7. - Euskerazaintza

SANTA KRUIZ AFAIZA 155
* * *
Itziar'en urrengo erreziyuak. Lo.
Egun-sentiyan Deba'ra. 500? Armaik gabiak.
Deba'n bi eo iru tiro ein zian. Auro errendittu zian. Elizako atietan
ura puro-pilla! Nik ere artu nun bat launantzat, neonek ez nuen erretzen
baño...
Desarmatu genittun denak. Eun-bat fusil (Erreminton ta Berdan).
Arropak ere bai.
Don Pedro, Soroeta ta Santa Krutz eta Makatzaga.
Urrengo lua Berriatu'n. Mutriku'n ez genun ezer ein. Berriatu'tik
Bolibar'a. An lo. Erreziyuak ango erri koxkor batian. Mendi bat pasata
juan giñan Bolibar'a.
Markiña'n erriyan sartu eta Kontsejura, ta paperak artu, ta paperak
banatuaz birian gu. Beltzak torrian.
Markiña'tik aurrera, mendira.
An, erreziyo-billa, Antton Errenteriko, Patxi leldoko, Arrantxale
Antigua'ko, Klaudio Eiguren Zubietako, Anttonio AstieiTako ta Mari
Sagardia usurbildarra.
Erri koxkor bat zen. Alkatiak erreziyorik eman nai ez, eta denak
preso artu ta mendira. Gu pasa giñan gain batian (guk ayei ara juateko
esana) tropa topo : "Alto! quién vive? —Voluntarios de Don Carlos".
Eta alkarrengana bildu ta zerkatu. "Alto"? Asten dira joka, ta guk linea
autsi ta martxa. Denak. Belia Antiguakua bakarrik preso (Makilla lepuan
trabeska ta besuak makillian lotuak, antxe ikusi zuten inguruko ei-riyetan).
Kazkabarra.
Andilc beera, errota. Illunabarrian (8'ak aldian) errotan. Nik Anttonio'ri
(Astierra'ko organistan semia): "Guardiya jarri biar diyau".
Errotako gizona biali gendun; ordu-laurden bat bire: "Zuaz, ta
iya Santa Krutz an dan". "An zala".
Errotaya artu, ta errira. Erriyan ongi artu giñuzten; erreziyuak janaz,
ederki, gau guziyan.
Kilometro batian, tropa; gu ateratzekuan, ayek sartzen. Al gendim
bezela, martxa. Elurra. Gu mendira, eta beste aldetik, aurrez, tropa
(nazional bizkaitarrak-eta). Gu ezkerretara. Berriz ere, Berriatu'ra. Ayeb
ere Berriatu'ra, kamiyoz...