09.05.2013 Views

Descripcion de los sedimentos marinos en la Cordillera ... - IRD

Descripcion de los sedimentos marinos en la Cordillera ... - IRD

Descripcion de los sedimentos marinos en la Cordillera ... - IRD

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

Descripción <strong>de</strong> <strong>los</strong> Sedim<strong>en</strong>tos Marinos <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Submarina <strong>de</strong> Carnegie<br />

Nelson Pazmiño 1 , François Michaud 2<br />

1 Instituto Oceanográfico <strong>de</strong> <strong>la</strong> Armada (INOCAR), Guayaquil, Ecuador.<br />

2 GéoAzur, Université <strong>de</strong> Nice Sophia-Antipolis, <strong>IRD</strong>, Université Pierre et Marie Curie, CNRS, Observatoire <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Côte d’Azur, Villefranche sur mer, France<br />

Resum<strong>en</strong>.<br />

Información geológica y geofísica fue usada para c<strong>la</strong>sificar <strong>los</strong> patrones <strong>de</strong> <strong>de</strong>posición <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

<strong>de</strong> Carnegie. Información <strong>de</strong> núcleos se usó para <strong>de</strong>finir características <strong>de</strong> composición <strong>en</strong>tre zonas equival<strong>en</strong>tes, y<br />

para establecer <strong>la</strong>s variaciones verticales <strong>de</strong> perfiles sísmicos. Tres áreas <strong>de</strong> estudio se seleccionaron sobre <strong>la</strong> base <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> distribución a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong> cordillera. Gril<strong>la</strong>s <strong>de</strong> <strong>los</strong> sigui<strong>en</strong>tes parámetros fueron obt<strong>en</strong>idos: p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te, altitud,<br />

el porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> carbonato <strong>de</strong> SiO2, y cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> carbono orgánico. La distribución <strong>de</strong> CaCO3 <strong>en</strong> cont<strong>en</strong>ido<br />

es más alto <strong>en</strong> <strong>la</strong> cresta, excepto <strong>en</strong> <strong>la</strong>s zonas afectadas por <strong>la</strong> <strong>de</strong>posición <strong>de</strong> terríg<strong>en</strong>os <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el contin<strong>en</strong>te, y <strong>los</strong><br />

<strong>de</strong>sechos <strong>de</strong> orig<strong>en</strong> volcánico <strong>de</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>taforma Volcánica <strong>de</strong> Galápagos. La distribución g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong><br />

SiO2 es mayor al Sur <strong>de</strong>l Ecuador, <strong>en</strong> <strong>la</strong> frontera Oeste <strong>de</strong> <strong>la</strong> cresta. El cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> carbono orgánico es alto<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> Zona Ecuatorial <strong>de</strong> surg<strong>en</strong>cia y cerca <strong>de</strong>l contin<strong>en</strong>te. La re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre carbón orgánico y carbonato fue<br />

<strong>de</strong>terminado mediante análisis <strong>de</strong> corre<strong>la</strong>ción. El primer proceso para <strong>de</strong>terminar ambi<strong>en</strong>tes sedim<strong>en</strong>tarios es <strong>la</strong><br />

ubicación <strong>de</strong> <strong>la</strong> zona <strong>de</strong> alta productividad <strong>en</strong> el que <strong>la</strong> solución pelágica es <strong>la</strong> fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>. El segundo<br />

es <strong>la</strong> difer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong>s propieda<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l agua <strong>de</strong>l mar <strong>en</strong>tre <strong>la</strong>s Cu<strong>en</strong>cas <strong>de</strong> Perú y Panamá que ro<strong>de</strong>an <strong>la</strong> cordillera,<br />

lo que crea difer<strong>en</strong>tes ambi<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>pocisionales. El tercer proceso es el control <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>posición <strong>de</strong> <strong>la</strong> disolución<br />

bajo <strong>la</strong> <strong>de</strong>presión c<strong>en</strong>tral y el Este <strong>de</strong> <strong>la</strong> cresta por <strong>de</strong>gradación <strong>de</strong>l carbón orgánico, que se ve reforzada por el flujo<br />

<strong>de</strong> agua inferior. Difer<strong>en</strong>cias significativas <strong>en</strong> <strong>los</strong> tipos <strong>de</strong> sedim<strong>en</strong>tación se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> crestas, talu<strong>de</strong>s, y pie <strong>de</strong><br />

talud, principalm<strong>en</strong>te re<strong>la</strong>cionados con el cambio <strong>de</strong> profundidad y <strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> agua, el transporte <strong>la</strong>teral a lo<br />

<strong>la</strong>rgo <strong>de</strong>l talud <strong>en</strong> el escarpe Norte.<br />

Abstract.<br />

Geological and geophysical data were used to c<strong>la</strong>ssify sedim<strong>en</strong>t <strong>de</strong>position patterns on the Carnegie Ridge. Core<br />

sampling was used to re<strong>la</strong>te compositional characteristics betwe<strong>en</strong> equival<strong>en</strong>t areas, and seismic profiling to<br />

establish vertical variations. Three study areas were selected based on core distribution along the ridge. Grids of<br />

the following parameters were obtained: Slope, Elevation, Perc<strong>en</strong>tage of Carbonate, SiO2, and Organic Carbon<br />

Cont<strong>en</strong>ts. The g<strong>en</strong>eral CaCO3 cont<strong>en</strong>t distribution is highest on the ridge except in the areas affected by terrig<strong>en</strong>ous<br />

<strong>de</strong>position from the main<strong>la</strong>nd, and volcanic <strong>de</strong>bris from Ga<strong>la</strong>pagos Volcanic P<strong>la</strong>tform. The g<strong>en</strong>eral SiO2 cont<strong>en</strong>t<br />

distribution is highest South of the Equator, bor<strong>de</strong>ring the West Ridge. The organic carbon cont<strong>en</strong>t is high in the<br />

equatorial upwelling area and c<strong>los</strong>e to the main<strong>la</strong>nd. The re<strong>la</strong>tionship betwe<strong>en</strong> organic carbon and carbonate was<br />

<strong>de</strong>termined through corre<strong>la</strong>tion analysis. The first is the location of the high productivity zone in which pe<strong>la</strong>gic<br />

settling is the source of sedim<strong>en</strong>t. The second is the differ<strong>en</strong>ce in sea water properties betwe<strong>en</strong> the Panama<br />

and Peru Basins surrounding the ridge, which creates differ<strong>en</strong>t <strong>de</strong>positional <strong>en</strong>vironm<strong>en</strong>ts. The third process<br />

controlling <strong>de</strong>position is un<strong>de</strong>rwater dissolution on the saddle and East Ridge by organic carbon <strong>de</strong>gradation,<br />

which is <strong>en</strong>hanced by bottom water flow. Significant differ<strong>en</strong>ces in sedim<strong>en</strong>tation types were found in areas with<br />

hilltops, contrasted slopes, and slope bases, primarily re<strong>la</strong>ted to changing <strong>de</strong>pths and water flows, and <strong>la</strong>teral<br />

transport along the steepest North scarp.<br />

239


240<br />

1. Introduccción<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

Varias expediciones ci<strong>en</strong>tíficas han estudiado<br />

el lecho marino <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie. Estas<br />

campañas fueron p<strong>la</strong>nificadas con el propósito <strong>de</strong><br />

compr<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>los</strong> procesos geológicos que operan <strong>en</strong><br />

el Punto Cali<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Galápagos (GHS), <strong>la</strong> dorsal<br />

oceánica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Galápagos (GSC, Galápagos Spreading<br />

C<strong>en</strong>ter), y <strong>la</strong>s interacciones <strong>Cordillera</strong>-Pluma <strong>en</strong>tre el<br />

GSC y el GHS. En adición, <strong>los</strong> cambios climáticos han<br />

sido ext<strong>en</strong>sivam<strong>en</strong>te estudiados usando <strong>la</strong> secu<strong>en</strong>cia<br />

sedim<strong>en</strong>taria superficial con énfasis <strong>en</strong> <strong>la</strong> distribución<br />

<strong>de</strong> carbonatos y sílice <strong>en</strong> el Pacífico Ecuatorial.<br />

Estudios locales han sido focalizados <strong>en</strong> <strong>la</strong> estructura,<br />

morfología y tectónica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Cu<strong>en</strong>cas <strong>de</strong> Panamá y<br />

Perú. El<strong>los</strong> son importantes para <strong>la</strong> compr<strong>en</strong>sión <strong>de</strong><br />

<strong>los</strong> procesos <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> que operan <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

<strong>de</strong> Carnegie. Durante <strong>los</strong> trayectos <strong>de</strong>l Proyecto <strong>de</strong><br />

Perforaciones <strong>en</strong> el Mar Profundo (DSDP, Deep Sea<br />

Drilling Project) y <strong>de</strong>l Programa <strong>de</strong> Perforaciones <strong>en</strong><br />

el Océano (Ocean Drilling Program, ODP) se han<br />

perforado núcleos sedim<strong>en</strong>tarios <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong><br />

Carnegie y <strong>en</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1970.<br />

Igualm<strong>en</strong>te, varias instituciones ci<strong>en</strong>tíficas,<br />

tales como Scripps Institution of Oceanography y <strong>la</strong><br />

Universidad <strong>de</strong> Washington, han trabajado <strong>en</strong> el área<br />

para i<strong>de</strong>ntificar y caracterizar <strong>los</strong> ev<strong>en</strong>tos pasados tales<br />

como el cierre <strong>de</strong>l Istmo <strong>de</strong> Panamá, el cual produce una<br />

reorganización <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Aguas <strong>de</strong>l Pacífico, y <strong>los</strong> cambios<br />

ambi<strong>en</strong>tales <strong>en</strong> <strong>los</strong> periodos g<strong>la</strong>ciales e interg<strong>la</strong>ciares.<br />

Variaciones <strong>de</strong>l Oxíg<strong>en</strong>o y <strong>de</strong> <strong>los</strong> isótopos <strong>de</strong> carbón<br />

<strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> fueron usados para <strong>de</strong>terminar <strong>los</strong><br />

cambios <strong>en</strong> <strong>la</strong> temperatura superficial <strong>de</strong>l mar (SST),<br />

y conteo <strong>de</strong> <strong>la</strong> colección <strong>de</strong> foraminíferos b<strong>en</strong>tónicos<br />

para establecer paleo-productividad (Loubere et<br />

al., 1999). La Universidad Christian Albrechts y<br />

GEOMAR <strong>de</strong> Kiel, Alemania, <strong>en</strong> conjunto con<br />

Geosci<strong>en</strong>ces AZUR, <strong>de</strong> Francia, trabajaron <strong>en</strong> el<br />

proyecto “Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá y Pluma <strong>de</strong> Galápagos”<br />

(SONNE 144-3). Los datos <strong>de</strong> magnetismo, gravedad,<br />

batimetría, y sísmica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>tes campañas son<br />

disponibles <strong>en</strong> archivos digitales tales como Sisteur<br />

(IFREMER), Salieri SO159 (GEOMAR), y Megaprint<br />

SO158 (GEOMAR). La distribución geográfica <strong>de</strong><br />

<strong>los</strong> principales sitios perforados es repres<strong>en</strong>tada <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

Figura 1.<br />

Figura 1. Distribución <strong>de</strong> <strong>los</strong> núcleos. Localización <strong>de</strong> núcleos <strong>de</strong> gravedad, pistón, <strong>de</strong>l DSDP y ODP <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> estudio.


La lista <strong>de</strong> todos estos núcleos, incluy<strong>en</strong>do<br />

aquel<strong>los</strong> colectados <strong>de</strong> <strong>la</strong> NGDC y GEOROC, fue<br />

usada <strong>en</strong> este trabajo a fin <strong>de</strong> caracterizar <strong>los</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> cordillera <strong>de</strong> Carnegie. Datos<br />

<strong>de</strong> batimetría multi-canal <strong>de</strong> Geomar (Flüh et<br />

al., 2001; Hauff et al., 2001) fueron analizados,<br />

y perfiles <strong>de</strong> reflexión sísmica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Campañas<br />

NEMO 3 (Lyle et al, 2000a, 2000b) y V<strong>en</strong>tura<br />

(Scripps) son <strong>de</strong> dominio público. Estos fueron<br />

usados para extraer <strong>los</strong> perfiles morfológicos y<br />

estratigráficos <strong>de</strong> esta área.<br />

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

2. La <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie (CAR)<br />

2.1 Marco Geográfico<br />

La <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie esta localizada<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> Provincia Volcánica <strong>de</strong> Galápagos <strong>en</strong>tre <strong>la</strong>s<br />

<strong>la</strong>titu<strong>de</strong>s 0°00’ y 2°30’ S, y <strong>la</strong>s longitu<strong>de</strong>s 91°00’ W<br />

y 80° 30’ W. Esta ocupa un área <strong>de</strong> aproximadam<strong>en</strong>te<br />

325,000 kilómetros cuadrados (282 Km. <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el<br />

norte hasta el sur, y 1045 Km. <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Este hasta<br />

el Oeste) (Fig.2). La cordillera ti<strong>en</strong>e una forma<br />

a<strong>la</strong>rgada <strong>en</strong> <strong>la</strong> dirección Este-Oeste, y esta separada<br />

por un área <strong>de</strong> <strong>de</strong>presión dividi<strong>en</strong>do a <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

<strong>en</strong> <strong>los</strong> segm<strong>en</strong>tos Este y Oeste.<br />

Figura 2. Aspectos geológicos y geomorfológicos importantes. Localización <strong>de</strong> <strong>la</strong> CAR, COR y CLR, <strong>la</strong>s cuales son compon<strong>en</strong>tes<br />

naturales <strong>de</strong> <strong>la</strong> Provincia Volcánica <strong>de</strong> Galápagos (GVP).<br />

El área <strong>de</strong> estudio pue<strong>de</strong> ser subdivida <strong>en</strong><br />

tres regiones importantes: <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Oeste,<br />

<strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral, y <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este.<br />

La <strong>Cordillera</strong> Oeste es parte <strong>de</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>taforma<br />

Volcánica <strong>de</strong> Galápagos. En esta área, <strong>los</strong> f<strong>la</strong>ncos<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> forman una amplia terraza con<br />

una ori<strong>en</strong>tación Este-Oeste (Van An<strong>de</strong>l, 1973),<br />

con <strong>la</strong> p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te inclinada hacia el sur. Esta área<br />

esta caracterizada por una actividad volcánica<br />

reci<strong>en</strong>te y pres<strong>en</strong>ta poca influ<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> chim<strong>en</strong>eas<br />

hidrotermales (Backer, 2000).<br />

La Depresión C<strong>en</strong>tral <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

<strong>de</strong> Carnegie muestra una reducción <strong>de</strong>l material<br />

volcánico emp<strong>la</strong>zado <strong>en</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>ca <strong>de</strong> Nazca. Este<br />

proceso produce <strong>la</strong> formación <strong>de</strong> un hundimi<strong>en</strong>to,<br />

241


242<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

lo cual permite <strong>la</strong> <strong>en</strong>trada <strong>de</strong> agua <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca<br />

<strong>de</strong> Perú <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá (Lonsdale,<br />

1976). Estas condiciones especiales conduc<strong>en</strong><br />

a <strong>la</strong>s discontinuida<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>la</strong> distribución <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>, tamaño y compon<strong>en</strong>tes sedim<strong>en</strong>tarios<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Sur hasta el Norte, con un rol importante <strong>la</strong><br />

re-<strong>de</strong>positación producto <strong>de</strong> <strong>la</strong> erosión submarina<br />

(Moore et al., 1973; Lonsdale y Malfait, 1974).<br />

La <strong>Cordillera</strong> Este, una región <strong>de</strong> colinas<br />

con profundida<strong>de</strong>s que varían <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 960 m a 2300<br />

m, es una importante área <strong>de</strong> <strong>la</strong> acreción <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

corteza i<strong>de</strong>ntificada a través <strong>de</strong> <strong>la</strong> batimetría. En<br />

esta área hay una interacción <strong>en</strong>tre <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

formados <strong>en</strong> <strong>la</strong>s aguas superficiales y profundas y <strong>los</strong><br />

procesos <strong>de</strong>posicionales específicos re<strong>la</strong>cionados a<br />

<strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una zona <strong>de</strong> subducción. Asociado<br />

con <strong>la</strong> subducción están <strong>la</strong>s variaciones <strong>en</strong> el<br />

carácter estructural y sedim<strong>en</strong>tario <strong>de</strong> <strong>la</strong>s capas<br />

<strong>de</strong>l fondo, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong>s rocas <strong>de</strong>formadas hasta <strong>la</strong><br />

acreción <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> a <strong>la</strong> Fosa (Gutscher et<br />

al., 1999; Collot et al., 2002). Esta sección <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong> pres<strong>en</strong>ta profundida<strong>de</strong>s superficiales, y<br />

es aquí que <strong>la</strong> corteza más antigua <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

pue<strong>de</strong> ser <strong>en</strong>contrada (Mesche<strong>de</strong>y Barckhaus<strong>en</strong> ,<br />

2000, 2001).<br />

2.2 Marco Oceanográfico<br />

Corri<strong>en</strong>tes Superficiales: Las aguas<br />

por arriba <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie están<br />

afectadas por <strong>la</strong> fuerza <strong>de</strong> <strong>la</strong> Corri<strong>en</strong>te Sur<br />

Ecuatorial (SEC), y están condicionadas por<br />

el <strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zami<strong>en</strong>to estacional <strong>de</strong> <strong>la</strong> Zona <strong>de</strong><br />

Converg<strong>en</strong>cia Intertropical (ITCZ). Des<strong>de</strong> Agosto<br />

hasta Diciembre, <strong>la</strong> ITCZ está <strong>en</strong> una posición más<br />

hacia el Norte, moviéndose al Sur por el resto <strong>de</strong>l<br />

año. La circu<strong>la</strong>ción oceánica superior dominada<br />

por <strong>los</strong> vi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong>l Oeste directam<strong>en</strong>te afecta <strong>la</strong> alta<br />

productividad asociada con <strong>la</strong> Corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong> Perú.<br />

Una alta producción primaria <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong><br />

Carnegie, está asociada con <strong>la</strong> surg<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> agua<br />

profunda <strong>de</strong>s<strong>de</strong> una zona <strong>de</strong> diverg<strong>en</strong>cia ecuatorial<br />

y <strong>la</strong> SEC. Esta corri<strong>en</strong>te, fluy<strong>en</strong>do hacia el Oeste<br />

a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong>l Ecuador es el principal aspecto <strong>de</strong><br />

circu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> poca profundidad sobre <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

y está contro<strong>la</strong>da por <strong>los</strong> vi<strong>en</strong>tos que vi<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>de</strong>l<br />

sureste. La surg<strong>en</strong>cia costera <strong>de</strong> <strong>la</strong>s aguas frías<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong> Perú alim<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> SEC con altas<br />

conc<strong>en</strong>traciones <strong>de</strong> nutri<strong>en</strong>tes.<br />

Las aguas superficiales <strong>en</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong><br />

Panamá están caracterizadas por temperaturas<br />

cali<strong>en</strong>tes (28˚C <strong>en</strong> promedio) y baja salinidad<br />

(aproximadam<strong>en</strong>te 34 ppt) (Tsuchiya y Talley,<br />

1998). Mas hacia el Sur, <strong>en</strong> el Ecuador, <strong>la</strong><br />

temperatura <strong>de</strong>l agua es ligeram<strong>en</strong>te baja (27˚C)<br />

y <strong>la</strong> salinidad pres<strong>en</strong>ta un máximo local <strong>de</strong> 34.6<br />

ppt (Tsuchiya y Talley, 1998). La surg<strong>en</strong>cia costera<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> Corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong> Perú manti<strong>en</strong>e un flujo<br />

frío que es <strong>de</strong>sviado hacia el Oeste sigui<strong>en</strong>do<br />

<strong>la</strong> Corri<strong>en</strong>te Sur Ecuatorial. Estas aguas frías<br />

son mant<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> <strong>la</strong> superficie por <strong>la</strong> surg<strong>en</strong>cia<br />

ecuatorial a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong> cordillera, formando <strong>la</strong><br />

L<strong>en</strong>gua Fría Ecuatorial (Pisias et al., 1995, 2000).<br />

Las corri<strong>en</strong>tes sub-superficiales que se<br />

muev<strong>en</strong> hacia el Este son también muy importantes<br />

para compr<strong>en</strong><strong>de</strong>r el movimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>s masas <strong>de</strong><br />

agua, especialm<strong>en</strong>te <strong>la</strong> Corri<strong>en</strong>te Submarina<br />

Ecuatorial que está re<strong>la</strong>cionada con una surg<strong>en</strong>cia<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> región Oeste <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Is<strong>la</strong>s Galápagos (Figura<br />

