o proceso penal a manuel curros enríquez - Consello da Cultura ...

libro CURROS ENRIQUEZ 21/9/01 09:00 Página 10
razóns de tipo fundamentalmente económico era preciso desamortizalas. O proceso
comezou coa lei desvinculatoria do 11 de outubro de 1820. Houbo logo unha marcha
atrás ata o Real decreto de Mendizábal de 1836 e a Lei de 1941, coa que a desamortización
tivo plena eficacia. Suprimiuse a contribución dos décimos e primicias que se
pagaban á Igrexa e “todas as propiedades do clero secular en calquera clase de predios,
dereitos e accións que consistan, de calquera orixe e nome que teñan, ou con
calquera aplicación ou destino que fosen adquiridas, doadas ou compradas, adxudicaranse
á Nación, converténdose en bens nacionais”.
Todas estas propiedades foron adquiridas polas clases medias-altas, quedando
sen facer unha auténtica reforma agraria, que era o que necesitaban naquel
momento os campesiños para saíren da miseria en que vivían. Ata a desamortización
a Igrexa era dona en Galicia da metade das terras. Fronte a este poder económico a
pobreza e miseria do pobo eran terroríficas. A sega en Castela e a emigración eran
practicamente a única saída para non morrer de fame. Pero o pobo non só dependía
do clero economicamente senón que tamén dependía socialmente, xurisdiccionalmente
e ademais no terreo espiritual.
Todo isto era unha realidade pouco antes de nacer Curros e o coñecemento
dela influíu necesariamente na súa formación e nos seus sentimentos, que expre s a r í a
fundamentalmente a través da poesía. Foi unha rebelión íntima contra os privilexios e
as riquezas da Igrexa, a quen pouco lle importaba a situación miserable do pobo. Ti ñ a n
que vivir do altar e amorear cartos e bens, aínda que fose a custa do vello que desexaba
un maio... sen foros nin cre g o s .
No ano 1851, ano en que naceu Curros, estábase na década moderada que
comezara en 1843 e que durou ata 1854. Nesta década quedaron suspendidas as vendas
dos bens eclesiásticos, estableceuse a devolución dos non vendidos e unha dotación
de culto e clero para atender os gastos da Igrexa.
A Constitución de 1845 estableceu o principio de confesionalidade no art. 11:
“A relixión da nación española é a católica, apostólica, romana. O Estado obrígase a
manter o culto e os seus ministros”.
No ano que nace Curros asínase o Concordato entre o Estado español e a
Santa Sé, no que se acordaba, entre outras cousas, que a relixión católica sería a única
autorizada en España con exclusión de calquera outro culto; as autoridades axudaríanlle
á Igrexa a impedir a propagación das doutrinas contrarias á fe católica así como
a vixiar sobre os bos costumes dos españois; a ensinanza a todos os niveis faríase de
acordo cos principios da relixión católica, supervisando a Igrexa a educación imparti-
10