7. - Euskerazaintza

UHDIÑOLA INDIANOA 181
bere paperetan —asieran batez ere— "Capitán" bezela azaltzen dan :
"El Capitán Francisco de Urdiñola".
Bi bide oiek elkarrengandik ondo bereiztea, gauza bearrezkoa da,
Ameriketako Historia adieraztekoan. Konkista-bideak akats eta oker asko
izan bait zituan; ez Kolonizatzalle-bideak. Eta Kolonizatzalle-bidea
izan zan batez ere, Ameriketa'n euskaldunen señalea, señalerik ezagunena
eta nabarmenena. Ala, leen aipatu degun, Zumarraga'ko seme Migel
Lopez de Legazpi bat, eta... ala gure Frantzisko de Urdiñola : Koloniza-
Izalle "a ultrantza"... Ala azalduko zaigu gure Histori txiki ontan...
* * *
Konkistatzalleen akatsa —geiena egozten zaiena— lapurreta zan. Bertako
indioak zituzten lurrik onenak, aberatsenak, emendik ara joandako
Konkistatzalleak indioai kendu eta berentzako artzen zituztela. Lurrik
onenak, lurrik erosoenak, lurrik aberr.tsenak, berentzakotu. Orrek naita-ez
indioen gorrotoa sortu bear, eta gorrotoarekin batean indioak beren
lurrak indarrez .eta armaz defenditzea. Eta ortik, burruka. Indioak
beren lurrak babesten; eta Konkistatzalleak, ostutakoak zaitzen...
INDIANOAK AMERIKARENTZAT
Indianoak benetako "Instituzioak" izan dira gure artean ia orain arte,
bai Ameriketa'rentzat, bai beren Jaiot-erriarentzat.
Zer ziran Ameriketa'rentzat?; eta zer, beren jaiot-erriarentzat? Zer
ziran berez? eta zertan bilakatzen ziran urteen buruan? zorionez? zoritxarrez?
Bi galdera, nere Itzaldi ontan pixka bat argitu nai nituzkeanak.
Asi gaitezen aurrenekotik : "Zer izan dira indianoak Amerikarentzat?".
* * *
Pakezko bidez Ameriketa'ra zijoazen indianoak eskubide zuten,
Jan-egiñaz, ango ondasunetatik pro!jetxatuaz an bizi izateko : gizalegezko
eskubide jatorra, "Derecho Natural" zuten, pake-bidez joan ezkero.
Eta, ala berean, ango indioak etzeukaten Gizalegezko eskubide jatorrik,
ara ola zijoazen indianoai beren bideak galerazteko.