3a). La productividad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s aguas <strong>en</strong> el <strong>la</strong>do<br />

Oeste <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Is<strong>la</strong>s Galápagos es alterada por esta<br />

Corri<strong>en</strong>te Submarina Ecuatorial rica <strong>en</strong> nutri<strong>en</strong>tes,<br />

<strong>la</strong> cual es puesta <strong>en</strong> <strong>la</strong> superficie por difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> batimetría produci<strong>en</strong>do surg<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong> Bahía <strong>de</strong><br />

Urbina (Is<strong>la</strong> Isabe<strong>la</strong>) (Steger et al.,1998).<br />

Dos masas <strong>de</strong> agua se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran <strong>en</strong> el sur<br />

<strong>de</strong> Ecuador – el Agua Intermedia Antártica [AIW],<br />

que se mueve <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Sur hasta el Norte y ti<strong>en</strong>e<br />

un alto cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> oxíg<strong>en</strong>o y bajo cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong><br />

fosfatos, y el Agua Intermedia <strong>de</strong>l Pacífico Norte,<br />

que se mueve hacia el Sureste <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Pacifico<br />

Noroeste y ti<strong>en</strong>e bajo cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> oxíg<strong>en</strong>o (Mix et<br />

al., 2003). Estas corri<strong>en</strong>tes contro<strong>la</strong>n <strong>la</strong> distribución<br />

<strong>de</strong> <strong>los</strong> fosfatos y nitratos <strong>en</strong> <strong>la</strong> columna <strong>de</strong> agua<br />

<strong>en</strong>tre <strong>los</strong> 500 a 1000 m. La circu<strong>la</strong>ción subsuperficial<br />

fue observada <strong>de</strong>s<strong>de</strong> una transecta <strong>de</strong>l<br />

Joint Oceanographic Institutions for Deep Earth<br />

Sampling [JOIDES], y es mostrada como un flujo<br />

hacia el Norte <strong>en</strong> lo alto <strong>de</strong> <strong>los</strong> 400 m re<strong>la</strong>cionada<br />

con <strong>la</strong> Corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong> Perú, y un flujo hacia el Oeste<br />

que está re<strong>la</strong>cionado con <strong>los</strong> vi<strong>en</strong>tos alisios que<br />

afecta el área cercana al Ecuador (Figura 3b).<br />

1 Esta zona <strong>de</strong> converg<strong>en</strong>cia es un área don<strong>de</strong> el<br />

intercambio <strong>de</strong> <strong>los</strong> vi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>los</strong> hemisferios<br />

Sur y Norte se un<strong>en</strong>, y <strong>la</strong> fuerza <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong><br />

vi<strong>en</strong>tos alisios crea cambios estacionales <strong>en</strong> el<br />

patrón <strong>de</strong> <strong>la</strong> corri<strong>en</strong>te ecuatorial ([Mayer et al.,<br />

1992)].<br />

2 Partes por millón, medida <strong>de</strong> salinidad<br />

internacional


DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

Figura 3A. Batimetría primaria y corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> agua sub-superficiales alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie. Las Flechas rojas repres<strong>en</strong>tan<br />

<strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes superficiales, <strong>la</strong>s líneas sombreadas <strong>en</strong> gris muestran <strong>la</strong> localización <strong>de</strong>l fr<strong>en</strong>te ecuatorial. Basado <strong>en</strong> (Lonsdale, 1977; Lyle,<br />

2002).<br />

Figura 3B. Distribución vertical <strong>de</strong> <strong>la</strong> corri<strong>en</strong>te. Las áreas <strong>de</strong> surg<strong>en</strong>cias están localizadas al Oeste <strong>de</strong> <strong>la</strong> Is<strong>la</strong> Isabe<strong>la</strong>.<br />

243


244<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

Las aguas <strong>de</strong>l fondo se muev<strong>en</strong> hacia<br />

el Norte a través <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

parte c<strong>en</strong>tral y <strong>en</strong> <strong>la</strong> Fosa <strong>en</strong> <strong>la</strong>s partes Este <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong> y produce un influjo <strong>de</strong> agua <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá. La velocidad <strong>de</strong> este influjo<br />

ha sido <strong>de</strong>terminado para ser 33cm/s (Lonsdale<br />

y Malfait, 1974). Los principales parámetros <strong>de</strong><br />

agua tales como fosfatos, oxíg<strong>en</strong>o, nitratos, y<br />

silicatos son difer<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá<br />

hasta <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Perú. Estas difer<strong>en</strong>cias son<br />

más significativas por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> profundida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> agua <strong>de</strong> 2000 m, don<strong>de</strong> <strong>la</strong>s aguas <strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca<br />

<strong>de</strong> Panamá muestran consist<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te niveles <strong>de</strong><br />

oxíg<strong>en</strong>o más bajos y niveles <strong>de</strong> fosfatos, nitratos<br />

y silicatos más altos que <strong>la</strong>s aguas <strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca<br />

<strong>de</strong> Perú.<br />

Corri<strong>en</strong>tes Profundas: La <strong>Cordillera</strong><br />

<strong>de</strong> Carnegie forma una estructura submarina<br />

que bloquea <strong>los</strong> flujos <strong>la</strong>titudinales <strong>de</strong> agua.<br />

Sin embargo, exist<strong>en</strong> áreas <strong>en</strong> <strong>la</strong> fosa con una<br />

profundidad <strong>de</strong>l umbral <strong>de</strong> aproximadam<strong>en</strong>te<br />

3000 m que permite una <strong>en</strong>trada <strong>de</strong> agua <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el<br />

Norte <strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá. Otra <strong>en</strong>trada fue<br />

i<strong>de</strong>ntificada <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral <strong>de</strong><br />

Carnegie a una profundidad <strong>de</strong> aproximadam<strong>en</strong>te<br />

2400 m (Malfait, 1974; Lonsdale, 1976). La<br />

circu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong>l fondo fue inferida por Van<br />

An<strong>de</strong>l (1973) y Kowsman (1973a) basada <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

distribución <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> y <strong>la</strong> topografía<br />

<strong>de</strong>l piso marino. La distribución <strong>de</strong> <strong>la</strong> materia<br />

susp<strong>en</strong>dida <strong>en</strong> <strong>la</strong>s aguas cercanas al fondo fue<br />

analizada por P<strong>la</strong>nk et al., [1973]. El flujo <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s aguas <strong>de</strong> fondo es predominantem<strong>en</strong>te <strong>de</strong> sur<br />

a Norte ambas a través <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral<br />

<strong>de</strong> Carnegie, y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Perú hasta <strong>la</strong><br />

Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá a través <strong>de</strong> <strong>la</strong> Fosa Ecuador<br />

(Malfait y Lonsdale, 1974; Lonsdale, 1977a;<br />

Malfait , 1974; Lonsdale, 1976).<br />

2.3 Marco Geológico<br />

La formación <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie<br />

ocurrió como un resultado <strong>de</strong> <strong>la</strong> ruptura <strong>de</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>ca<br />

<strong>de</strong> Farallón 23 millones <strong>de</strong> años atrás (Hey et al,<br />

1977; Lonsdale y Klitgord, 1978; Mesche<strong>de</strong> y<br />

Barckhaus<strong>en</strong>, 2000), creando dos nuevas p<strong>la</strong>cas, <strong>la</strong><br />

P<strong>la</strong>ca <strong>de</strong> Cocos, bajo <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá, al Norte,<br />

y <strong>la</strong> P<strong>la</strong>ca <strong>de</strong> Nazca, bajo <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Perú, al Sur.<br />

Esfuerzos diverg<strong>en</strong>tes tiraron <strong>la</strong> parte <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

p<strong>la</strong>cas <strong>de</strong> Nazca y Cocos y condujeron a <strong>la</strong><br />

creación <strong>de</strong>l C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Expansión <strong>de</strong> Galápagos<br />

(GSC) (Hey, 1977; Lonsdale y Kligton, 1978). La<br />

posición <strong>de</strong>l Punto Cali<strong>en</strong>te <strong>de</strong> Galápagos (GHS)<br />

<strong>en</strong> consi<strong>de</strong>ración a <strong>la</strong>s p<strong>la</strong>cas <strong>de</strong> Nazca y Cocos<br />

ha sido una fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> nuevo magma, responsable<br />

para dos trayectorias <strong>de</strong> material acrecionado al<br />

piso marino. Esta interacción formó dos <strong>la</strong>rgas<br />

cordilleras asísmicas (Johnson y Lowrie, 1972):<br />

La <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Cocos, moviéndose al<br />

Noreste, está si<strong>en</strong>do subductada bajo el marg<strong>en</strong><br />

converg<strong>en</strong>te <strong>de</strong> Costa Rica, <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong><br />

Carnegie, <strong>la</strong> cual es parte <strong>de</strong> <strong>la</strong> p<strong>la</strong>ca <strong>de</strong> Nazca, está<br />

moviéndose al Este bajo <strong>la</strong> p<strong>la</strong>ca Sudamericana,<br />

y La <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Colón, moviéndose al Oeste,<br />

como parte <strong>de</strong> <strong>los</strong> esfuerzos diverg<strong>en</strong>tes que<br />

tiraron alejando <strong>la</strong>s p<strong>la</strong>cas <strong>de</strong> Nazca y Cocos.<br />

La <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie se mueve a lo<br />

<strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong> p<strong>la</strong>ca <strong>de</strong> Nazca <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción al GHS<br />

(P<strong>en</strong>nington, 1981). El excesivo volcanismo <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

P<strong>la</strong>taforma <strong>de</strong> Galápagos es soportado por el GHS<br />

como una fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> material (Christie et al., 1992;<br />

Sinton et al., 1996). Al sur <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong><br />

Carnegie esta el Escarpe <strong>de</strong> Grijalva, una antigua<br />

zona <strong>de</strong> fractura N60ºE <strong>en</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>ca <strong>de</strong> Farallón<br />

(Flüh et al., 2001). Esto es consi<strong>de</strong>rado parte <strong>de</strong><br />

un escarpe <strong>de</strong> <strong>la</strong> más antigua p<strong>la</strong>ca <strong>de</strong> Nazca y<br />

permanece como una traza <strong>de</strong> <strong>la</strong> p<strong>la</strong>ca cuando se<br />

partió (Flüh et al., 2001). Re<strong>la</strong>tivo al escarpe, <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie <strong>de</strong>be ser consi<strong>de</strong>rada como<br />

un punto cali<strong>en</strong>te trazado sobre una corteza más<br />

jov<strong>en</strong> (Figura 4).<br />

La edad <strong>de</strong> <strong>la</strong> formación <strong>de</strong> esta cordillera<br />

asísmica, basada <strong>en</strong> anomalías magnéticas, edad<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s muestras, y reconstrucción (Christie et al.,<br />

1992; Mesche<strong>de</strong> y Barckhaus<strong>en</strong>, 2001) es mas<br />

antigua cuando se mueve <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Oeste hacia el<br />

Este (Fig. 4). Este increm<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

cordillera esta re<strong>la</strong>cionado a <strong>la</strong> reconstrucción y a<br />

<strong>la</strong>s anomalías <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> unión cordillera–fosa<br />

cerca a <strong>los</strong> 20 Ma (Hey, 1977; Lonsdale, 1978;<br />

Wilson y Hey, 1995; Barckhaus<strong>en</strong> et al., 2001).<br />

En el área este <strong>de</strong> <strong>la</strong> sección que incluye <strong>la</strong>s Is<strong>la</strong>s<br />

Galápagos, <strong>la</strong> corteza más jov<strong>en</strong> esta asociada con<br />

volcanismo activo.


Los datos batimétricos muestran que el f<strong>la</strong>nco<br />

norte <strong>de</strong> <strong>la</strong> cordillera es más inclinado que el f<strong>la</strong>nco<br />

sur. El escarpe mas inclinado y <strong>la</strong> morfología <strong>de</strong><br />

bloques fal<strong>la</strong>dos <strong>en</strong> el <strong>la</strong>do Norte esta corre<strong>la</strong>cionado<br />

con <strong>los</strong> ajustes isostáticos locales por <strong>los</strong> movimi<strong>en</strong>tos<br />

verticales <strong>de</strong> <strong>los</strong> bloques corticales (Detrick y Watts,<br />

1979).<br />

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

Figura 4. Predicción <strong>de</strong> <strong>la</strong> edad para <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie. Compi<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> acuerdo a <strong>la</strong> esca<strong>la</strong> <strong>de</strong> tiempo <strong>de</strong> <strong>la</strong> inversión magnética y a<br />

<strong>la</strong> reconstrucción basada <strong>en</strong> <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> muestras y anomalías magnéticas <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie. [Integrada y modificada (Mesche<strong>de</strong><br />

y Barckhaus<strong>en</strong>, 2001), (Wilson y Hey, 1995), y (Barckhaus<strong>en</strong> et al, 2001)].<br />

Las principales formaciones geológicas<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> superficie <strong>de</strong>l área <strong>de</strong> estudio, i<strong>de</strong>ntificadas<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> secu<strong>en</strong>cia estratigráfica <strong>de</strong>l ODP y<br />

DSPD, son resumidas y caracterizadas <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

Tab<strong>la</strong> 1.<br />

Tab<strong>la</strong> 1. Litología <strong>de</strong> núcleos ODP. Basado <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>scripción <strong>de</strong> <strong>la</strong> litología <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>los</strong> sitios ODP y DSDP. Nota: mcd = Una profundidad<br />

compuesta <strong>en</strong> m.<br />

Sitio Edad Unida<strong>de</strong>s Litológicas<br />

1238 Trayecto 202 Pleistoc<strong>en</strong>o (0-98mcd) Nanofósiles y limo con diatomeas; arcil<strong>la</strong>s y foraminíferos<br />

1238 Trayecto 202 Plioc<strong>en</strong>o (98-322mcd) Nanofósiles y limo con diatomeas, carbón orgánico<br />

1238 Trayecto 202 Mioc<strong>en</strong>o (322-480 mcd) Diatomeas litificadas y limos con nanofósiles limos con<br />

creta y cherts horizontales<br />

1239 Trayecto 202 Pleistoc<strong>en</strong>o (0-97 mcd)<br />

Nanofósiles calcáreos, foraminíferos p<strong>la</strong>nctónicos, limo con<br />

m<strong>en</strong>os diatomeas que el sitio 1238<br />

1239 Trayecto 202 Plioc<strong>en</strong>o (97-410 mcd) Limo con creta-limos calcáreos.<br />

1239 Trayecto 202 Mioc<strong>en</strong>o (410-560 mcd)<br />

Diatomeas litificadas y limos con nanofósiles , creta y chert<br />

horizontales<br />

157 Trayecto 16 Pleistoc<strong>en</strong>o (0-85 m) Limo con creta y nanofósiles foraminíferos diatomáceos<br />

157 Trayecto 16 Plioc<strong>en</strong>o (85-330 mcd) Limo con creta<br />

157 Trayecto 16 Mioc<strong>en</strong>o (330-440 mcd) Calizas con creta y nanofósiles y m<strong>en</strong>os creta<br />

245


246<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

La estructura geológica <strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong><br />

Panamá <strong>en</strong> <strong>la</strong> parte Noreste <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong><br />

Carnegie ha sido afectada por fal<strong>la</strong>s ori<strong>en</strong>tadas a lo<br />

<strong>la</strong>rgo <strong>de</strong>l meridiano 91°W. El C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Expansión<br />

cambia su eje <strong>de</strong>bido a varias fal<strong>la</strong>s transformantes<br />

que lo cruzan, el sistema <strong>de</strong> fal<strong>la</strong>s transformantes<br />

más importante pert<strong>en</strong>ec<strong>en</strong> a <strong>la</strong>s Zona <strong>de</strong> Fractura<br />

Inca, Ecuador y Panamá. Este activo tectonismo <strong>de</strong>l<br />

piso marino <strong>en</strong> <strong>la</strong> cu<strong>en</strong>ca ha jugado un rol importante<br />

A<br />

B<br />

<strong>en</strong> el salto <strong>de</strong> <strong>la</strong>s cordilleras, e influye <strong>la</strong> cantidad <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> pluma <strong>de</strong>l manto que es creado. La <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong><br />

Carnegie ha sufrido ajustes isostáticos locales a lo<br />

<strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> fal<strong>la</strong>s normales ori<strong>en</strong>tadas esteoeste<br />

que resultan <strong>en</strong> <strong>la</strong> formación <strong>de</strong> terrazas <strong>en</strong><br />

cada f<strong>la</strong>nco (Figura 5). Estas áreas terraceadas ti<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong>nsos <strong>en</strong> el perfil, y son obstruidas<br />

por estructuras fal<strong>la</strong>das hacia abajo y <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

recubiertos (Van An<strong>de</strong>l et al., 1973).<br />

Figura 5. Perfiles <strong>de</strong> reflexión acústica <strong>de</strong> <strong>la</strong> transecta Norte-Sur. A: bloques fal<strong>la</strong>dos, B: terrazas p<strong>la</strong>nas, y C: cañones erosionados<br />

(Modificado <strong>de</strong> Van An<strong>de</strong>l et al., 1973).<br />

Lineami<strong>en</strong>tos volcánicos son observados<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> sección Noreste <strong>de</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>taforma Volcánica <strong>de</strong><br />

Galápagos, y lineami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> montes sub<strong>marinos</strong><br />

son observados como una traza <strong>de</strong> cordillera <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong> Sureste.<br />

2.4 Sedim<strong>en</strong>tos: g<strong>en</strong>eralida<strong>de</strong>s<br />

Uno <strong>de</strong> <strong>los</strong> primeros estudios para caracterizar<br />

el espesor <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> y <strong>la</strong> distribución re<strong>la</strong>tiva <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s partícu<strong>la</strong>s sedim<strong>en</strong>tarias <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión<br />

C<strong>en</strong>tral <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie fue realizado por<br />

Malfait (1975). Malfait (1975) examinó <strong>los</strong> efectos<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> erosión y <strong>los</strong> procesos <strong>de</strong>l transporte usando<br />

fotografías submarinas <strong>en</strong> el f<strong>la</strong>nco Norte <strong>de</strong>l área <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral; él <strong>en</strong>contró dunas restringidas<br />

a áreas <strong>en</strong> don<strong>de</strong> <strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes estuvieron por <strong>en</strong>cima<br />

<strong>de</strong>l umbral para el transporte <strong>de</strong> carga <strong>de</strong> fondo.<br />

Estudiando <strong>la</strong>s variaciones <strong>en</strong> el tamaño <strong>de</strong> grano<br />

<strong>en</strong> ambi<strong>en</strong>tes erosionales. Malfait (1975) confirmó<br />

<strong>la</strong> hipótesis <strong>de</strong> que el transporte <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> fue<br />

es<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te realizado por corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> fondo.<br />

La <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie ti<strong>en</strong>e altos gradi<strong>en</strong>tes <strong>de</strong><br />

productividad primaria asociados con el aflorami<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> <strong>los</strong> márg<strong>en</strong>es costeros y diverg<strong>en</strong>cia ecuatorial,<br />

y movimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> nutri<strong>en</strong>tes por corri<strong>en</strong>tes (Lyle,<br />

1992). Datos empíricos ti<strong>en</strong><strong>de</strong>n a mostrar mo<strong>de</strong><strong>los</strong><br />

<strong>la</strong>titudinales <strong>de</strong> productividad producidos por <strong>la</strong><br />

posición zonal <strong>de</strong> <strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes (Lyle, 1992). Los<br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> terríg<strong>en</strong>os ocurr<strong>en</strong> <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> <strong>los</strong> 500<br />

Km <strong>de</strong>l contin<strong>en</strong>te y <strong>en</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>taforma Volcánica <strong>de</strong><br />

Galápagos; <strong>la</strong> Calcita ti<strong>en</strong>e <strong>la</strong> mas baja distribución <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong>s áreas contro<strong>la</strong>das por <strong>la</strong> <strong>de</strong>posición <strong>de</strong> terríg<strong>en</strong>os<br />

(Lyle, 1992). En <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie <strong>de</strong>l <strong>la</strong>do<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá, <strong>la</strong> Lisoclina está localizada<br />

a 2869 m (Thunell et al., 1982) y <strong>la</strong> profundidad <strong>de</strong><br />

comp<strong>en</strong>sación <strong>de</strong> carbonatos (CCD) está localizada a<br />

3200 m (Lyle, 1992). En <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Perú <strong>de</strong>l <strong>la</strong>do<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> CCD está localizada a 4100 m (Lyle, 1992), y <strong>la</strong><br />

Lisoclina está localizada a 2900 m (Lyle et al, 1988).<br />

Difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> el cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> carbón orgánico <strong>de</strong><br />

<strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> produce variaciones <strong>en</strong> su color. Estas<br />

variaciones <strong>en</strong> el color <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> fueron<br />

re<strong>la</strong>cionadas al flujo <strong>de</strong> carbón orgánico explicado


por el mo<strong>de</strong>lo <strong>la</strong>titudinal <strong>de</strong> alta productividad (Lyle,<br />

1983). Malfait (1975) también examinó <strong>la</strong> re<strong>la</strong>ción<br />

<strong>en</strong>tre <strong>los</strong> procesos erosiónales y <strong>de</strong> transporte y<br />

<strong>la</strong>s variaciones texturales <strong>de</strong> tamaños <strong>de</strong> grano.<br />

El cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> ar<strong>en</strong>a exce<strong>de</strong> el promedio <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> superficiales <strong>en</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> 15% a 50% <strong>en</strong> <strong>la</strong> cresta <strong>de</strong> <strong>la</strong> cordillera (Van<br />

An<strong>de</strong>l, 1973). Esta conc<strong>en</strong>tración fue re<strong>la</strong>cionada<br />

al cribado y al transporte p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te abajo (Malfait,<br />

1974).<br />

3. Caracterización <strong>de</strong> Sedim<strong>en</strong>tos<br />

3.1 Fisiografía <strong>de</strong>l Ambi<strong>en</strong>te <strong>de</strong> Depósito<br />

La <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie es formada <strong>de</strong>l<br />

material volcánico emp<strong>la</strong>zados <strong>en</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>ca <strong>de</strong> Nazca.<br />

La <strong>Cordillera</strong> durante este proceso es incapaz <strong>de</strong><br />

distribuir <strong>la</strong>teralm<strong>en</strong>te <strong>la</strong> carga <strong>de</strong> esfuerzo producto<br />

<strong>de</strong>l volcanismo con flexión. Como un resultado,<br />

ajustes locales isostáticos por movimi<strong>en</strong>tos verticales<br />

<strong>de</strong> bloques corticales produc<strong>en</strong> una serie <strong>de</strong> fal<strong>la</strong>s<br />

normales ori<strong>en</strong>tadas Este-Oeste, separadas por<br />

terrazas horizontales. La <strong>Cordillera</strong> Oeste ti<strong>en</strong>e<br />

superficies <strong>de</strong> terrazas Este-Oeste <strong>en</strong> ambos <strong>la</strong>dos,<br />

limitadas por escarpes inclinados que son <strong>la</strong> base para<br />

<strong>la</strong>s sigui<strong>en</strong>tes fal<strong>la</strong>s, hacia abajo <strong>de</strong> <strong>la</strong> cu<strong>en</strong>ca. Las<br />

terrazas horizontales ti<strong>en</strong><strong>en</strong> coberturas sedim<strong>en</strong>tarias<br />

<strong>de</strong>nsas <strong>de</strong> acuerdo a <strong>los</strong> perfiles <strong>de</strong> reflexión acústica<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> campaña C111 Lamont Columbia University.<br />

Estructuras simi<strong>la</strong>res son observadas <strong>en</strong> el área <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral, <strong>la</strong>s <strong>Cordillera</strong>s Oeste y Este.<br />

En <strong>la</strong> región <strong>de</strong> estudio, seis difer<strong>en</strong>tes unida<strong>de</strong>s<br />

fisiográficas <strong>de</strong> ambi<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>de</strong>pósitos pue<strong>de</strong>n ser<br />

individualizadas: P<strong>la</strong>no abisal, Topes <strong>de</strong> colinas,<br />

P<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, Área <strong>de</strong> <strong>de</strong>presión, Fal<strong>la</strong>s, y Depresiones.<br />

3.2 Composición <strong>de</strong> Sedim<strong>en</strong>tos<br />

La composición <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> a lo<br />

<strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie y <strong>la</strong>s áreas <strong>de</strong><br />

cu<strong>en</strong>cas adyac<strong>en</strong>tes es afectada por <strong>la</strong> productividad<br />

superficial, <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> <strong>la</strong> corteza, <strong>la</strong> profundidad<br />

<strong>de</strong> comp<strong>en</strong>sación <strong>de</strong> carbonatos, <strong>la</strong> distancia <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

el contin<strong>en</strong>te (fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> terríg<strong>en</strong>os), <strong>la</strong><br />

disolución, y el flujo <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> fondo. La dilución<br />

por material terríg<strong>en</strong>o cerca <strong>de</strong>l contin<strong>en</strong>te, y <strong>los</strong><br />

fragm<strong>en</strong>tos volcánicos erosionados alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> P<strong>la</strong>taforma Volcánica <strong>de</strong> Galápagos (Kowsman,<br />

1973b) son localm<strong>en</strong>te importantes <strong>en</strong> <strong>la</strong> composición<br />

<strong>de</strong>l sedim<strong>en</strong>to. Igualm<strong>en</strong>te, <strong>la</strong> re-distribución <strong>de</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> biogénicos, principalm<strong>en</strong>te carbonatados,<br />

es g<strong>en</strong>erada por <strong>la</strong> erosión producida por el flujo <strong>de</strong>l<br />

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

agua <strong>de</strong> fondo. Inicialm<strong>en</strong>te, 165 núcleos fueron<br />

seleccionados para el área con valores conocidos<br />

<strong>de</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> peso <strong>de</strong> carbonatos, porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong><br />

peso <strong>de</strong> ópalo normal, porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> peso <strong>de</strong> carbón<br />

orgánico, tasa <strong>de</strong> sedim<strong>en</strong>tación, etc.<br />

3.3 Depósitos Biogénicos<br />

Deposición <strong>de</strong> carbonatos: La composición <strong>de</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> basado <strong>en</strong> el porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> peso <strong>de</strong><br />

CaCO 3 <strong>en</strong> <strong>la</strong> parte superior <strong>de</strong> <strong>los</strong> núcleos exist<strong>en</strong>tes<br />

fue agrupado y mapeado <strong>en</strong> gril<strong>la</strong>s <strong>de</strong> porc<strong>en</strong>taje<br />

g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> CaCO 3 (Figura 8). Estos mo<strong>de</strong><strong>los</strong> <strong>de</strong><br />

distribución <strong>de</strong> CaCO 3 son marcados por <strong>la</strong> dilución<br />

<strong>de</strong> terríg<strong>en</strong>os, zonas silíceas, y <strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong>tre<br />

<strong>la</strong>s zonas climáticas producidas por <strong>la</strong> posición<br />

geográfica <strong>de</strong>l Fr<strong>en</strong>te Ecuatorial (Lisitzin, 1996). El<br />

carbonato dominante es <strong>en</strong>contrado <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong>,<br />

no <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este don<strong>de</strong> <strong>la</strong> acumu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> silíceos es importante. En <strong>la</strong> p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te,<br />

el porc<strong>en</strong>taje ti<strong>en</strong>e mínimas variaciones. En <strong>la</strong>s<br />

colinas, esto es observado <strong>en</strong> el Trayecto 202 Sitios<br />

1238 y 1239 con mo<strong>de</strong>rada acumu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> 58% y<br />

72% respectivam<strong>en</strong>te. Un factor importante para<br />

consi<strong>de</strong>rar cuando se trata con el CaCO 3 es el estado<br />

<strong>de</strong> preservación, lo cual es el porc<strong>en</strong>taje fraccional<br />

<strong>de</strong> <strong>los</strong> caparazones <strong>de</strong> <strong>los</strong> organismos; el<strong>los</strong> nos dan<br />

una i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> <strong>la</strong> condición ambi<strong>en</strong>tal <strong>de</strong>l <strong>de</strong>pósito. Los<br />

caparazones son preservados <strong>en</strong> un estado inicial<br />

y empiezan un proceso <strong>de</strong> <strong>de</strong>strucción <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong><br />

disolución química. En el piso marino <strong>los</strong> caparazones<br />

más <strong>de</strong>nsos ti<strong>en</strong><strong>de</strong>n a preservarse. El análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

preservación y <strong>los</strong> cambios temporales y espaciales<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> composición y acumu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

<strong>de</strong>b<strong>en</strong> darnos una i<strong>de</strong>a <strong>de</strong>l ambi<strong>en</strong>te <strong>de</strong>posicional <strong>de</strong><br />

<strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>. La preservación <strong>de</strong> su distribución<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> esta afectada por procesos químicos<br />

y mecánicos tales como efectos <strong>de</strong> solución,<br />

selección, y transporte <strong>la</strong>teral a <strong>la</strong> cu<strong>en</strong>ca adyac<strong>en</strong>te<br />

(Dikelman, 1974). El carbonato esta saturado <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

superficie y <strong>los</strong> procesos <strong>de</strong> disolución empiezan<br />

con el increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> presión y <strong>la</strong> disminución <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> temperatura, conduci<strong>en</strong>do a un increm<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el<br />

cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> CO2.<br />

Deposición <strong>de</strong> Ópalo: Las aguas ecuatoriales,<br />

<strong>en</strong> don<strong>de</strong> <strong>los</strong> radio<strong>la</strong>rios están <strong>en</strong> conc<strong>en</strong>traciones mas<br />

abundante, ti<strong>en</strong><strong>en</strong> alta producción <strong>de</strong> sílice amorfa<br />

(Archer et al., 1993). Los <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> son ricos <strong>en</strong><br />

reman<strong>en</strong>tes silíceos <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> estudio. Sílice tipo<br />

ópalo localizada <strong>en</strong> el piso marino está compuesta<br />

<strong>de</strong> reman<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> silíceos biogénicos<br />

formados <strong>de</strong> residuos <strong>de</strong> diatomeas y radio<strong>la</strong>rios.<br />

247


248<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

Figura 7. Perfil sísmico <strong>de</strong> Scripps Institution of Oceanography campaña Nemo 03 mostrando una p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te inclinada <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

Este <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie. Está localizado <strong>en</strong> <strong>la</strong> trayectoria <strong>de</strong> <strong>la</strong> profundidad más somera, mostrando áreas <strong>de</strong> basalto volcánico<br />

expuesto a <strong>la</strong> interfase agua/capa <strong>de</strong> sedim<strong>en</strong>to.<br />

La distribución <strong>de</strong> radio<strong>la</strong>rios asociados refleja<br />

un área <strong>de</strong> alta productividad (Molina Cruz, 1977). La<br />

preservación <strong>de</strong> radio<strong>la</strong>rios <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Oeste es<br />

más gran<strong>de</strong> que <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este. El cont<strong>en</strong>ido<br />

<strong>de</strong> ópalo <strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> reci<strong>en</strong>tes (Figura 9) <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie varía <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 13 a 80 % <strong>de</strong> su<br />

peso. Tres zonas es<strong>en</strong>ciales <strong>de</strong> <strong>de</strong>pósitos reci<strong>en</strong>tes <strong>de</strong><br />

sílice son i<strong>de</strong>ntificados: (1) <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este, <strong>la</strong> cual<br />

ti<strong>en</strong>e <strong>los</strong> valores más bajos; (2) el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

Oeste muestra valores mo<strong>de</strong>rados (3) <strong>de</strong>pósitos ricos<br />

<strong>en</strong> sílice son <strong>en</strong>contrados <strong>en</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Perú, don<strong>de</strong><br />

el CaCO3 sufre disolución.<br />

Figura 8. Distribución <strong>de</strong>l cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> CaCO3 <strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>de</strong>pósitos <strong>de</strong> fondo a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie. Esto fue compi<strong>la</strong>do<br />

usando el porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> CaCO3 <strong>en</strong> <strong>los</strong> primeros 30 cm <strong>de</strong> cada núcleo (datos <strong>de</strong> Lyle et al., 1995; Lyle, 1992; Swit, 1976; Mekik,et al.,<br />

2002; Molina Cruz, 1975 ). La dilución vía mezc<strong>la</strong> con otros elem<strong>en</strong>tos es importante <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> <strong>la</strong> preservación. En <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca<br />

<strong>de</strong> Panamá, <strong>la</strong> disolución fue observada <strong>en</strong> núcleos por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Lisoclina sedim<strong>en</strong>taria, <strong>la</strong> cual está localizada a 2800 m (Thunell et<br />

al., 1982), o a 2700 m (Lyle, 1992). Como se esperaba, <strong>la</strong> disolución no fue evi<strong>de</strong>nte arriba <strong>de</strong> <strong>los</strong> 1770 m <strong>en</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá. El<br />

estado <strong>de</strong> preservación difiere <strong>de</strong> una especie a otra <strong>de</strong>bido a que el<strong>la</strong>s son difer<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> sus composiciones. Algunas especies tales como<br />

Foramínifera G. Theyere y G. Ruber ti<strong>en</strong><strong>en</strong> pare<strong>de</strong>s <strong>de</strong>lgadas disueltas, mi<strong>en</strong>tras que otras con pare<strong>de</strong>s gruesas son preservadas, tales como<br />

G. Dutertrie (All<strong>en</strong>, 1984).


La distribución <strong>de</strong> ópalo, <strong>la</strong> cual esta bi<strong>en</strong><br />

corre<strong>la</strong>cionada con <strong>los</strong> mapas <strong>de</strong> productividad<br />

superficial, es afectada por calcita fabricada (Archer et<br />

al., 1993). Esto es <strong>de</strong>bido a que <strong>la</strong> gril<strong>la</strong> fue compi<strong>la</strong>da<br />

usando <strong>los</strong> valores <strong>de</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> ópalo libre <strong>de</strong><br />

calcita. El <strong>en</strong>terrami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong> ópalo<br />

repres<strong>en</strong>ta estos valores, y el<strong>los</strong> son una fracción <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> producción total <strong>de</strong> ópalo, lo cual está afectado por<br />

disolución.<br />

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

3.4 Depósitos Clásticos<br />

La <strong>Cordillera</strong> Este recibe un suministro<br />

mo<strong>de</strong>rado <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> terríg<strong>en</strong>os <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el<br />

contin<strong>en</strong>te. La conc<strong>en</strong>tración produce una dilución <strong>de</strong><br />

otros compon<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>. Esta<br />

distribución <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este está influ<strong>en</strong>ciada por<br />

<strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> fondo. La conc<strong>en</strong>tración <strong>de</strong> arcil<strong>la</strong> <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> parte noreste es principalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> orig<strong>en</strong> contin<strong>en</strong>tal<br />

(Van An<strong>de</strong>l, 1973).<br />

Figura 9. Cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> ópalo <strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> superficiales (como un porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> <strong>la</strong> muestra). Los puntos indican <strong>la</strong> localización <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

muestras. Base <strong>de</strong> datos (Lein<strong>en</strong>, 1986; Lyle et al., 1995).<br />

La fracción más pequeña <strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

esta compuesta <strong>de</strong> materia orgánica producida <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />

aguas superficiales e importadas <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el contin<strong>en</strong>te;<br />

altos porc<strong>en</strong>tajes <strong>de</strong> carbón orgánico están pres<strong>en</strong>tes<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este (Figura 10).<br />

Las variaciones <strong>en</strong> el carbón orgánico<br />

reflejan difer<strong>en</strong>tes grados <strong>de</strong> <strong>de</strong>scomposición<br />

re<strong>la</strong>cionadas a <strong>la</strong> oxig<strong>en</strong>ación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s masas <strong>de</strong> agua<br />

y cambios <strong>de</strong> <strong>la</strong> productividad primaria <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />

aguas superficiales (Rick<strong>en</strong>, 1993). En el Pacífico<br />

Ecuatorial Este, el pastoreo es inefici<strong>en</strong>te, y<br />

como un resultado, mas carbón es exportado al<br />

piso marino bajo estas condiciones (Pe<strong>de</strong>rs<strong>en</strong> y<br />

Calvert, 1990).<br />

Las aguas <strong>de</strong>l fondo están casi <strong>de</strong>sprovistas<br />

<strong>de</strong> oxíg<strong>en</strong>o disuelto <strong>de</strong>bido a que este es consumido<br />

por <strong>los</strong> altos flujos <strong>de</strong> carbón, creando condiciones<br />

anóxicas. Las condiciones anóxicas y <strong>la</strong>s aguas <strong>de</strong> alta<br />

productividad contro<strong>la</strong>n <strong>la</strong> riqueza <strong>de</strong>l carbón orgánico<br />

<strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> (Pe<strong>de</strong>rson y Calvert, 1991).<br />

249


250<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

Figura 10. Distribución <strong>de</strong> carbón orgánico <strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> superficiales <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie. Las posiciones <strong>de</strong> <strong>los</strong> sitios<br />

listados <strong>en</strong> el anexo 1 son indicados. Base <strong>de</strong> datos (Lyle,1992; Lyle et al., 1995; Mekik et al , 2002).<br />

Materia orgánica con colores oscuros fue<br />

i<strong>de</strong>ntificada <strong>en</strong> el Sitio 1239 <strong>de</strong>l ODP puesto que el<br />

tope <strong>de</strong> <strong>la</strong> colina <strong>en</strong> el f<strong>la</strong>nco Este ti<strong>en</strong>e una interfase<br />

agua-sedim<strong>en</strong>to cercana a <strong>la</strong> zona mínima <strong>de</strong> oxíg<strong>en</strong>o.<br />

Esta área se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>en</strong>trada <strong>de</strong> altos flujos<br />

<strong>de</strong> materia orgánica (Tab<strong>la</strong> 2) <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong> formación<br />

<strong>de</strong> masas <strong>de</strong> agua reducidas <strong>en</strong> Oxíg<strong>en</strong>o. La alta<br />

productividad produce gran<strong>de</strong>s cantida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> materia<br />

orgánica <strong>en</strong> <strong>de</strong>scomposición, y alto consumo <strong>de</strong><br />

oxíg<strong>en</strong>o disuelto (Pe<strong>de</strong>rs<strong>en</strong> y Calvert,1991).<br />

En el f<strong>la</strong>nco Norte <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral,<br />

<strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> sedim<strong>en</strong>tación es más gran<strong>de</strong> que <strong>en</strong> el<br />

este <strong>de</strong> <strong>la</strong> cordillera (don<strong>de</strong> <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> sedim<strong>en</strong>tación<br />

es mo<strong>de</strong>rada). En áreas <strong>de</strong> alta sedim<strong>en</strong>tación el<br />

carbón orgánico <strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> es <strong>en</strong>terrado<br />

más rápido y recibe protección <strong>de</strong> <strong>la</strong> respiración<br />

oxidante y <strong>de</strong> <strong>la</strong> digestión béntica (Schulz, 2000),<br />

y <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este el cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> carbón<br />

orgánico es mas alto cerca <strong>de</strong> <strong>la</strong>s áreas costeras<br />

y disminuye costa afuera (Lyle et al, 1988). Las<br />

áreas costeras y <strong>la</strong> cordillera Noreste, <strong>en</strong> conjunto<br />

con el área Oeste <strong>de</strong> Galápagos don<strong>de</strong> <strong>la</strong> surg<strong>en</strong>cia<br />

costera es alta, <strong>de</strong>terminan <strong>en</strong> don<strong>de</strong> <strong>los</strong> valores<br />

mas altos <strong>de</strong> carbón orgánico están pres<strong>en</strong>tes.<br />

Tab<strong>la</strong> 2. Promedio <strong>de</strong> carbón orgánico total <strong>en</strong> <strong>la</strong> parte superior <strong>de</strong> <strong>los</strong> núcleos <strong>de</strong> ODP (Trayecto 202). La más alta conc<strong>en</strong>tración<br />

fue <strong>en</strong>contrada <strong>en</strong> <strong>los</strong> núcleos 1238 y 1239, caracterizados por <strong>la</strong>s profundida<strong>de</strong>s más bajas y localización cercana al contin<strong>en</strong>te (para<br />

localización <strong>de</strong> núcleos referirse al Apéndice 2 número 2).<br />

Número <strong>de</strong>l núcleo Carbón orgánico total TOC% Profundidad (m)<br />

1238 3.4-11.8 2203<br />

1239 3.7 1414<br />

1240 1.5 2921


Resumi<strong>en</strong>do, <strong>la</strong> proporción <strong>de</strong> carbonato <strong>en</strong><br />

el sedim<strong>en</strong>to varía <strong>en</strong>tre 1 y 97.76 <strong>en</strong> el porc<strong>en</strong>taje<br />

<strong>de</strong> peso, mi<strong>en</strong>tras el cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> ópalo varía <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

20 a 70 <strong>en</strong> el porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> peso, y el cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong><br />

carbón orgánico varía <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 0 a 3.5 <strong>en</strong> el porc<strong>en</strong>taje<br />

<strong>de</strong> peso. En g<strong>en</strong>eral, <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> <strong>de</strong>posición <strong>de</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> carbonatados es alta, <strong>de</strong>bido a que <strong>los</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> son <strong>de</strong>positados por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong>l CCD.<br />

