadiaren onerako
—Gizadiaren "oberako"— duan eskubidea. Au ere Eskubide Jatorra bait
da munduan. Kulturarik gabeko Indioai Kultura erakusteko eskubidea,
Kulturadunak ortarako duan eskubidea; eta, orren arauera, Kultura
artu bear duanak Kulturari bideak ez galazteko duan obligazioa. Ori
bai: kondizio batekin : kulturadunak ez duanari egoki —bortxatu gabe—
erakutsi bear diola : erakutsi bai, ezarri ez; bortxatu gabe, Kultura
libreki onestera erakarri...
* * *
Kultura-era asko dirala ezik, bañan batez ere bat oso oñarrizkoa,
"Erri-Kultura", "Cultura ciudadana", "Cultura Civil", "Civilización" esan
ditekeana. Basoan bizi bearrean, errieian bizi izatea, alegia : errietan
bizi, lan-egiñez, Agintari batzuen mendean, demokratikoki aukeratutako
Agintari batzuen mendean; "Cultura cívica" esan diteken gauza bat,
alegia; errian, beren kaleekin, .et aplazaekin, beren Kontzejo-etxeekin,
beren Ikastolakin, eta, gaxoak sendatzeko Gaxoregiakin... Eta guzti orrekin
batean, Jaungoikoari zor zaizkion Elizkizunetarako Elizakin; eta lan
ortan jardun bear dutenentzako etxeakin, eta etxe oietan, denbora berean,
gazteentzako Ikastola Nagusiakin etab. etab. etab.
Guzti ori, danon onerako dan eta iñoren kalterako ez dan gauza