3.5 Depósitos <strong>de</strong> Fondo<br />

Estudios granulométricos <strong>de</strong> Malfait<br />

(1975) y Van An<strong>de</strong>l et al. (1973a) muestran que <strong>la</strong><br />

distribución <strong>de</strong> material es más grueso <strong>en</strong> <strong>la</strong>s colinas<br />

topográficas, y el material fino es <strong>de</strong>positado <strong>en</strong> el<br />

p<strong>la</strong>no abisal adyac<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong>, y <strong>en</strong> <strong>la</strong>s terrazas<br />

con cimas p<strong>la</strong>nas. En <strong>la</strong>s <strong>de</strong>presiones y canales que<br />

corr<strong>en</strong> <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral, el<br />

sedim<strong>en</strong>to es arrastrado hacia afuera (Dinkelman,<br />

1974) por flujos <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> fondo, y <strong>la</strong> erosión<br />

es c<strong>la</strong>ra <strong>en</strong> don<strong>de</strong> <strong>la</strong>s marcas <strong>de</strong> corri<strong>en</strong>tes (ripple<br />

marks) son evi<strong>de</strong>ntes (Malfait, 1974) y <strong>la</strong>s dunas<br />

abisales son el resultado <strong>de</strong> <strong>los</strong> procesos mecánicos<br />

(Lonsdale, 1976). Estas condiciones topográficas<br />

locales son importantes <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong><br />

como el material es formado y re-<strong>de</strong>positado. Sin<br />

embargo, <strong>la</strong> alta zonalidad <strong>de</strong> material biogénico<br />

formado, <strong>la</strong> disolución <strong>de</strong> material calcáreo con<br />

<strong>la</strong> profundidad y el disturbio por <strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong><br />

fondo son procesos importantes que han <strong>de</strong>finido el<br />

<strong>de</strong>pósito <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>en</strong> el área.<br />

Las conc<strong>en</strong>traciones <strong>de</strong> ar<strong>en</strong>a y limo <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> son principalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> material<br />

foraminífero, <strong>la</strong> abundancia está <strong>en</strong>tre 10% y<br />

30%. La fracción <strong>de</strong> arcil<strong>la</strong> es m<strong>en</strong>os que 10%<br />

y <strong>en</strong>tre 50% y 70% <strong>en</strong> el p<strong>la</strong>no abisal adyac<strong>en</strong>te<br />

a <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong>. La principal <strong>en</strong>trada <strong>de</strong> arcil<strong>la</strong>,<br />

<strong>en</strong>tre 70% y 90%, es observada <strong>en</strong> <strong>la</strong> conflu<strong>en</strong>cia<br />

<strong>Cordillera</strong>-Fosa, (Lisitzin, 1996). Sedim<strong>en</strong>tos<br />

superficiales cont<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do conc<strong>en</strong>traciones <strong>de</strong><br />

metales fueron limitados a nódu<strong>los</strong> <strong>de</strong> manganeso<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie (Rosato et al., 1975).<br />

La <strong>Cordillera</strong> Noreste y <strong>la</strong>s áreas adyac<strong>en</strong>tes<br />

ti<strong>en</strong><strong>en</strong> conc<strong>en</strong>traciones más gran<strong>de</strong>s <strong>de</strong> minerales<br />

<strong>de</strong> arcil<strong>la</strong> (Heath et al., 1974) que el resto <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong>. El<strong>la</strong>s están compuestas principalm<strong>en</strong>te<br />

por Caolinita y Clorita, <strong>la</strong>s cuales están mezc<strong>la</strong>das<br />

con <strong>la</strong>vas <strong>de</strong> fel<strong>de</strong>spato [Werner et al., 2000]. La<br />

Smectita, mineral <strong>de</strong> arcil<strong>la</strong> formada <strong>en</strong> el océano<br />

y también suministrada <strong>de</strong> <strong>los</strong> contin<strong>en</strong>tes, es<br />

distribuida <strong>en</strong> alto cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>taforma <strong>de</strong><br />

Galápagos (Heath et al., 1974). Los fragm<strong>en</strong>tos<br />

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

oceánicos ricos <strong>en</strong> Basalto son también<br />

suministrados a <strong>la</strong> P<strong>la</strong>taforma <strong>de</strong> Galápagos como<br />

un producto <strong>de</strong>l volcanismo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Is<strong>la</strong>s Galápagos.<br />

3.6 Propieda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>los</strong> Sedim<strong>en</strong>tos<br />

En este estudio, <strong>la</strong> distribución <strong>de</strong>l tamaño<br />

<strong>de</strong>l grano es <strong>de</strong>terminada <strong>de</strong> acuerdo a Lonsdale<br />

y Malfait (1974) para el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión<br />

C<strong>en</strong>tral, y basadas <strong>en</strong> <strong>la</strong> información <strong>de</strong> núcleos<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong>s <strong>Cordillera</strong>s Este y Oeste. Re-trabajami<strong>en</strong>tos<br />

<strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> antiguos ocurr<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong>,<br />

lo que fue observado mediante <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

capas <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> cont<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do especies extintas<br />

<strong>de</strong> <strong>los</strong> períodos Terciario y Cuaternario tardío,<br />

resultando <strong>de</strong> <strong>los</strong> disturbios <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> por <strong>la</strong>s<br />

aguas <strong>de</strong> fondo, <strong>de</strong> <strong>de</strong>slizami<strong>en</strong>to rotacional, y <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

actividad béntica (Dinkelman, 1974). Consi<strong>de</strong>rando<br />

áreas homogéneas, <strong>la</strong>s terrazas p<strong>la</strong>nas y <strong>la</strong>s<br />

cu<strong>en</strong>cas abisales adyac<strong>en</strong>tes, <strong>la</strong>s propieda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> son <strong>la</strong>s mismas para <strong>de</strong>terminados tipos<br />

<strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> y <strong>de</strong> ambi<strong>en</strong>te si <strong>la</strong> porosidad es <strong>la</strong><br />

misma (Hamilton y Bachman, 1982). Las litologías<br />

g<strong>en</strong>erales <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> son (Figura 11):<br />

• Sedim<strong>en</strong>tos terríg<strong>en</strong>os <strong>en</strong> el área adyac<strong>en</strong>te<br />

a <strong>la</strong>s Is<strong>la</strong>s Galápagos <strong>de</strong>l Este, y <strong>los</strong> límites<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s conflu<strong>en</strong>cias <strong>Cordillera</strong>-Fosa <strong>en</strong> el<br />

Norte y Sur, <strong>los</strong> cuales están principalm<strong>en</strong>te<br />

compuestos <strong>de</strong> arcil<strong>la</strong> <strong>de</strong>l contin<strong>en</strong>te y vidrio<br />

volcánico <strong>de</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>taforma Volcánica <strong>de</strong><br />

Galápagos.<br />

• Las colinas abisales <strong>en</strong> <strong>la</strong>s cordilleras Este y<br />

Oeste, formadas principalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> calcáreos<br />

limosos (ooze).<br />

• Las propieda<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l P<strong>la</strong>no Abisal <strong>en</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca<br />

<strong>de</strong> Perú y áreas adyac<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> cordillera <strong>en</strong><br />

el <strong>la</strong>do Sur, cuyas profundida<strong>de</strong>s promedias<br />

son 3200 m al Sur, están principalm<strong>en</strong>te<br />

compuestas por calcáreos limosos.<br />

• Las propieda<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l P<strong>la</strong>no Abisal <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá y áreas adyac<strong>en</strong>tes<br />

a <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>en</strong> el <strong>la</strong>do Norte, cuyas<br />

profundida<strong>de</strong>s promedio son 3000 m al Norte,<br />

están compuestas principalm<strong>en</strong>te por arcil<strong>la</strong> y<br />

calcáreos limosos.<br />

• Las propieda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> calcáreos <strong>en</strong> el<br />

área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral y <strong>en</strong> <strong>los</strong> f<strong>la</strong>ncos <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong> están basados <strong>en</strong> el ambi<strong>en</strong>te g<strong>en</strong>eral.<br />

251


252<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

Figura 11. Litología basada <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>scripción <strong>de</strong> núcleos <strong>de</strong> <strong>la</strong> NGDC. Los puntos rojos reportan <strong>la</strong> distribución <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

superficiales <strong>de</strong>l piso marino <strong>en</strong> <strong>los</strong> últimos años <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1970 (Deck41 Base <strong>de</strong> datos, NGDC).<br />

La <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie ti<strong>en</strong>e un alto nivel<br />

<strong>de</strong> carbonato y sílice biogénica, tal como es observado<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> parte superior <strong>de</strong> <strong>los</strong> núcleos 1238 y 1239 <strong>de</strong>l ODP<br />

<strong>en</strong> el Trayecto 202, y Sitio 846 <strong>en</strong> el Trayecto 138. En<br />

el Sitio 1238 <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> acumu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> masa (MAR)<br />

<strong>de</strong> carbonato es 2 g/cm 2 /Ka y <strong>la</strong> MAR no carbonatada<br />

es 1.4 g/cm 2 /Ka), y <strong>en</strong> el Sitio 1239 (MAR carbonato<br />

<strong>de</strong> 1.8 g/cm 2 /Ka y MAR no carbonatado <strong>de</strong> 1.4 g/<br />

cm 2 /Ka): <strong>la</strong> acumu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> carbonato es mas gran<strong>de</strong><br />

que <strong>la</strong> acumu<strong>la</strong>ción no carbonatada. Los núcleos 138<br />

(MAR carbonato 1.2 g/cm 2 /Ka y MAR no carbonatado<br />

0.8 g/cm 2 /Ka) ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una tasa <strong>de</strong> acumu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong><br />

carbonato mas alta (Mix et al., 2002). Las condiciones<br />

ambi<strong>en</strong>tales <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie son <strong>de</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> carbonatados; <strong>en</strong> don<strong>de</strong> estos sitios están<br />

localizados se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran afectados por procesos<br />

tales como cambios <strong>en</strong> el arreglo pelágico vertical<br />

y l<strong>en</strong>ta advección <strong>la</strong>teral a través <strong>de</strong> <strong>la</strong> columna <strong>de</strong><br />

agua. Estas condiciones varían como resultado <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

influ<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> tierra produci<strong>en</strong>do áreas <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

hemipelágicos, don<strong>de</strong> lutitas negras hemipelágicas<br />

ti<strong>en</strong><strong>en</strong> tasas <strong>de</strong> sedim<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> 10 cm/Ka <strong>en</strong> una<br />

zona <strong>de</strong> alta productividad (Stow et al., 2001). El<br />

agua intermedia que afecta <strong>los</strong> Sitios 1238 y 1239, y<br />

<strong>la</strong>s lutitas negras <strong>de</strong>positadas como un resultado <strong>de</strong><br />

procesos que contro<strong>la</strong>n <strong>la</strong> sedim<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> grano<br />

fino <strong>en</strong> aguas profundas <strong>de</strong>scrib<strong>en</strong> un ambi<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>posición <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este poca profunda.<br />

Esta área fue también consi<strong>de</strong>rada como un área <strong>de</strong><br />

distribución hemipelágica basada <strong>en</strong> <strong>la</strong> distribución<br />

<strong>de</strong>l cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> <strong>la</strong> illita (Heath et al., 1974).<br />

3.7 Estructura y Estratigrafía <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

Sedim<strong>en</strong>tos<br />

La secu<strong>en</strong>cia local <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong>l piso<br />

marino con una resolución <strong>la</strong>teral es observada<br />

con perfiles <strong>de</strong> reflexión sísmica obt<strong>en</strong>idos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

expediciones <strong>de</strong>l Scripps Institution of Oceanography<br />

(campañas Nemo Transecta III, y V<strong>en</strong>ture Transecta<br />

I). La secu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>de</strong>posición es constante, excepto<br />

<strong>en</strong> áreas inestables <strong>de</strong> topografía altam<strong>en</strong>te variable<br />

producidas por una parte caótica <strong>de</strong>l escarpe, y <strong>en</strong><br />

áreas don<strong>de</strong> el patrón <strong>de</strong> rell<strong>en</strong>o <strong>de</strong> <strong>la</strong> cu<strong>en</strong>ca ti<strong>en</strong>e<br />

difer<strong>en</strong>tes espaciami<strong>en</strong>tos <strong>en</strong>tre <strong>los</strong> reflectores. Esto<br />

es una indicación que <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> ti<strong>en</strong>e un arreglo<br />

uniforme <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> a través <strong>de</strong> <strong>la</strong> columna<br />

<strong>de</strong> agua regional. Una cobertura <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

pelágicos fue observada <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> <strong>los</strong> reflectores<br />

adyac<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá. Los reflectores que<br />

se pue<strong>de</strong>n trazar fueron re<strong>la</strong>cionados a <strong>la</strong> variación<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> productividad superficial, <strong>los</strong> cuales produc<strong>en</strong><br />

un <strong>de</strong>crecimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> carbonatos<br />

sedim<strong>en</strong>tarios a partir <strong>de</strong> <strong>la</strong> disolución producida por<br />

el increm<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> radio<strong>la</strong>rios silíceos<br />

(Kemp y Baldauf, 1993).


La <strong>de</strong>posición g<strong>en</strong>eral <strong>en</strong> <strong>los</strong> topes <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

colinas <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este correspon<strong>de</strong> a un<br />

rell<strong>en</strong>o <strong>de</strong> cu<strong>en</strong>ca pelágica, don<strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

son <strong>de</strong>positados <strong>en</strong> topografías bajas (Lyle et<br />

al., 2000a y 2000b). El efecto <strong>de</strong> <strong>la</strong>zo-corbata<br />

(bow-tie) es observado <strong>en</strong> el área alre<strong>de</strong>dor<br />

<strong>de</strong> <strong>los</strong> topes <strong>de</strong> <strong>la</strong>s colinas hacia el <strong>la</strong>do Sur<br />

mostrando evi<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> erosión (Figura 12). Los<br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> parte Norte <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión<br />

C<strong>en</strong>tral son conc<strong>en</strong>trados como un resultado <strong>de</strong>l<br />

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

re-trabajami<strong>en</strong>to (Malfait, 1974; Knapp<strong>en</strong>berger,<br />

2000).<br />

En una esca<strong>la</strong> regional, <strong>la</strong>s colinas <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong> Este muestran un basam<strong>en</strong>to expuesto<br />

a <strong>la</strong> columna <strong>de</strong> agua. Los <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> más viejos<br />

observados <strong>en</strong> <strong>los</strong> perfiles <strong>de</strong> reflexión sísmica<br />

parec<strong>en</strong> indicar una transición <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

<strong>de</strong>positados bajo condiciones más pelágicas a<br />

condiciones hemipelágicas.<br />

Figura 12. Secu<strong>en</strong>cia estratigráfica <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Sureste. Los efectos <strong>la</strong>zo-corbata son observados a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong>l perfil: <strong>la</strong> dirección<br />

horizontal ayuda a pre<strong>de</strong>cir reflectores continuos <strong>en</strong> <strong>la</strong> estratigrafía <strong>de</strong>l sedim<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el <strong>la</strong>do izquierdo, y a <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong>nudados <strong>de</strong>l<br />

tope <strong>de</strong> <strong>la</strong> colina <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>recha. Una <strong>de</strong>posición <strong>de</strong> rell<strong>en</strong>o <strong>de</strong> cu<strong>en</strong>ca domina <strong>la</strong> secu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>. Base <strong>de</strong> datos sísmicos <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

campaña Nemo 03 (Scripps Institution of Oceanography).<br />

3.8 Espesor <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

La asociación <strong>de</strong> varios perfiles es usada<br />

para proveer el espesor <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>. Por lo tanto,<br />

es importante compr<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>la</strong> corre<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre <strong>la</strong><br />

batimetría <strong>de</strong>l piso marino, distribución <strong>de</strong>l basam<strong>en</strong>to,<br />

edad <strong>de</strong> <strong>la</strong> formación <strong>de</strong> <strong>la</strong> corteza, y espesor <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

corteza. Estas re<strong>la</strong>ciones son repres<strong>en</strong>tadas <strong>en</strong> un<br />

mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> espesor <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>, el cual pue<strong>de</strong> estar<br />

disponible para repres<strong>en</strong>tar estos aspectos g<strong>en</strong>erales.<br />

A<strong>de</strong>más, <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie, don<strong>de</strong> <strong>la</strong> corteza<br />

es <strong>de</strong>nsa y <strong>de</strong> orig<strong>en</strong> volcánico, <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> están<br />

acumu<strong>la</strong>dos principalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>la</strong>s p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes bajas y<br />

<strong>la</strong>s áreas estables, tales como <strong>en</strong> <strong>la</strong> p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te abajo <strong>de</strong><br />

<strong>los</strong> f<strong>la</strong>ncos y <strong>la</strong>s terrazas con cimas p<strong>la</strong>nas. El rell<strong>en</strong>o<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca ocurre p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te abajo <strong>en</strong> áreas don<strong>de</strong><br />

el cambio <strong>de</strong>l gradi<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te es el principal<br />

aspecto (Figura 13). Estas áreas g<strong>en</strong>erales ti<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

anomalías negativas <strong>de</strong> gravedad producidas por <strong>la</strong><br />

aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> masa, y pue<strong>de</strong>n ser usadas para interpretar<br />

<strong>la</strong> estructura <strong>en</strong> profundidad <strong>en</strong>tre <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> y <strong>la</strong><br />

Cu<strong>en</strong>ca adyac<strong>en</strong>te.<br />

253


254<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

Figura 13. Distribución <strong>de</strong>l espesor <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>. Esta predicción <strong>de</strong>s<strong>de</strong> una cuadrícu<strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> base <strong>de</strong> datos <strong>de</strong> <strong>la</strong> NGDC está mostrando<br />

<strong>la</strong>s áreas <strong>de</strong>nsas que están p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te abajo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s cu<strong>en</strong>cas adyac<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> cordillera y <strong>la</strong>s áreas mas <strong>de</strong>lgadas que están <strong>en</strong> <strong>la</strong>s colinas.<br />

Esta asociación es hecha por <strong>la</strong> a<strong>de</strong>cuación <strong>de</strong><br />

anomalías negativas <strong>de</strong> gravedad con <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

<strong>de</strong>nsos <strong>en</strong> el área, <strong>de</strong> manera g<strong>en</strong>eral. Los datos <strong>de</strong><br />

espesor <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> están disponibles <strong>en</strong> línea <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> sigui<strong>en</strong>te dirección electrónica:http://www.ngdc.<br />

noaa. gov/mgg/sedthick/sedthick.html. El espesor <strong>de</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> ti<strong>en</strong>e una cobertura irregu<strong>la</strong>r producida<br />

por <strong>la</strong>s rugosida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l basam<strong>en</strong>to volcánico y una<br />

ext<strong>en</strong>siva erosión <strong>en</strong> <strong>la</strong>s áreas <strong>de</strong>l umbral <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

<strong>de</strong> Carnegie. El conjunto estratificado es observado<br />

<strong>en</strong> <strong>los</strong> perfiles <strong>los</strong> cuales muestran una secu<strong>en</strong>cia<br />

normal <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>. Las áreas <strong>de</strong> no conformida<strong>de</strong>s<br />

están restringidas a <strong>la</strong> parte baja <strong>de</strong> <strong>la</strong> secu<strong>en</strong>cia<br />

sedim<strong>en</strong>taria, con una comp<strong>en</strong>sación producida por<br />

<strong>la</strong>s fal<strong>la</strong>s transformantes <strong>en</strong> <strong>la</strong> dirección Este-Oeste<br />

(Van An<strong>de</strong>l et al., 1971). Las partes caóticas cubiertas<br />

por <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> son limitadas al bor<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>los</strong> f<strong>la</strong>ncos<br />

re<strong>la</strong>cionados por bloque fal<strong>la</strong>do hundido. (Lyle et al.,<br />

2000; Michaud et al., 2001, 2005). Los movimi<strong>en</strong>tos<br />

<strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> colina abajo (Pisias et al., 2000; Lyle<br />

et al., 2000a, 2000b) son <strong>los</strong> principales factores que<br />

modifican <strong>la</strong> estratigrafía <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong>bido<br />

al control estructural <strong>en</strong> <strong>la</strong>s áreas bloques fal<strong>la</strong>dos<br />

hundidos.<br />

3.9 Asociación <strong>de</strong> espesor <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> y anomalías<br />

<strong>de</strong> gravedad<br />

Las cargas <strong>en</strong> <strong>la</strong> corteza oceánica disturban<br />

el ba<strong>la</strong>nce isostático, lo cual está directam<strong>en</strong>te<br />

asociado a <strong>la</strong>s anomalías <strong>de</strong> gravedad (Watts, 2001).<br />

La <strong>de</strong>nsidad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s rocas modifica esta <strong>de</strong>sviación; el<br />

material con igual masa difiere <strong>en</strong> peso. Por lo tanto,<br />

especial énfasis ha sido colocado <strong>en</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>presiones<br />

<strong>de</strong>l basam<strong>en</strong>to volcánico rugoso. Los materiales que<br />

rell<strong>en</strong>an <strong>la</strong>s <strong>de</strong>presiones creadas por el <strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zami<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong>l basam<strong>en</strong>to (<strong>los</strong> cuales son continuos a ambos <strong>la</strong>dos<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> cordillera) son <strong>la</strong>s áreas <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong>nsos y<br />

<strong>de</strong> anomalías <strong>de</strong> más baja gravedad. Estas áreas pue<strong>de</strong>n<br />

estar localizadas <strong>en</strong> <strong>la</strong>s regiones que bor<strong>de</strong>an a lo <strong>la</strong>rgo<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> cordillera. Las anomalías <strong>de</strong> gravedad negativa<br />

están re<strong>la</strong>cionadas a <strong>la</strong> flexura elástica <strong>de</strong> <strong>la</strong> litósfera<br />

<strong>en</strong> el Sur <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Oeste, con altas anomalías<br />

negativas <strong>en</strong> el domo topográfico <strong>en</strong> <strong>la</strong> base <strong>de</strong>l p<strong>la</strong>no<br />

abisal adyac<strong>en</strong>te (Feighner y Richards, 1994). Sin<br />

embargo, el espesor <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong>s partes más<br />

<strong>de</strong>primidas <strong>de</strong> estas áreas están escasas <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

(Johnson et al., 1976), lo cual está re<strong>la</strong>cionado<br />

directam<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> erosión <strong>de</strong>bido al flujo <strong>de</strong> agua <strong>de</strong>l<br />

fondo. La Figura 14 muestra el área mas <strong>de</strong>nsa <strong>en</strong> el<br />

<strong>la</strong>do Sur g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong> alta p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te, <strong>la</strong> cual<br />

es repres<strong>en</strong>tada <strong>en</strong> pequeños espacios <strong>en</strong> <strong>los</strong> mapas<br />

g<strong>en</strong>erales que no dan sufici<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>talles para reflejar<br />

<strong>la</strong> dirección g<strong>en</strong>eral, y <strong>la</strong> gril<strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> NGDC creada no<br />

toma <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta estos perfiles. La asociación espesor <strong>de</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>-anomalías <strong>de</strong> gravedad esta marcada por<br />

un área g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong>nsos <strong>en</strong> el sitio sur el<br />

cual esta corre<strong>la</strong>cionado con <strong>la</strong>s anomalías negativas<br />

<strong>de</strong> gravedad más altas.<br />

En <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este <strong>los</strong> topes <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

colinas son cubiertas <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> como lo indican<br />

<strong>la</strong>s exposiciones <strong>de</strong> corteza expuestas <strong>en</strong> perfiles<br />

sísmicos digitales (Base <strong>de</strong> datos campaña Nemo 3<br />

2001, (Scripps) líneas rojas <strong>en</strong> <strong>la</strong> (Figura 15). Estas<br />

áreas fueron obt<strong>en</strong>idas <strong>de</strong>l nivel <strong>de</strong>l basam<strong>en</strong>to y <strong>de</strong>l


piso marino procesando <strong>la</strong> base <strong>de</strong> datos digital. Las<br />

anomalías negativas <strong>de</strong> gravedad son observadas <strong>en</strong><br />

<strong>los</strong> f<strong>la</strong>ncos. La cobertura <strong>de</strong> <strong>los</strong> perfiles <strong>de</strong> espesor <strong>de</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> medidos a partir <strong>de</strong> un registro <strong>de</strong> reflexión<br />

sísmica <strong>de</strong> canal simple<br />

(1985) y añadido a <strong>la</strong> (Figura 16b) es<br />

<strong>de</strong>masiado ligero y bastante difícil para hacer una<br />

caracterización g<strong>en</strong>eral. Las áreas <strong>de</strong>nsas están<br />

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

localizadas <strong>en</strong> <strong>la</strong>s terrazas <strong>en</strong> <strong>la</strong> cordillera y <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te abajo <strong>de</strong> <strong>los</strong> f<strong>la</strong>ncos y el p<strong>la</strong>no abisal<br />

adyac<strong>en</strong>te (Figura 15b, 16a).<br />

Las anomalías negativas <strong>de</strong> gravedad <strong>de</strong>l<br />

área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral son observadas <strong>en</strong> <strong>los</strong><br />

f<strong>la</strong>ncos <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> y <strong>en</strong> <strong>los</strong> alre<strong>de</strong>dores <strong>de</strong>l<br />

p<strong>la</strong>no abisal. Estas áreas son repres<strong>en</strong>tadas con<br />

altos valores <strong>de</strong> espesor <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>.<br />

Figura 14. Distribución <strong>de</strong>l espesor <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> y anomalías <strong>de</strong> gravedad <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Oeste. Los <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> más <strong>de</strong>nsos están<br />

localizados <strong>en</strong> el p<strong>la</strong>no abisal adyac<strong>en</strong>te y <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> más <strong>de</strong>lgados <strong>en</strong> el tope <strong>de</strong> <strong>la</strong>s colinas. Una muy pronunciada anomalía negativa<br />

<strong>de</strong> gravedad es observada <strong>en</strong> <strong>la</strong> cordillera Suroeste.<br />

255


256<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

Figura 15. Áreas <strong>de</strong> no <strong>de</strong>posición. (A) Las líneas rojas repres<strong>en</strong>tan <strong>la</strong>s áreas sin <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> a partir <strong>de</strong> perfiles sísmicos (Base <strong>de</strong> datos <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Campaña Nemo 03). La mayoría <strong>de</strong> <strong>la</strong>s áreas están localizadas <strong>en</strong> el tope <strong>de</strong> <strong>la</strong>s colinas. (B) Sección sísmica mostrando el no <strong>de</strong>pósito<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te media al Norte <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este.<br />

Figura 16. Distribución <strong>de</strong>l espesor <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> y anomalías <strong>de</strong> gravedad <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este y Depresión C<strong>en</strong>tral adyac<strong>en</strong>te. Los<br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> más <strong>de</strong>nsos están localizados <strong>en</strong> el p<strong>la</strong>no abisal adyac<strong>en</strong>te y <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> más <strong>de</strong>lgados <strong>en</strong> el tope <strong>de</strong> <strong>la</strong>s colinas. Los<br />

polígonos morados repres<strong>en</strong>tan el espesor <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> medidos a partir <strong>de</strong> registros <strong>de</strong> reflexión sísmica <strong>de</strong> canal simple (Modificado <strong>de</strong><br />

Rogan y Langseth, 1986). Una pronunciada anomalía negativa <strong>de</strong> gravedad es observada <strong>en</strong> el escarpe abajo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong>.


4. Factores que contro<strong>la</strong>n <strong>los</strong> <strong>de</strong>pósitos<br />

4.1 Condiciones g<strong>en</strong>erales<br />

La profundidad re<strong>la</strong>tivam<strong>en</strong>te somera<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie (por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Lisoclina y <strong>de</strong> <strong>la</strong> profundidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> comp<strong>en</strong>sación<br />

<strong>de</strong> carbonato) es un factor importante que<br />

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

contro<strong>la</strong> <strong>la</strong> sedim<strong>en</strong>tación (Figura 17). En<br />

particu<strong>la</strong>r, <strong>la</strong> acumu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> CaCO 3 está basada<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> producción (<strong>de</strong>pósitos pelágicos <strong>de</strong> restos<br />

calcáreos) <strong>de</strong> <strong>la</strong>s aguas superficiales, y <strong>la</strong><br />

disolución por <strong>de</strong>gradación <strong>de</strong>l carbón orgánico<br />

<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> superficiales. Ambos<br />

son importantes para <strong>la</strong> distribución <strong>de</strong>l CaCO 3 <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> cordillera [Pisias et al., 2000].<br />

Figura 17. Áreas g<strong>en</strong>eralizadas por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> <strong>la</strong> profundidad <strong>de</strong> comp<strong>en</strong>sación <strong>de</strong>l carbonato y profundidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> Lisoclina <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Cu<strong>en</strong>cas<br />

<strong>de</strong> Panamá y Perú. (Mo<strong>de</strong><strong>los</strong> <strong>de</strong> Fal<strong>la</strong>s modificado <strong>de</strong> Van An<strong>de</strong>l et al., 1971).<br />

Los factores que influy<strong>en</strong> el <strong>de</strong>pósito <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> biogénicos <strong>en</strong> el área g<strong>en</strong>eral alre<strong>de</strong>dor a<br />

<strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie son:<br />

1. Productividad <strong>en</strong> <strong>la</strong>s aguas superficiales, lo<br />

cual ti<strong>en</strong>e un efecto directo <strong>en</strong> el suministro <strong>de</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> pelágicos.<br />

2. Dilución <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> biogénicos por <strong>en</strong>trada<br />

<strong>de</strong> terríg<strong>en</strong>os.<br />

3. Disolución submarina asociada con <strong>la</strong>s Aguas<br />

<strong>de</strong>l Pacifico C<strong>en</strong>tral.<br />

4. La circu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> aguas corrosivas, <strong>la</strong> cual esta<br />

aum<strong>en</strong>tada por <strong>la</strong> <strong>de</strong>gradación <strong>de</strong> <strong>la</strong> materia<br />

orgánica.<br />

4.2 Productividad<br />

La conc<strong>en</strong>tración promedio <strong>de</strong> organismos<br />

que viv<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> superficie oceánica <strong>de</strong>l área <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie es aproximadam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> 1000<br />

mg C/m 2 /d cerca <strong>de</strong> <strong>la</strong> cordillera sureste y <strong>la</strong>s áreas<br />

<strong>en</strong> <strong>los</strong> alre<strong>de</strong>dores <strong>de</strong> <strong>la</strong> Is<strong>la</strong>s Galápagos, y 500 mg C/<br />

m 2 /d cerca <strong>de</strong>l f<strong>la</strong>nco Norte <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> y el área<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral (Dinkelman, 1974). Estos<br />

valores <strong>de</strong>muestran don<strong>de</strong> <strong>la</strong> productividad es más<br />

alta <strong>en</strong> el área, basados <strong>en</strong> <strong>la</strong> influ<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> corri<strong>en</strong>te<br />

SEC. La cordillera está <strong>en</strong> <strong>la</strong> región ecuatorial, <strong>la</strong> cual<br />

coinci<strong>de</strong> con <strong>la</strong> zona <strong>de</strong> <strong>en</strong>riquecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> sílice. En<br />

esta área, el p<strong>la</strong>ncton es sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te abundante <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> superficie, y sus esqueletos se acumu<strong>la</strong>n y alcanzan<br />

el piso marino. Las corri<strong>en</strong>tes superficiales están<br />

directam<strong>en</strong>te implicadas <strong>en</strong> el arreglo pelágico <strong>en</strong> razón<br />

<strong>de</strong> su cont<strong>en</strong>ido elevado <strong>en</strong> nutri<strong>en</strong>tes. Simi<strong>la</strong>rm<strong>en</strong>te, <strong>la</strong><br />

circu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong>l agua <strong>de</strong> fondo restrictivam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>ntro<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá afecta <strong>la</strong> productividad local<br />

<strong>en</strong> el f<strong>la</strong>nco Norte <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong>.<br />

4.3 Aporte terríg<strong>en</strong>o<br />

A lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong>l Marg<strong>en</strong> Contin<strong>en</strong>tal<br />

Ecuatoriano, <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> terríg<strong>en</strong>os diluy<strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

conc<strong>en</strong>tración <strong>de</strong> esqueletos p<strong>la</strong>nctónicos, lo que<br />

257


258<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

reduce significativam<strong>en</strong>te <strong>la</strong> conc<strong>en</strong>tración <strong>de</strong><br />

CaCO 3 . Esta variación g<strong>en</strong>eral es observada a lo <strong>la</strong>rgo<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este. Sedim<strong>en</strong>tos terríg<strong>en</strong>os vi<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

principalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>los</strong> sistemas <strong>de</strong>ltaicos a tierra<br />

formados alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> <strong>la</strong>s salidas fluviales ubicadas<br />

a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong> p<strong>la</strong>taforma contin<strong>en</strong>tal. Estos ríos<br />

<strong>de</strong>positan <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> Fosa<br />

Ecuatoriana. La distribución <strong>de</strong>l cuarzo sedim<strong>en</strong>tario<br />

es lineal al respecto <strong>de</strong> <strong>la</strong>s condiciones <strong>de</strong>l fondo, y<br />

sus fu<strong>en</strong>tes son mayorm<strong>en</strong>te contin<strong>en</strong>tales (Lein<strong>en</strong> et<br />

al., 1986). La distribución g<strong>en</strong>eral igua<strong>la</strong> <strong>los</strong> valores<br />

más altos <strong>de</strong> conc<strong>en</strong>traciones <strong>de</strong> cuarzo <strong>en</strong>contrados<br />

más cerca <strong>de</strong>l contin<strong>en</strong>te (Figura 18), confirmando<br />

un aporte realzado <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> terríg<strong>en</strong>os cerca<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> tierra. Los mo<strong>de</strong><strong>los</strong> principales <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

no-carbonatados se aparejan con <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> flujo<br />

<strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> terríg<strong>en</strong>os. El flujo máximo ocurre<br />

cerca <strong>de</strong> <strong>la</strong> boca <strong>de</strong> <strong>los</strong> ríos Guayas, Esmeraldas,<br />

y a <strong>la</strong> esquina <strong>de</strong> <strong>la</strong> unión <strong>en</strong>tre <strong>la</strong> Fosa Ecuador<br />

y <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie. Los <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> son<br />

distribuidos <strong>la</strong>titudinalm<strong>en</strong>te, <strong>de</strong> acuerdo con <strong>la</strong>s<br />

masas <strong>de</strong> agua y <strong>la</strong>s fuerzas eólicas. Sedim<strong>en</strong>tos<br />

terríg<strong>en</strong>os y c<strong>en</strong>izas basálticas originadas <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

Is<strong>la</strong>s Volcánicas <strong>de</strong> Galápagos fueron <strong>en</strong>contrados<br />

alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>taforma Volcánica <strong>de</strong> Galápagos, y<br />

más fragm<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> vidrio silicio <strong>de</strong> orig<strong>en</strong> volcánico<br />

se <strong>en</strong>contraron <strong>en</strong> el <strong>la</strong>do Este <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong><br />

Carnegie (Roseto et al., 1975).<br />

Figura 18. Cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> cuarzo <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie. Base <strong>de</strong> datos <strong>de</strong> Molina Cruz (1975).<br />

4.4 Disolución Submarina<br />

La química <strong>de</strong>l agua <strong>de</strong> fondo, <strong>los</strong> flujos <strong>de</strong><br />

carbonatos <strong>en</strong> <strong>la</strong>s aguas superficiales, y el flujo <strong>de</strong><br />

carbón orgánico han sido todos i<strong>de</strong>ntificados como<br />

variables que contro<strong>la</strong>n <strong>la</strong> preservación <strong>de</strong> carbonatos<br />

[Archer, 1991]. En <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie, <strong>la</strong><br />

disolución submarina es consist<strong>en</strong>te con <strong>la</strong> migración<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> hacia <strong>la</strong>s condiciones más costeras,<br />

mostrando una gran producción <strong>de</strong> diatomeas <strong>en</strong><br />

don<strong>de</strong> <strong>la</strong> surg<strong>en</strong>cia es más fuerte (Mekik et al.,<br />

2002). Aquel<strong>la</strong>s áreas ti<strong>en</strong><strong>en</strong> gran cont<strong>en</strong>ido orgánico<br />

(Lyle, 1992) y son aum<strong>en</strong>tadas por <strong>de</strong>posición <strong>de</strong><br />

silico-clásticos <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong> influ<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> tierra. La<br />

fragm<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> foraminíferos, <strong>la</strong> cual es un índice<br />

conocido <strong>de</strong> disolución, es confinada a <strong>la</strong> p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te<br />

media <strong>de</strong> <strong>los</strong> f<strong>la</strong>ncos, y a <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este (Kowsmann,<br />

1973a). Por lo tanto, <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este es más s<strong>en</strong>sible<br />

a <strong>la</strong> disolución. Aunque <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> esta por <strong>en</strong>cima<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Lisoclina, <strong>la</strong> disolución <strong>de</strong> carbonatos cambia<br />

con <strong>la</strong> profundidad, creando <strong>de</strong>presiones circu<strong>la</strong>res<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te media <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión<br />

C<strong>en</strong>tral (Flüh et al., 2001; Michaud et al., 2005).<br />

Estas <strong>de</strong>presiones circu<strong>la</strong>res ti<strong>en</strong><strong>de</strong>n a increm<strong>en</strong>tar <strong>en</strong><br />

tamaño con el aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> profundidad. Farrell y<br />

Prell (1989) ti<strong>en</strong><strong>en</strong> calcu<strong>la</strong>do variaciones batimétricas<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> preservación <strong>de</strong> carbonatos para <strong>la</strong> Lisoclina<br />

somera <strong>de</strong>l Pacifico Ecuatorial C<strong>en</strong>tral, y una pobre


preservación fue <strong>en</strong>contrada durante <strong>los</strong> periodos<br />

interg<strong>la</strong>ciares. Fluctuaciones <strong>de</strong> CCD, re<strong>la</strong>cionadas a<br />

<strong>la</strong> modificación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s aguas profundas que separan<br />

<strong>los</strong> océanos Atlántico y Pacífico (antes <strong>de</strong>l cierre <strong>de</strong>l<br />

Istmo <strong>de</strong> Panamá), son significativas a <strong>la</strong> disolución,<br />

y <strong>de</strong>finieron una ruptura <strong>de</strong> carbonatos <strong>en</strong> el Mioc<strong>en</strong>o<br />

tardío ext<strong>en</strong>diéndose <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 7.5 a 11 Ma (Lyle et al.,<br />

1995). Estos procesos significativos son importantes<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> historia <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>posición <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie.<br />

4.5 Agua Corrosiva<br />

La circu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong> antigua agua <strong>de</strong> fondo <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te media <strong>de</strong> <strong>la</strong> cordillera Noroeste y f<strong>la</strong>nco<br />

Sur <strong>de</strong>l área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral ti<strong>en</strong>e un efecto<br />

<strong>de</strong> disolución sobre <strong>la</strong> <strong>de</strong>posición <strong>de</strong> <strong>los</strong> carbonatos<br />

<strong>de</strong>bido a <strong>la</strong>s propieda<strong>de</strong>s corrosivas <strong>de</strong>l agua. Los flujos<br />

<strong>de</strong> carbón orgánico <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> <strong>la</strong>s aguas profundas son<br />

más altos cerca <strong>de</strong>l contin<strong>en</strong>te. Esta agua corrosiva es<br />

un factor importante que afecta <strong>la</strong> composición <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>. La baja oxig<strong>en</strong>ación <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

ayuda a preservar el material orgánico. La circu<strong>la</strong>ción<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s aguas corrosivas <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

carbonatados que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una porosidad heterogénea<br />

pue<strong>de</strong> aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> disolución (Michaud et al., 2005).<br />

Efectivam<strong>en</strong>te, añadi<strong>en</strong>do CO 2 y aci<strong>de</strong>z sobre el<br />

ambi<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>de</strong>posición hace que el agua vuelva muy<br />

corrosiva a <strong>la</strong> calcita lo que increm<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> disolución<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Calcita. Este efecto es más pronunciado <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te media <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este.<br />

4.6 Corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> Fondo<br />

Su exist<strong>en</strong>cia fue <strong>de</strong>terminada analizando <strong>la</strong><br />

distribución <strong>de</strong> <strong>la</strong> Temperatura, Salinidad, y Oxíg<strong>en</strong>o<br />

disuelto (Laird, 1972), y analizando <strong>la</strong> <strong>en</strong>trada <strong>de</strong> aguas<br />

<strong>de</strong> fondo a <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá (Lonsdale, 1977a). A<br />

partir <strong>de</strong> estos análisis, el agua adyac<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> esquina<br />

Noreste <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie ti<strong>en</strong>e <strong>la</strong>s aguas<br />

más frías (1.63 o C), <strong>la</strong> salinidad más alta (34.667 ‰),<br />

y el cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> oxíg<strong>en</strong>o más gran<strong>de</strong> (2.75 ml/L)<br />

(Laird, 1972). Igualm<strong>en</strong>te, una temperatura pot<strong>en</strong>cial<br />

<strong>de</strong> 1.55° C, una salinidad <strong>de</strong> 34.678 ‰, y velocida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> 33.2 cm/s cerca <strong>de</strong>l fondo (Lonsdale,<br />

1977a) fueron medidos <strong>en</strong> <strong>la</strong>s profundida<strong>de</strong>s m<strong>en</strong>ores<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Fosa. El transporte <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> es producido<br />

por <strong>los</strong> flujos <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> fondo, <strong>los</strong> cuales crean una<br />

capa turbul<strong>en</strong>ta sobre el piso marino rugoso (Lonsdale,<br />

1977a). Este flujo causa sedim<strong>en</strong>tación que ocurre<br />

p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te abajo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el punto m<strong>en</strong>os profundo <strong>de</strong>ntro<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá.<br />

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

La dinámica <strong>de</strong> <strong>la</strong> capa adyac<strong>en</strong>te a <strong>los</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> ti<strong>en</strong>e un control significativo sobre <strong>los</strong><br />

procesos <strong>de</strong> re-sedim<strong>en</strong>tación. El flujo <strong>de</strong> gravedad <strong>de</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>en</strong> esta área se mueve hacia <strong>la</strong> acumu<strong>la</strong>ción<br />

final <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>en</strong> el área adyac<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Noreste. La interfase agua <strong>de</strong>l mar/<br />

sedim<strong>en</strong>to ti<strong>en</strong>e un bajo intercambio con <strong>los</strong> fluidos<br />

adyac<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>bido a que ha sido cribada por parte <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> fondo, <strong>de</strong>jando formas <strong>de</strong> <strong>de</strong>posición<br />

submarinas. Esto fue observado <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Depresión C<strong>en</strong>tral (Malfait, 1974), y aportó evi<strong>de</strong>ncias<br />

físicas <strong>de</strong> transporte <strong>la</strong>teral cuando está afectando<br />

directam<strong>en</strong>te <strong>la</strong> secu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>de</strong>posición.<br />

El área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral (como resultado<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> erosión) ti<strong>en</strong>e una cobertura sedim<strong>en</strong>taria<br />

reducida por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> superficies <strong>en</strong>durecidas (hard<br />

grounds) <strong>de</strong> creta y chert (Malfait y Van An<strong>de</strong>l,<br />

1980). Procesos simi<strong>la</strong>res resultan <strong>de</strong> una cim<strong>en</strong>tación<br />

incipi<strong>en</strong>te, y fueron re<strong>la</strong>cionados con relieve <strong>de</strong> carst<br />

(Malfait y Van An<strong>de</strong>l, 1980). La circu<strong>la</strong>ción profunda<br />

ha sido <strong>de</strong>ducida <strong>de</strong> <strong>los</strong> contornos y otras formas <strong>de</strong><br />

capas <strong>de</strong> fondo, y <strong>de</strong> <strong>la</strong> difer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> profundidad<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> comp<strong>en</strong>sación <strong>de</strong> carbonatos <strong>en</strong>tre <strong>la</strong>s Cu<strong>en</strong>cas<br />

<strong>de</strong> Panamá y Perú. Los mo<strong>de</strong><strong>los</strong> <strong>en</strong> esta área son<br />

<strong>de</strong>terminados por <strong>la</strong> disolución <strong>en</strong> profundidad,<br />

erosión, y <strong>la</strong> velocidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> corri<strong>en</strong>te que aum<strong>en</strong>ta <strong>la</strong><br />

disolución mecánica (Berger, 1973). Esta condición<br />

ha cambiado el ambi<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> que volvió<br />

ya erosiva o <strong>de</strong> no-<strong>de</strong>posición <strong>la</strong>s áreas más cercanas<br />

al umbral y trinchera <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral, <strong>de</strong>bido a<br />

<strong>la</strong> introducción <strong>de</strong> agua <strong>de</strong>l fondo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Sur hacia el<br />

Norte. Una prueba pue<strong>de</strong> ser observada <strong>en</strong> <strong>los</strong> perfiles<br />

sísmicos <strong>los</strong> cuales muestran como <strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes son<br />

capaces <strong>de</strong> producir no-conformida<strong>de</strong>s y redistribuir<br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> hacia el área Norte <strong>en</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong><br />

Panamá (Malfait, 1974).<br />

Batimetría <strong>de</strong>tal<strong>la</strong>da ayuda a i<strong>de</strong>ntificar <strong>la</strong><br />

t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> <strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes, efectos <strong>de</strong> roce, valles<br />

con franjas <strong>la</strong>terales, y valles longitudinales, <strong>los</strong><br />

cuales pue<strong>de</strong>n ser analizados <strong>en</strong> el área <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral<br />

para pre<strong>de</strong>cir el flujo <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> fondo (Figure 19).<br />

Igualm<strong>en</strong>te, perfiles publicados analizados por Malfait<br />

(1974) y Lonsdale (1977a) fueron usados para observar<br />

como <strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes están disponibles para producir<br />

no conformida<strong>de</strong>s y redistribuir <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> al<br />

área Norte <strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá. Los montes<br />

sub<strong>marinos</strong> y <strong>la</strong>s ca<strong>de</strong>nas <strong>de</strong> montes sub<strong>marinos</strong> <strong>en</strong> el<br />

<strong>la</strong>do Sur <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> (a lo <strong>la</strong>rgo con <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

misma) funcionan como una barrera natural <strong>la</strong> cual<br />

interactúa con <strong>la</strong> circu<strong>la</strong>ción fondo-agua, creando<br />

efectos específicos <strong>en</strong> <strong>la</strong> sedim<strong>en</strong>tación.<br />

259


260<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

Estas formas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s capas <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

muestran que <strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> fondo son activas. Su<br />

flujo pue<strong>de</strong> producir erosión y <strong>de</strong>sacelerar <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>posición <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> (Ro<strong>de</strong>n, 1987). La erosión<br />

<strong>en</strong> el tope <strong>de</strong> <strong>la</strong> meseta submarina Sur <strong>de</strong> Galápagos,<br />

<strong>la</strong> aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te (Johnson<br />

et al., 1976), y <strong>los</strong> canales <strong>de</strong> flujo erosionados al Sur<br />

<strong>de</strong>l área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral son todas evi<strong>de</strong>ncias<br />

físicas <strong>de</strong> esta tasa <strong>de</strong>sacelerada <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>posición <strong>de</strong><br />

<strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>.<br />

4.7 Tipos <strong>de</strong> Deposición<br />

La localización geográfica establece<br />

difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong>tre <strong>los</strong> tipos <strong>de</strong> <strong>de</strong>posición. Por<br />

ejemplo, <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este, <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> clásticos<br />

y terríg<strong>en</strong>os son <strong>los</strong> aportes más importantes (Lyle,<br />

1992; Van An<strong>de</strong>l, 1973; Lonsdale, 1978). Estos<br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> silico-clásticos, <strong>los</strong> cuales diluy<strong>en</strong><br />

<strong>la</strong>s conc<strong>en</strong>traciones <strong>de</strong> CaCO 3 (Figura 20), son<br />

influ<strong>en</strong>ciados por el cont<strong>en</strong>ido orgánico (Rik<strong>en</strong>,<br />

1993). El tipo básico <strong>de</strong> <strong>de</strong>posición silicoclástico es<br />

reconocible por su carbón orgánico distintivo y <strong>la</strong><br />

re<strong>la</strong>ción con el carbonato (Figura 21). La re<strong>la</strong>ción<br />

lineal es interpo<strong>la</strong>da <strong>de</strong> <strong>la</strong>s re<strong>la</strong>ciones CaCO 3 para<br />

<strong>de</strong>terminar <strong>los</strong> tipos básicos <strong>de</strong> <strong>de</strong>posición. La<br />

<strong>Cordillera</strong> Oeste y el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral<br />

reflejan un pequeño suministro <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

inorgánicos, principalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> un área por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Lisoclina con alto cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> carbonato.<br />

Figure 19. Direcciones Norte-Sur <strong>de</strong> <strong>los</strong> valles <strong>en</strong> el f<strong>la</strong>nco Sur <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie. Esta área esta interrumpida por valles Norte-<br />

Sur sobre <strong>los</strong> 1.5 Km <strong>de</strong> ancho, 11.5 Km <strong>de</strong> <strong>la</strong>rgo, y 300 m <strong>de</strong> alto, que <strong>en</strong> algunos casos han sido i<strong>de</strong>ntificados (A) como un producto <strong>de</strong>l<br />

basam<strong>en</strong>to irregu<strong>la</strong>r, haci<strong>en</strong>do difícil establecer <strong>la</strong> influ<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>los</strong> efectos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes como <strong>la</strong> única causa para su formación.


DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

Figura 20. Cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> Carbonato (%) vs. profundidad para <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá, Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Perú, y <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie. La<br />

disolución <strong>en</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá es más somera que <strong>en</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Perú. La elipse muestra bajos valores <strong>de</strong> cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> carbonato<br />

afectados por <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> silico-clásticos <strong>los</strong> cuales diluy<strong>en</strong> el CaCO3.<br />

Figura 21. Diagrama <strong>de</strong> dispersión mostrando una corre<strong>la</strong>ción inversa <strong>en</strong>tre <strong>los</strong> valores <strong>de</strong> carbonatos y carbón orgánico <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

Oeste. Esta ori<strong>en</strong>tación es <strong>en</strong>contrada <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>posición <strong>de</strong> carbonatos. Los puntos azules están mostrando una corre<strong>la</strong>ción directa <strong>en</strong>tre el<br />

carbonato y el carbón orgánico, indicando <strong>de</strong>posición silico-clástica <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este.<br />

El área <strong>en</strong> <strong>los</strong> alre<strong>de</strong>dores <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Is<strong>la</strong>s<br />

Galápagos produce también un aporte importante<br />

<strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> no carbonatados. Sin embargo, <strong>la</strong><br />

disminución <strong>en</strong> carbón orgánico (comparado a<br />

cambios más pronunciados <strong>en</strong> <strong>la</strong> conc<strong>en</strong>tración <strong>de</strong><br />

CaCO 3 ) ha influ<strong>en</strong>ciado el ambi<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>de</strong>posición <strong>de</strong>l<br />

carbonato <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Oeste. Como un resultado,<br />

<strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> pelágicos son más importantes <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong> Oeste. La distribución g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>la</strong>s tasas<br />

<strong>de</strong> sedim<strong>en</strong>tación <strong>en</strong> <strong>la</strong> sedim<strong>en</strong>tación reci<strong>en</strong>te es<br />

importante cuando se quiere i<strong>de</strong>ntificar el área total<br />

influ<strong>en</strong>ciada por una alta <strong>de</strong>posición. Las áreas con<br />

más <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> están influ<strong>en</strong>ciadas por un transporte<br />

<strong>la</strong>teral, tales como el <strong>la</strong>do Norte y C<strong>en</strong>tral <strong>de</strong>l área <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral, y <strong>la</strong>s partes Sur y Oeste <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong> (Figura 22).<br />

261


262<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

Figura 22. Distribución <strong>de</strong> <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> sedim<strong>en</strong>tación <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie usando <strong>los</strong> valores más altos <strong>de</strong> <strong>los</strong> núcleos.<br />

Finalm<strong>en</strong>te, <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> sedim<strong>en</strong>tación g<strong>en</strong>eral<br />

ha sido evaluada con el propósito <strong>de</strong> <strong>en</strong>contrar<br />

algunas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s re<strong>la</strong>ciones que exist<strong>en</strong> <strong>en</strong>tre el<br />

ambi<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong>s áreas <strong>de</strong> <strong>de</strong>posición (Figura 23). La<br />

m<strong>en</strong>or corre<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre <strong>los</strong> núcleos localizados <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá muestra que el área es dominada<br />

por una <strong>de</strong>posición silico-clástica. La <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong><br />

5. Distribución <strong>de</strong> Sedim<strong>en</strong>tos<br />

La secu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> varía <strong>en</strong> edad<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Holoc<strong>en</strong>o a ~3 Ma <strong>en</strong> el sitio DSDP (157,<br />

Trayecto 16) (Van An<strong>de</strong>l, 1973), Mioc<strong>en</strong>o a ~11Ma<br />

<strong>en</strong> el ODP (Sitio 1238, Trayecto 202), y Mioc<strong>en</strong>o a ~<br />

15 Ma <strong>en</strong> el Sitio 1239 (ODP Trayecto 202) [Mix et<br />

al., 2002]. La distribución g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

Carnegie y <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Perú muestran una pequeña<br />

corre<strong>la</strong>ción, <strong>de</strong>bido al hecho que algunos núcleos<br />

están localizados cerca al Contin<strong>en</strong>te. La distribución<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> se increm<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> <strong>la</strong>s áreas<br />

cercanas a <strong>los</strong> <strong>de</strong>pósitos calcáreos, pero el cont<strong>en</strong>ido<br />

<strong>de</strong> carbonato <strong>de</strong>crece cuando el núcleo está cercano<br />

al contin<strong>en</strong>te.<br />

Figura 23. Curvas <strong>de</strong> ori<strong>en</strong>tación para <strong>la</strong> re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre tasa <strong>de</strong> sedim<strong>en</strong>tación y el cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> carbonato. Altos cont<strong>en</strong>idos <strong>de</strong> carbonato<br />

ilustran <strong>la</strong> t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia hacia una <strong>de</strong>posición <strong>de</strong> carbonato <strong>en</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Perú. La Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá muestra <strong>la</strong> re<strong>la</strong>ción establecida para<br />

<strong>la</strong> <strong>de</strong>posición silico-clástica (Rick<strong>en</strong>, 1993).<br />

está modificada por una morfología pre-exist<strong>en</strong>te<br />

(<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong>nudados <strong>en</strong> el tope <strong>de</strong> <strong>la</strong>s colinas<br />

y <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> cubiertos <strong>en</strong> <strong>la</strong>s terrazas p<strong>la</strong>nas). Las<br />

variaciones <strong>de</strong> sedim<strong>en</strong>to solo aparec<strong>en</strong> como una<br />

comp<strong>en</strong>sación <strong>en</strong> <strong>la</strong> profundidad <strong>de</strong>l piso marino <strong>en</strong><br />

<strong>los</strong> perfiles sísmicos (Van An<strong>de</strong>l et al., 1971). Existe<br />

un bloque fal<strong>la</strong>do sigui<strong>en</strong>do una ori<strong>en</strong>tación este-<br />

Oeste, y como un resultado, <strong>los</strong> f<strong>la</strong>ncos fal<strong>la</strong>dos hacia


abajo cubiertos por <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong>scrib<strong>en</strong> un fondo<br />

<strong>de</strong> mar caótico con (ondu<strong>la</strong>ciones y <strong>de</strong>formaciones)<br />

(Michaud et al., 2005; Lyle et al., 2000a). Las<br />

fal<strong>la</strong>s han formado difer<strong>en</strong>tes estructuras don<strong>de</strong> el<br />

sedim<strong>en</strong>to es <strong>de</strong>positado. Como un resultado, exist<strong>en</strong><br />

movimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> y <strong>de</strong>presiones por<br />

<strong>en</strong>cima <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fal<strong>la</strong>s, y terrazas p<strong>la</strong>nas por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s cu<strong>en</strong>cas adyac<strong>en</strong>tes que han sido <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>das<br />

sobre <strong>los</strong> 20 millones <strong>de</strong> años (lo cual es <strong>la</strong> edad más<br />

antigua <strong>de</strong> <strong>la</strong> corteza sobreyaci<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

Este). Las secu<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> localizadas <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong>s terrazas p<strong>la</strong>nas limitadas por bloques <strong>de</strong> fal<strong>la</strong>s son<br />

continuas. Durante su formación, difer<strong>en</strong>tes erosiones<br />

y distintas distribuciones <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> han ocurrido.<br />

Sedim<strong>en</strong>tos más antiguos <strong>de</strong>positados <strong>en</strong> el fondo <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> secu<strong>en</strong>cia han cambiado su composición <strong>de</strong>bido<br />

al retroceso <strong>de</strong> <strong>la</strong> traza <strong>de</strong>l movimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>ca<br />

<strong>de</strong> Nazca, y es observado <strong>en</strong> el fondo <strong>de</strong>l Sitio ODP<br />

1238 y Sitio 1239 <strong>en</strong> <strong>la</strong>s secu<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este. Los datos colectados por Mix<br />

et al. (2003,144,147) permit<strong>en</strong> concluir que el alto<br />

cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> carbonato, y el bajo carbón orgánico<br />

es <strong>en</strong>contrado <strong>en</strong> <strong>la</strong>s partes más profundas <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

núcleos, t<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes hacia el cont<strong>en</strong>ido mas bajo <strong>de</strong><br />

carbonatos y cont<strong>en</strong>ido orgánico mas alto, hasta <strong>la</strong>s<br />

partes superiores <strong>de</strong> <strong>los</strong> núcleos. Estas ori<strong>en</strong>taciones<br />

pue<strong>de</strong>n ser un resultado <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>posición <strong>en</strong> un<br />

ambi<strong>en</strong>te somero y más pelágico millones <strong>de</strong> años<br />

atrás.<br />

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

Figura 24. Distribución <strong>de</strong>l conjunto MAR. (Mass Accumaltion Rate - MAR)<br />

Valores más mo<strong>de</strong>rados pue<strong>de</strong>n ser<br />

<strong>en</strong>contrados a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong>l área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión<br />

C<strong>en</strong>tral. No hay una bu<strong>en</strong>a corre<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre <strong>la</strong><br />

productividad <strong>de</strong>l agua superficial y <strong>los</strong> altos<br />

valores <strong>de</strong> <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> acumu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong><br />

masa (MAR) <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Oeste. La <strong>Cordillera</strong><br />

Oeste ti<strong>en</strong>e un bajo aporte <strong>de</strong> aguas superficiales, y<br />

Las secciones acústicas <strong>en</strong> <strong>los</strong> Sitios ODP<br />

1238 y 1239, y <strong>en</strong> <strong>los</strong> perfiles sísmicos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s campañas<br />

VENTURA, MELVILLE, NEMO3, y SISTEUR<br />

(GéoAzur), conti<strong>en</strong><strong>en</strong> reflectores espaciados<br />

cercanam<strong>en</strong>te, <strong>los</strong> cuales están re<strong>la</strong>cionados a altas<br />

conc<strong>en</strong>traciones <strong>de</strong> <strong>de</strong>pósitos calcáreos producidos <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong>s aguas más arribas por un increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> producción<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> zona <strong>de</strong> productividad (Lyle et al., 2000a, 2000b;<br />

Mix et al., 2003).<br />

La distribución <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> fue<br />

también re<strong>la</strong>cionada a <strong>la</strong>s gril<strong>la</strong>s <strong>de</strong> cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong><br />

carbonatos, ópalo, y carbón orgánico para <strong>de</strong>signar<br />

distintas regiones. La colección <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

proce<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>tes esqueletos <strong>de</strong> organismos<br />

pre-exist<strong>en</strong>tes difiere <strong>de</strong> lugar <strong>en</strong> lugar y reflejan <strong>la</strong><br />

influ<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong>s masas <strong>de</strong> aguas que fluy<strong>en</strong> sobre <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong>.<br />

Las variaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> distribución <strong>de</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> fueron inferidas <strong>en</strong> <strong>la</strong>s colinas y p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes<br />

para <strong>de</strong>terminar difer<strong>en</strong>cias <strong>de</strong>posicionales <strong>en</strong>tre<br />

distintas áreas usando <strong>la</strong> distribución <strong>de</strong> <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong><br />

acumu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> masa (Figura 24). Los<br />

valores más altos fueron <strong>en</strong>contrados don<strong>de</strong> el aporte<br />

<strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>de</strong>pósitos <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> no carbonatados es<br />

importante y <strong>los</strong> <strong>de</strong>pósitos <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> carbonatados<br />

son influ<strong>en</strong>ciados por alta ocupación pelágica. Esta<br />

área es <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Sureste.<br />

<strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este y el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral<br />

ti<strong>en</strong><strong>en</strong> un alto aporte <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> pelágicos.<br />

La aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> núcleos alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Is<strong>la</strong>s<br />

Galápagos forza al investigador a g<strong>en</strong>eralizar el<br />

área con <strong>la</strong>s ori<strong>en</strong>taciones <strong>en</strong> el Sitio 846 ODP, y<br />

ocultar <strong>los</strong> valores reales exist<strong>en</strong>tes alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong>l<br />

Oeste <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Is<strong>la</strong>s Galápagos.<br />

263


264<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

Las variaciones <strong>en</strong> el <strong>la</strong>do Norte <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong> Este ocurr<strong>en</strong> por disolución <strong>de</strong>bido a<br />

<strong>la</strong>s aguas corrosivas que están aum<strong>en</strong>tadas por un<br />

alto cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> carbón orgánico y multiplicado<br />

por <strong>en</strong>tradas <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> fondo. Desviaciones <strong>en</strong><br />

el conjunto MAR <strong>de</strong>l agua superficial han sido<br />

i<strong>de</strong>ntificadas por Swift (1976) por sus mo<strong>de</strong><strong>los</strong><br />

<strong>de</strong> acumu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> Calcita, sugiri<strong>en</strong>do un cambio<br />

<strong>la</strong>teral y vertical <strong>en</strong> <strong>la</strong> disolución.<br />

Las variaciones <strong>en</strong> <strong>la</strong> secu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> son producidas por disturbancias post<strong>de</strong>posicionales,<br />

tales como cribado local, erosión <strong>en</strong><br />

altos topográficos, el posterior transporte <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te abajo (Swift, 1976), y transporte por flujos <strong>de</strong><br />

agua <strong>de</strong> fondo. La dilución por cambios <strong>en</strong> <strong>la</strong> química<br />

<strong>de</strong>l agua y variaciones <strong>de</strong> productividad son factores<br />

g<strong>en</strong>erales <strong>los</strong> cuales modifican <strong>la</strong> <strong>de</strong>posición original.<br />

Basados <strong>en</strong> estos factores g<strong>en</strong>erales, <strong>la</strong> variabilidad<br />

espacial <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>posición <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> cambia<br />

<strong>de</strong> acuerdo con <strong>la</strong> localización <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong><br />

Carnegie.<br />

5. 1 Área Oeste<br />

En <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Oeste, el ambi<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />

sedim<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> colinas está afectado por <strong>la</strong> corri<strong>en</strong>te<br />

submarina ecuatorial y un alto aporte volcánico.<br />

Esta área provee <strong>la</strong> contribución más importante a <strong>la</strong><br />

<strong>de</strong>posición sedim<strong>en</strong>taria <strong>de</strong> CaCO3.<br />

Difer<strong>en</strong>tes condiciones <strong>de</strong>posicionales son<br />

observadas como un resultado <strong>de</strong> <strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong><br />

fondo locales (el <strong>la</strong>do Sur <strong>en</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral<br />

hasta <strong>los</strong> 20 cm/sec (Lonsdale, 1977a; Malfait y Van<br />

An<strong>de</strong>l, 1980). El mo<strong>de</strong>lo resultante <strong>de</strong> <strong>la</strong> interacción<br />

flujo-batimetría es importante <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong> topografía<br />

y a <strong>la</strong> forma Este-Oeste <strong>de</strong> una barrera natural <strong>la</strong> cual<br />

produce un área <strong>de</strong> no <strong>de</strong>posición, como es evi<strong>de</strong>nte <strong>en</strong><br />

<strong>los</strong> espesores <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> que varían fuertem<strong>en</strong>te<br />

(Johnson et al., 1976).<br />

La <strong>Cordillera</strong> Oeste y <strong>la</strong> P<strong>la</strong>taforma Volcánica<br />

<strong>de</strong> Galápagos misma son caracterizadas localm<strong>en</strong>te por<br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> volcánicos tipo fragm<strong>en</strong>tos erosionados, y<br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s is<strong>la</strong>s. El piso marino adyac<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá está compuesto <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

pelágicos in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> topografía [Pisias et al.,<br />

2000]. Una cobertura pelágica es observada <strong>en</strong> <strong>los</strong><br />

datos sísmicos y datos ais<strong>la</strong>dos <strong>de</strong> Pisias et al. (2000),<br />

y exist<strong>en</strong> trazas <strong>de</strong> horizontes sísmicos continuos para<br />

toda el área.<br />

Usando una sección sísmica <strong>de</strong> <strong>la</strong> campaña<br />

VENTURE (Pisias et al., 2000), i<strong>de</strong>ntificamos<br />

secu<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> capas sedim<strong>en</strong>tarias que varían <strong>en</strong>tre<br />

0.1 segundos tiempo <strong>de</strong> trayecto doble (two way<br />

travel time, twt) y 0.3 segundos twt <strong>de</strong> espesor. El<br />

espesor <strong>de</strong> <strong>la</strong> capa sedim<strong>en</strong>taria fue <strong>de</strong>terminado a<br />

lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> <strong>la</strong> línea, incluy<strong>en</strong>do <strong>la</strong>s<br />

áreas <strong>en</strong> <strong>la</strong> colina (Figura 25).<br />

Figura 25. Perfil sísmico <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Oeste (Base <strong>de</strong> datos V<strong>en</strong>tura Trayecto 3 Scripps Institution of Oceanography). El piso marino<br />

es i<strong>de</strong>ntificado por una línea azul. La cima <strong>de</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>taforma Volcánica <strong>de</strong> Galápagos ti<strong>en</strong>e una cobertura <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong> espesor <strong>de</strong>lgado<br />

(100 m) y un basam<strong>en</strong>to irregu<strong>la</strong>r.


5.2 Área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral.<br />

El área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral esta<br />

<strong>de</strong>limitada al Norte por <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá a<br />

2700 m, y al Sur por <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Perú a 2800 m.<br />

Una ca<strong>de</strong>na <strong>de</strong> montes sub<strong>marinos</strong> se eleva hasta<br />

<strong>los</strong> 1633 m (-85.66458º W, -1.0269º S) situada a<br />

lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong>l bor<strong>de</strong> Sur. La p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el <strong>la</strong>do<br />

Oeste es más fuerte que <strong>en</strong> el <strong>la</strong>do Este. El umbral<br />

<strong>en</strong> el <strong>la</strong>do Oeste ti<strong>en</strong>e 30 kilómetros <strong>de</strong> ancho,<br />

permiti<strong>en</strong>do una <strong>en</strong>trada <strong>de</strong> agua <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca<br />

<strong>de</strong> Perú hasta <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá. Este patrón<br />

<strong>de</strong> flujo llega a <strong>la</strong> erosión <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá, adyac<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> boca <strong>de</strong>l<br />

umbral. El área es re<strong>la</strong>tivam<strong>en</strong>te p<strong>la</strong>na, con una<br />

p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> 2.5° <strong>en</strong> <strong>la</strong> dirección Este-Oeste. La<br />

erosión es observada <strong>en</strong> el basam<strong>en</strong>to acústico <strong>en</strong><br />

el tope <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong>.<br />

La edad <strong>de</strong> <strong>la</strong> corteza varía <strong>en</strong> el basam<strong>en</strong>to.<br />

El <strong>la</strong>do Norte, que bor<strong>de</strong>a <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá,<br />

es más jov<strong>en</strong> que <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong>positados <strong>en</strong> el<br />

<strong>la</strong>do Sur, que bor<strong>de</strong>a <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Perú. De acuerdo<br />

a <strong>la</strong>s anomalías magnéticas, el extremo Sur <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá ti<strong>en</strong>e 8.9 Ma y <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong><br />

Perú 15.52 Ma. La edad <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral<br />

está <strong>en</strong>tre 10 y 13 Ma (Mesche<strong>de</strong> y Barckhaus<strong>en</strong>,<br />

2001). En el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral, <strong>los</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> carbonatados son afectados por el<br />

transporte <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>. Este transporte<br />

es caracterizado por difer<strong>en</strong>tes procesos <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>nudación (Malfait, 1974) observados <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

batimetría multi-canal como efectos <strong>de</strong> erosión<br />

<strong>de</strong> fondo.<br />

5.3 Área Este<br />

En <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este, el ambi<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />

<strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>en</strong> <strong>los</strong> topes <strong>de</strong> <strong>la</strong>s colinas es<br />

afectado por <strong>la</strong> corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong> agua <strong>de</strong>l Pacifico<br />

C<strong>en</strong>tral, <strong>la</strong> cual hace que <strong>la</strong> zona mínima <strong>de</strong><br />

oxig<strong>en</strong>o se profundice hasta 1500-2000 m., y<br />

cause que <strong>la</strong> disolución a media profundidad<br />

llegue a ser corrosiva, afectando <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

(Michaud et al., 2005). El aporte <strong>de</strong> <strong>los</strong> terríg<strong>en</strong>os<br />

es importante: <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> más finos están<br />

localizados <strong>en</strong> <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá adyac<strong>en</strong>te,<br />

y <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong>nsos aparec<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>los</strong> topes <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

colinas.<br />

El área <strong>de</strong> <strong>la</strong> unión <strong>Cordillera</strong>-Fosa es<br />

<strong>de</strong>finida por estructuras inducidas por fal<strong>la</strong>s<br />

t<strong>en</strong>sionales re<strong>la</strong>cionadas con <strong>la</strong> curvatura hacia<br />

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

abajo <strong>de</strong> <strong>la</strong> litosfera parale<strong>la</strong>m<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> Fosa <strong>de</strong><br />

Ecuador. La p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te es inestable, <strong>de</strong>bido a<br />

<strong>los</strong> <strong>de</strong>slizami<strong>en</strong>tos rotacionales (slumps) que<br />

<strong>de</strong>forman <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> (Collot et al, 2000). Esta<br />

área esta compuesta <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> calcáreos,<br />

silíceos biogénicos, y silíco-clásticos. El eje<br />

somero <strong>Cordillera</strong>-Fosa contro<strong>la</strong> <strong>la</strong> distribución <strong>de</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> por su interacción con <strong>la</strong> circu<strong>la</strong>ción<br />

termohalina (Lonsdale, 1978). La profundidad <strong>de</strong>l<br />

umbral (profundidad máxima <strong>en</strong> <strong>la</strong> cual ocurr<strong>en</strong><br />

flujos directos) actúa como una barrera parcial<br />

para <strong>la</strong> <strong>en</strong>trada <strong>de</strong> corri<strong>en</strong>te hacia el Norte <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

Cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong> Panamá (Lonsdale, 1977a). En el área<br />

Norte <strong>de</strong> <strong>la</strong> unión <strong>Cordillera</strong>-Fosa, <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

reci<strong>en</strong>tes están aus<strong>en</strong>tes, y limos calcáreos <strong>de</strong>l<br />

Pleistoc<strong>en</strong>o <strong>de</strong> Carnegie son expuestos, como<br />

fue indicado <strong>en</strong> estudios previos <strong>de</strong> núcleos por<br />

Lonsdale (1978).<br />

El espesor <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> que cubre<br />

el área localizada <strong>en</strong> el extremo Noreste <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

zona más somera es más <strong>de</strong>lgado que el resto<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este. El<strong>los</strong> fueron producidos<br />

reci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te como un resultado <strong>de</strong> <strong>la</strong> formación<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> elevación oceánica exterior (Lonsdale, 1978),<br />

causada por <strong>la</strong> flexión <strong>de</strong> una litosfera elástica.<br />

Este aspecto modifica <strong>la</strong> distribución regional <strong>de</strong><br />

<strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> <strong>de</strong>l área, y <strong>los</strong> picos <strong>de</strong>nudados<br />

<strong>en</strong> esta área fueron posiblem<strong>en</strong>te formados por<br />

reci<strong>en</strong>tes erupciones a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fracturas<br />

t<strong>en</strong>sionales (Lonsdale, 1978). La tectónica <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

región más cercana a <strong>la</strong> zona <strong>de</strong> subducción, y<br />

el posible aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> actividad <strong>de</strong> <strong>la</strong> corri<strong>en</strong>te a<br />

profundida<strong>de</strong>s someras, son directam<strong>en</strong>te factores<br />

locales importantes que contro<strong>la</strong>n <strong>la</strong> distribución<br />

<strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> cerca <strong>de</strong> <strong>los</strong> picos volcánicos<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este.<br />

La Fosa <strong>de</strong> Ecuador es somera <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

vecindad <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie, permiti<strong>en</strong>do<br />

el movimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> materiales erosionados <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s partes altas <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> para moverse<br />

p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te abajo hasta el Norte, hacia <strong>la</strong> Cu<strong>en</strong>ca<br />

<strong>de</strong> Panamá. Las corri<strong>en</strong>tes profundas viajan a<br />

una velocidad <strong>de</strong> 33 cm/s (Lonsdale, 1976), y <strong>la</strong><br />

p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> alto ángulo se aña<strong>de</strong> al ambi<strong>en</strong>te<br />

erosional. En el f<strong>la</strong>nco Suroeste, <strong>la</strong> estratigrafía<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> secu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> es evi<strong>de</strong>nte y <strong>la</strong>s<br />

coberturas p<strong>la</strong>nas son afectadas <strong>en</strong> pequeñas<br />

áreas por secciones migradas (Figura 26) como<br />

un resultado <strong>de</strong>l flujo <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> fondo.<br />

265


266<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

Figura 26. Secciones migradas <strong>en</strong> el f<strong>la</strong>nco Sureste <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Este. La erosión producida por <strong>los</strong> flujos <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> fondo pue<strong>de</strong>n ser<br />

i<strong>de</strong>ntificados como el orig<strong>en</strong> <strong>de</strong> estas formaciones <strong>en</strong> <strong>la</strong> secu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>.<br />

6. Conclusiones: Ambi<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>los</strong> Depósitos<br />

Sedim<strong>en</strong>tarios<br />

Los <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong><br />

Carnegie muestran un predominantem<strong>en</strong>te cont<strong>en</strong>ido<br />

pelágico (carbonatos) <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> Oeste y <strong>en</strong><br />

el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral, mi<strong>en</strong>tras que el<br />

carbonato, <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> silíceos biogénicos y<br />

sílico-clástico son más importantes <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

Noroeste y <strong>en</strong> el p<strong>la</strong>no abisal adyac<strong>en</strong>te. El ambi<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong>posicional, basado <strong>en</strong> <strong>la</strong> casi continuidad <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

secu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> está categorizado por<br />

el número <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>tes factores, tales como <strong>la</strong><br />

productividad a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong>, inclinación<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te, y <strong>la</strong> localización <strong>de</strong> <strong>la</strong> Isoclina y<br />

CCD (Figura 27).<br />

Figura 27. Distribución <strong>de</strong> fu<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie. Los tipos <strong>de</strong> fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> son repres<strong>en</strong>tados <strong>en</strong> una transecta<br />

longitudinal <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> Fosa <strong>de</strong> Ecuador hasta <strong>la</strong> P<strong>la</strong>taforma Volcánica <strong>de</strong> Galápagos.


La asociación <strong>en</strong>tre <strong>la</strong> gril<strong>la</strong> <strong>de</strong> distribución <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> composición <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>, el espesor <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

<strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>, y <strong>la</strong> batimetría ha sido usada para <strong>de</strong>finir<br />

el ambi<strong>en</strong>te <strong>de</strong>posicional <strong>en</strong> términos <strong>de</strong> características<br />

que reproduc<strong>en</strong> <strong>la</strong> geometría, <strong>la</strong> localización, y <strong>la</strong><br />

<strong>en</strong>ergía <strong>de</strong>l área <strong>de</strong>posicional. La <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie<br />

está localizada <strong>en</strong> un área <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rada a rápida<br />

acumu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> pelágicos. El increm<strong>en</strong>to<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> sedim<strong>en</strong>tación y <strong>la</strong> disminución <strong>de</strong>l carbón<br />

orgánico crea ambi<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>posicionales formados por<br />

tipos <strong>de</strong> facies, principalm<strong>en</strong>te i<strong>de</strong>ntificados como<br />

cherts, cretas, o unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> limos (ooze). Estos<br />

tipos <strong>de</strong> facies están involucrados <strong>en</strong> <strong>la</strong> formación<br />

<strong>de</strong> distintos productos <strong>de</strong>posicionales, basados <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

int<strong>en</strong>sidad y <strong>la</strong> duración (Reinek and Singh, 1980)<br />

tales como <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong> finos <strong>en</strong> <strong>la</strong> p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />

<strong>los</strong> f<strong>la</strong>ncos Norte <strong>de</strong>l área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral,<br />

y el material grueso <strong>en</strong> <strong>los</strong> topes <strong>de</strong> <strong>la</strong>s colinas.<br />

El ambi<strong>en</strong>te don<strong>de</strong> el sedim<strong>en</strong>to es <strong>de</strong>positado es<br />

afectado por el carácter estructural geotectónico. La<br />

zona tectónicam<strong>en</strong>te activa está influ<strong>en</strong>ciada por <strong>la</strong>s<br />

interacciones <strong>de</strong>l C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Expansión <strong>de</strong> Galápagos<br />

y el Punto Cali<strong>en</strong>te, <strong>la</strong> subducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong><br />

Este que modifica <strong>la</strong> cobertura <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong>, y <strong>la</strong>s<br />

condiciones oceanográficas <strong>de</strong>l fondo y <strong>los</strong> procesos<br />

climáticos <strong>en</strong> el área.<br />

Procesos<br />

Deposicionales<br />

No-<strong>de</strong>posicional<br />

Corri<strong>en</strong>te normal<br />

<strong>de</strong>l Cañón<br />

Corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong><br />

fondo<br />

Corri<strong>en</strong>tes<br />

profundos <strong>de</strong><br />

superficie<br />

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

Transporte y mecanismos <strong>de</strong><br />

soporte <strong>de</strong> <strong>sedim<strong>en</strong>tos</strong><br />

Sedim<strong>en</strong>tos acumu<strong>la</strong>dos <strong>en</strong><br />

cavida<strong>de</strong>s, p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te suave<br />

Flujos p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes abajo, cañones, y<br />

canales<br />

Flujos l<strong>en</strong>tos profundos conducidos<br />

por circu<strong>la</strong>ción termohalina<br />

La mayoría <strong>de</strong> <strong>los</strong> factores físicos <strong>en</strong> el área <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Depresión C<strong>en</strong>tral y <strong>en</strong> <strong>la</strong> unión <strong>Cordillera</strong>-Fosa que<br />

son consi<strong>de</strong>rados más importantes, son conducidos por<br />

<strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> fondo. Las no conformida<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

estructura sedim<strong>en</strong>taria (Lonsdale, 1976), patrones <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> distribución <strong>de</strong>l tamaño (Malfait, 1974), y <strong>de</strong>pósitos<br />

<strong>de</strong> corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> fondo crean superficies <strong>de</strong> erosión con<br />

re-<strong>de</strong>posición local.<br />

Los ambi<strong>en</strong>tes sedim<strong>en</strong>tarios examinados<br />

<strong>en</strong> este estudio son repres<strong>en</strong>tados por topes <strong>de</strong><br />

colinas <strong>de</strong> cordilleras, áreas <strong>de</strong> piso marino liso<br />

(terrazas p<strong>la</strong>nas), canales <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión<br />

C<strong>en</strong>tral (Van An<strong>de</strong>l y Malfait, 1980), p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te<br />

<strong>la</strong>teral (escarpes inclinados), y el p<strong>la</strong>no abisal<br />

adyac<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong>. El área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Depresión<br />

C<strong>en</strong>tral es parte <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Colinas <strong>de</strong> <strong>Cordillera</strong>. Los<br />

ambi<strong>en</strong>tes específicos están caracterizados por<br />

sus condiciones físicas y procesos <strong>de</strong>posicionales.<br />

La Tab<strong>la</strong> 3 c<strong>la</strong>sifica <strong>los</strong> procesos <strong>de</strong>posicionales<br />

influ<strong>en</strong>ciando localm<strong>en</strong>te varias partes <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Cordillera</strong>. Las difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong>tre estos ambi<strong>en</strong>tes<br />

están basadas <strong>en</strong> <strong>la</strong> susceptibilidad a <strong>la</strong> erosión<br />

(re<strong>la</strong>cionadas al flujo <strong>de</strong> agua <strong>de</strong>l fondo) y<br />

disolución <strong>en</strong> <strong>la</strong>s p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes medias.<br />

Tab<strong>la</strong> 3. Breves <strong>de</strong>finiciones <strong>de</strong> <strong>los</strong> procesos <strong>de</strong>posicionales <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Cordillera</strong> <strong>de</strong> Carnegie, y estimación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s propieda<strong>de</strong>s físicas<br />

g<strong>en</strong>erales tales como velocidad <strong>de</strong>l fondo y tasa <strong>de</strong> sedim<strong>en</strong>tación.<br />

Refer<strong>en</strong>cias<br />

Marco pelágico<br />

Flujos l<strong>en</strong>tos intermedios <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

aguas intermedias <strong>de</strong>l Pacifico Norte<br />

Disposición vertical <strong>de</strong> granos a<br />

través <strong>de</strong> <strong>la</strong> columna <strong>de</strong> agua<br />

All<strong>en</strong>, W. H., Standing stock, vertical distribution of p<strong>la</strong>nktonic<br />

foraminifera in the panama basin, Marine Micropaleontology,<br />

9, 307-330, 1984.<br />

Archer, D. E., Equatorial Pacific calcite preservation cycles:<br />

Production or dissolution?, Paleoceanography, 6, 561–572,<br />

1991.<br />

Archer, D., Lyle, M., Rodgers, K., y Froelich, P., What<br />

controls opal preservation in tropical <strong>de</strong>ep-sea sedim<strong>en</strong>ts?,<br />

Paleoceanography, 8 (1), 7-21, 1993.<br />

Barckhaus<strong>en</strong>, U., Ranero, C. R., von Hu<strong>en</strong>e, R., Can<strong>de</strong>, S. C.,<br />

P<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te Tasa <strong>de</strong><br />

sedim<strong>en</strong>tación<br />

Inclinada Baja<br />

Mo<strong>de</strong>rada Baja<br />

P<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te<br />

suave<br />

P<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te<br />

suave<br />

Terrazas<br />

p<strong>la</strong>nas<br />

Media<br />

Media<br />

Alta<br />

Velocidad <strong>de</strong>l agua<br />

al fondo<br />

15 cm/s [Van An<strong>de</strong>l<br />

and Malfait, 1980]<br />

33.2 cm/s<br />

[Lonsdale, 1976]<br />

33.2 cm/s [Lonsdale,<br />

1976]<br />

15-20 cm/sec<br />

[Van An<strong>de</strong>l et al.,<br />

1971]<br />

0.002-0.005 cm/s tasa<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>posición<br />

[Stow, 1986]<br />

y Roeser, H. A. , Revised tectonic boundaries in the Cocos<br />

P<strong>la</strong>te off Costa Rica: Implications for the segm<strong>en</strong>tation of the<br />

converg<strong>en</strong>t margin and for p<strong>la</strong>te tectonic mo<strong>de</strong>ls, J. Geophys.<br />

Res., 106 (B9), 19207-19220, 2001.<br />

Christie, D. M, Duncan, R. A., McBirney, A. R., Richards, M. A.,<br />

White, W. M., Harpp, K. S., y Fox, C. G., Drowned is<strong>la</strong>nds<br />

downstream from the Ga<strong>la</strong>pagos Hotspot imply ext<strong>en</strong><strong>de</strong>d<br />

speciation times, Nature, 355(6357), 246-248, 1992.<br />

Collot, J.-Y., Charvis, P., y Bethoux, N., La Campagne Sisteur,<br />

Sismique reflexion et seismique refraction sur <strong>la</strong> marge<br />

d’Equator et <strong>de</strong> Colombie, Cruise report UMR 6526, Géosci<strong>en</strong>ce<br />

Azur, Paris, France, 2000.<br />

267


268<br />

GEOLOGIA Y GEOFISICA MARINA Y TERRESTRE DEL ECUADOR, PSE-001-2009<br />

Collot, J.-Y., Charvis, P., Gusther, M. A., y Operto, S., Exploring<br />

the Ecuador- Colombia active margin and interpo<strong>la</strong>te<br />

seismog<strong>en</strong>ic zone, Eos Trans, 83 (17), 2002.<br />

Detrick, R. S., y Watts, A. B., An analysis of isostasy in the<br />

world’s oceans, 3, Aseismic Ridges, J. Geophys. Res., 84,<br />

3637-3653, 1979.<br />

Dinkelman, M. G., Late Quaternary radio<strong>la</strong>rian paleooceanography<br />

of the Panama Basin, Eastern Equatorial Pacific,<br />

Ph.D. dissertation, Oregon State University, Corvalis, 123 pp.,<br />

1974.<br />

Farrell, J. W., y Prell, W. L., Climate change and CaCO3<br />

preservation: an 800,000 year bathymetric reconstruction from<br />

the c<strong>en</strong>tral equatorial Pacific Ocean, Paleoceanography, 4,<br />

447-466, 1989.<br />

Feighner, M. A., y Richards, M. A., Lithospheric structure and<br />

comp<strong>en</strong>sation mechanisms of the Ga<strong>la</strong>pagos archipe<strong>la</strong>go, J.<br />

Geophys. Res., 99, 6711-6729, 1994.<br />

Flüh, E., Bai<strong>la</strong>s, R. J., y Charvis, P., shipboard sci<strong>en</strong>tific party,<br />

South American Lithospheric transects across volcanic ridges<br />

(Salieri), Cruise Report SO 159, 258 pp, Research C<strong>en</strong>ter for<br />

Marine Geosci<strong>en</strong>ces Christian Alberechts University in Kiel<br />

(GEOMAR), Germany, 2001.<br />

Gutscher, M. A., Ma<strong>la</strong>vieille, J., Lallemand, S., y.Collot, J.-Y.,<br />

Tectonic segm<strong>en</strong>tation of the North An<strong>de</strong>an margin: impact of<br />

the Carnegie Ridge collision. Earth P<strong>la</strong>net. Sci. Lett., 168, 3-4,<br />

255-270, 1999.<br />

Hamilton, E., y Bachman, R., Sound velocity and re<strong>la</strong>ted<br />

properties of marine sedim<strong>en</strong>ts, J. Acoust. Soc. Am., 72(6),<br />

1982.<br />

Heath, G., R., Moore, T. C. Jr., y Roberts, G. L., Mineralogy of<br />

surface sedim<strong>en</strong>ts from the Panama Basin, Eastern Equatorial<br />

Pacific, Journal of Geology, 82, 145-160, 1974.<br />

Johnson, G. L., y Lowrie, A., Cocos y Carnegie Ridges result<br />

of the Ga<strong>la</strong>pagos “hot spot”, Earth P<strong>la</strong>net. Sci. Lett., 14, 279<br />

-280, 1972.<br />

Johnson, G. L., Vogt, P. R., Hey, R., Campsie, J., y Lowrie, A.,<br />

Morphology and structure of the Ga<strong>la</strong>pagos Rise, Marine<br />

Geology, 21, 81-120, 1976.<br />

Kannap<strong>en</strong>berger, M., Sedim<strong>en</strong>tation rates y Pacific p<strong>la</strong>te motion<br />

calcu<strong>la</strong>ted using seismic-cross sections of the Neog<strong>en</strong>e<br />

equatorial sedim<strong>en</strong>t, M. S. Thesis, Boise State University,<br />

Boise, Idaho, 95 pp., 2000.<br />

Kowsman, R. O., Surface Sedim<strong>en</strong>ts of the Panama Basin:<br />

Coarse Compon<strong>en</strong>ts. M. S. Thesis, Oregon State University,<br />

Corvallis, 73 pp., 1973.<br />

Lein<strong>en</strong>, M., Scwi<strong>en</strong>k, D., Hetah, G. R., Dauphin, J., y Thie<strong>de</strong>, J.,<br />

The Distribution of quartz and biog<strong>en</strong>ic silica in rec<strong>en</strong>t <strong>de</strong>ep<br />

sea sedim<strong>en</strong>ts, Geology, 14, 199-203, 1986.<br />

Lisitzin, A.P., Oceanic Sedim<strong>en</strong>tation: Lithology and<br />

Geochemistry, American Geophysical Union, Washington,<br />

D.C, 407 pp., 1996.<br />

Lonsdale, P., y Malfait, B. T., Abyssal dunes of foraminiferal<br />

sand on the Carnegie Ridge, Geol. Soc. Am. Bull., 85, 1697-<br />

1712, 1974.<br />

Lonsdale, P., Abyssal circu<strong>la</strong>tion of the southeastern Pacific<br />

and some geological implications, Journal of Geophysical<br />

Research, 81, 1163-1176, 1976.<br />

Lonsdale, P., Inflow of bottom water to the Panama basin, Deep<br />

Sea Research, 24, 1065-1101, 1977.<br />

Lonsdale, P., Clustering of susp<strong>en</strong>sion-feeding macrob<strong>en</strong>thos<br />

near abyssal hydrothermal v<strong>en</strong>ts at spreading c<strong>en</strong>ters, Deep-<br />

Sea Research, 24, 857-863, 1977.<br />

Lonsdale, P., y Klitgord, K., Structure and tectonic history of<br />

the eastern Panama Basin. Geol. Soc. Am. Bull., 89, 981–999,<br />

1978.<br />

Loubere, P., A., Multiproxy reconstruction of biological<br />

productivity and oceanography in the eastern equatorial<br />

Pacific for the past 30,000 years, Marine Micropaleontology,<br />

37, 173-198, 1999.<br />

Lyle, M., The brown-gre<strong>en</strong> color change: a marker of the Fe (III)<br />

Fe (II) redox boundary., Limnol., Oceanogr., 28, 1026-1033,<br />

1983.<br />

Lyle, M., Murray, D. W., Finney, B. P., Dymond, J., Robbins,<br />

J. M., y Brooksforce, K., The record of <strong>la</strong>te Pleistoc<strong>en</strong>e<br />

biog<strong>en</strong>ic sedim<strong>en</strong>tation in the Eastern Tropical Pacific Ocean.,<br />

Paleoceanography, 3(1),39-59, 1988.<br />

Lyle, M., Composition maps of surface sedim<strong>en</strong>ts of the Eastern<br />

Tropical Pacific Ocean, Proceedings of the Ocean Drilling<br />

Program, Initial Reports Part 1(138), Sondra, K. S. Editor,<br />

pp. National Sci<strong>en</strong>ce Foundation and Joint Oceanographic<br />

Institutions, Inc., College Station, TX, Ocean Drilling<br />

Program, 101-115, 1992.<br />

Lyle, M. M., Da<strong>de</strong>y, K. A., y Farrell, J. W., The <strong>la</strong>te mioc<strong>en</strong>e<br />

(11-8 MA) Eastern Pacific carbonate crash: Evi<strong>de</strong>nce for<br />

reorganization of <strong>de</strong>ep-water circu<strong>la</strong>tion by the c<strong>los</strong>ure of the<br />

Panama Gateway, In Pisias, N., Mayer, L. A., y Janecek, T. R.,<br />

et al.. Proceedings of the Ocean Drilling Program, Sci<strong>en</strong>tific<br />

Results, Leg 138., Sondra, K. S. Ed., National Sci<strong>en</strong>ce<br />

Foundation and Joint Oceanographic, Inc., (College Station,<br />

TX, Ocean Drilling Program), 821-838, 1995.<br />

Lyle, M. M., Liberty, L., y Hulett, D., Seismic reflection and<br />

subbottom profiler images from the NEMO-3 Cruise, Seismic<br />

Reflection Images Volume 2, BSU CGISS Technical Report<br />

2000-05, Boise State University, Boise, Idaho, 221 pp., 2000.<br />

Lyle, M., Liberty, L., Mix, A., Pisias, N., Goldfinger, C., Hulett,<br />

D., y Janik, A., Site surveys for ODP Leg 201 from the NEMO-<br />

3 Cruise in support of Proposal 465-ADD1: Southeast Pacific<br />

Paleoceanographic Transects, Volume 1, Site <strong>de</strong>scriptions<br />

and maps, Technical Report 2000-06, Boise State University,<br />

Boise, Idaho, 2000.<br />

Lyle, M., Mix, A., y Pisias, N., Patterns of CaCO3 <strong>de</strong>position<br />

in the eastern tropical Pacific Ocean for the <strong>la</strong>st 150 kyr:<br />

Evi<strong>de</strong>nce for a southeast Pacific <strong>de</strong>positional spike during<br />

marine isotope stage (MIS) 2, Paleoceanography, 17(2), 1013,<br />

doi:10.1029 /2000PA000538, 2002.<br />

Malfait, B. T., The Carnegie Ridge near 86 ◦ W: Structure,<br />

Sedim<strong>en</strong>tation and Near Bottom observations, Ph.D. Thesis,<br />

Oregon State Univ., Corvallis, 131, 1974.<br />

Mekik, F. A., Loubere, P. W,, y Archer, D. A., Organic carbon<br />

flux and organic carbon to calcite flux ratio recor<strong>de</strong>d in<br />

<strong>de</strong>ep-sea carbonates: Demostration and a new proxy, Global<br />

Biochemical Cycles, 16, doi:10.1029/2001GB001634, 2002.<br />

Mesche<strong>de</strong>, M., y Barckhaus<strong>en</strong>, U., P<strong>la</strong>te tectonic evolution<br />

of the Cocos-Nazca Spreading C<strong>en</strong>ter, Proceedings of the<br />

ODP, Sci<strong>en</strong>tific Results Volume 170, Silver, E. A., Kimura,<br />

G., Blum, P., y Shipley, T. H. Eds., 2000. Paper is Avai<strong>la</strong>ble<br />

at: http://wwwodp.tamu.edu/publications/170_SR/chap_07/<br />

chap_07.htm.<br />

Mesche<strong>de</strong>, M., y Barckhaus<strong>en</strong>, U., The re<strong>la</strong>tionship of the Cocos<br />

and Carnegie ridges: age constraints from paleogeographic<br />

reconstructions, Int. J. Earth Sci<strong>en</strong>ces, 90, 386-392, 2001.<br />

Michaud, F., Chabert A., Collot J.-Y., Flueh, E., Charvis, P.,<br />

Bia<strong>la</strong>s G., Gutscher, M. A., y Santana, E., Fields of subcircu<strong>la</strong>r<br />

<strong>de</strong>pressions in the Carnegie Ridge sedim<strong>en</strong>tary<br />

b<strong>la</strong>nket: possible carbonates dissolution (r/v sonne em120 data<br />

from the Fr<strong>en</strong>ch-German salieri cruise 22-08/16-09 2001),<br />

2001.<br />

Michaud, F., Chabert, A., Collot, J.-Y., Sal<strong>la</strong>rès, V., Flueh, E.,<br />

Charvis, P., Bia<strong>la</strong>s, J., Graindorge, D., y Gutscher, M. A.,<br />

Fields of multi-kilometers scale sub-circu<strong>la</strong>r <strong>de</strong>pressions in


the Carnegie ridge sedim<strong>en</strong>tary b<strong>la</strong>nket Ecuador : possible<br />

carbonates dissolution, Marine Geology, 216, 205-219, 2005,<br />

Mix, A. C., Tie<strong>de</strong>mann, R., Blum, P., Abrantes, F., y B<strong>en</strong>way,<br />

H., Proceedings of the Ocean Drilling Program, Initial reports,<br />

South Pacific Paleoceanographic Transects, 202, Ocean<br />

Drilling Program, Texas A&M University, in cooperation with<br />

the National Sci<strong>en</strong>ce Foundation and Joint Oceanographic<br />

Institutions, Inc., 2003.<br />

Molina-Cruz, A., Paleo-oceanography of the Sub-tropical<br />

South–Eastern Pacific during the <strong>la</strong>te quaternary: A study of<br />

radio<strong>la</strong>rian, opal and quartz cont<strong>en</strong>ts of <strong>de</strong>ep sea sedim<strong>en</strong>ts,<br />

M.S. Thesis, Oregon State University, Corvallis, 179 pp.,1975.<br />

Molina-Cruz, A., Radio<strong>la</strong>rian assemb<strong>la</strong>ges and their re<strong>la</strong>tionship<br />

to the oceanography of the subtropical south eastern Pacific,<br />

Marine Micropaleontology, 2, 315-352, 1977.<br />

Moore, T. C. Jr., Heath, G. R., y Kowsman, R. O., Biog<strong>en</strong>ic<br />

sedim<strong>en</strong>ts of the Panama Basin, Journal of Geology, 81, 458-<br />

472, 1973.<br />

Pe<strong>de</strong>rs<strong>en</strong>, T. F., y Calvert, S. E., Anoxia vs. productivity: what<br />

controls the formation of organic-carbon-rich sedim<strong>en</strong>ts and<br />

sedim<strong>en</strong>tary rocks, AAPG Bull., 74(4), 454-466, 1990.<br />

P<strong>en</strong>nington, W., Subduction of the Eastern Panama Basin and<br />

seismotectonics of the north-western South America, Journal<br />

of Geophysical Research, 86(B11), 10753-10770, 1981.<br />

Pisias, N. G., Mayer, L. A., y Mix, A. C., Paleoceanography of<br />

the Eastern Equatorial Pacific during the Neog<strong>en</strong>e: synthesis<br />

of Leg 138 drilling results. Proc. ODP, Sci. Results, 138,<br />

Pisias, N.G., Mayer, L. A., Janecek, T. R., Palmer-Julson, A.,<br />

y van An<strong>de</strong>l, T. H. Eds., College Station, TX (Ocean Drilling<br />

program), 1995..<br />

Pisias, N. G., Mix, A. C., Goldfinger, C., et al., Cruise Report R/V<br />

Melville Nemo Expedition, Leg III, Oregon State University,<br />

Corvallis, 2000..<br />

Rick<strong>en</strong>, W., Sedim<strong>en</strong>tation as a Three-Compon<strong>en</strong>t System,<br />

Springer-Ver<strong>la</strong>g. Berlin, Germany, 212 pp., 1993.<br />

Ro<strong>de</strong>n Gunnar I., Effects of seamounts and seamount chains on<br />

ocean circu<strong>la</strong>tion and thermohaline structure. in Seamounts,<br />

Is<strong>la</strong>nds and Atolls, Keating, B., Frye, P., Batiza, R., Boehlert,<br />

G. Eds., American. Geophysical. Union, Washington, D.C.,<br />

United States, 335-354, 1987.<br />

DSM: CORDILLERA SUBMARINA DE CARNEGIE<br />

Rogan, M., y Langseth, M. G., Ga<strong>la</strong>pagos Spreading System in<br />

the Panama Basin Sedim<strong>en</strong>t thickness Profiles, Ocean Margin<br />

Drilling Program At<strong>la</strong>ses, Marine Sci<strong>en</strong>ce International, 8,<br />

Woods Hole, Boston, Mass, 1985.<br />

Rosato, V., Kulm, L. D., y Derks, P. S., Surface sedim<strong>en</strong>ts of<br />

the Nazca P<strong>la</strong>te, Pacific Sci<strong>en</strong>ce, 29, 117-130, 1975.<br />

Schulz, H. D., Zabel, M., Marine Geochemistry, Springer,<br />

Berlin, Germany, 455 pp., 2000.<br />

Steger, J. M., Collins, C., Chu, P. C., Circu<strong>la</strong>tion in the<br />

Archipe<strong>la</strong>go <strong>de</strong> Colon (Ga<strong>la</strong>pagos Is<strong>la</strong>nds), November,<br />

1993, Deep Sea Research II, 45, 1093-1114, 1998.<br />

Stow, D. A. V., Huc, A.-Y., Bernard, B., Depositional processes<br />

of b<strong>la</strong>ck shale in the <strong>de</strong>ep water, Marine and Petroleum<br />

Geology, 18, 491-498, 2001.<br />

Swift, S. A., Holoc<strong>en</strong>e accumu<strong>la</strong>tion rates of sedim<strong>en</strong>t<br />

accumu<strong>la</strong>tion in the Panama Basin, eastern equatorial<br />

Pacific: Pe<strong>la</strong>gic sedim<strong>en</strong>tation and <strong>la</strong>teral transport, J. Geol.,<br />

85, 301-319, 1976.<br />

Thunell, R. C., Keir, R., y Honjo, S., Calcite dissolution: An in<br />

situ study in the Panama Basin. Sci<strong>en</strong>ce, 212, 659-661, 1982.<br />

Van An<strong>de</strong>l, T. H., Heath, G. R., Malfait, B. T., H<strong>en</strong>richs, D.<br />

F., y Ewing, J. L., Tectonics of the Panama Basin, Eastern<br />

Equatorial Pacific, Geol. Soc. Am. Bull., 82, 1489-1508,<br />

1971.<br />

Van An<strong>de</strong>l, T. H., Heath, G. R., B<strong>en</strong>nett, R. H., Bukry, D.,<br />

Charleston, S., y Cronan, D. S., Initial Reports of the Deep<br />

Sea Drilling Project, 16, Washington D.C. (U.S. Governm<strong>en</strong>t<br />

Printing Office), 949 pp., 1973.<br />

Van An<strong>de</strong>l, T. H., Texture and dispersal sedim<strong>en</strong>ts in the<br />

Panama Basin, Geology, 81, 434-457, 1973.<br />

Watts, A. B., Isostacy and Flexure of the Lithosphere,<br />

Cambridge University press, Cambridge, U.K, 458 pp.,<br />

2001.<br />

Werner, R., Ackermand, D., Worthington, T. et al., Cruise<br />

Report SONNE 144-3 PAGANINI 3, Panama Basin and<br />

Ga<strong>la</strong>pagos Plume, Christian Albrechts University, Kiel,<br />

Germany, 2000..<br />

Wilson, D. S., y Hey, R. N., History of rift propagation and<br />

magnetization int<strong>en</strong>sity for the Cocos-Nazca spreading<br />

c<strong>en</strong>ter, J Geophys. Res., 100(B6), 10041-10056, 1995.<br />

269

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!