01.05.2013 Views

Tratamiento quirúrgico de una hiperplasia fibrosa localizada en la ...

Tratamiento quirúrgico de una hiperplasia fibrosa localizada en la ...

Tratamiento quirúrgico de una hiperplasia fibrosa localizada en la ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Camacho Alonso F, Saura Inglés A, López Jornet P, Bermejo F<strong>en</strong>oll A<br />

<strong>Tratami<strong>en</strong>to</strong> quirÚrgico <strong>de</strong> <strong>una</strong> <strong>hiperp<strong>la</strong>sia</strong>jzbrosa <strong>localizada</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>sembocadura <strong>de</strong>l conducto <strong>de</strong> Est<strong>en</strong>on.<br />

Descripción <strong>de</strong> <strong>la</strong> técnica<br />

<strong>Tratami<strong>en</strong>to</strong> <strong>quirúrgico</strong> <strong>de</strong> <strong>una</strong> <strong>hiperp<strong>la</strong>sia</strong><br />

<strong>fibrosa</strong> <strong>localizada</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>sembocadura<br />

<strong>de</strong>l conducto <strong>de</strong> Est<strong>en</strong>on.<br />

Descripción <strong>de</strong> <strong>la</strong> técnica<br />

Camacho Alonso F*, Saura Inglés A**, López Jornet P***, Bermejo F<strong>en</strong>oll A****<br />

RESUMEN<br />

La <strong>hiperp<strong>la</strong>sia</strong> <strong>fibrosa</strong> es <strong>una</strong> lesión exofítica circunscrita y formada por tejido conectivo fibroso <strong>de</strong>nso, cubierto<br />

por un epitelio escamoso estratificado. Se localiza con más frecu<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong> mucosa yugal, <strong>en</strong>cía, l<strong>en</strong>gua y pa<strong>la</strong>dar<br />

b<strong>la</strong>ndo, g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te zonas don<strong>de</strong> se produce mayor roce, ya que su etiopatog<strong>en</strong>ia parece estar re<strong>la</strong>ciona­<br />

da con factores irritativos crónicos o traumáticos repetidos. El tratami<strong>en</strong>to consiste <strong>en</strong> <strong>la</strong> extirpación quirúrgica y<br />

<strong>la</strong> eliminación <strong>de</strong> los factores irritantes locales.<br />

Pres<strong>en</strong>tamos un caso <strong>de</strong> tumoración uni<strong>la</strong>teral <strong>de</strong> aspecto fibroso <strong>de</strong> diez años <strong>de</strong> evolución <strong>localizada</strong> <strong>en</strong> mucosa<br />

yugal izquierda, que incluía <strong>la</strong> carúncu<strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>sembocadura <strong>de</strong>l conducto <strong>de</strong> Est<strong>en</strong>on. El tratami<strong>en</strong>to consis­<br />

tió <strong>en</strong> <strong>la</strong> canalización <strong>de</strong>l conducto para preservar su integridad, extirpación quirúrgica <strong>de</strong> <strong>la</strong> lesión con bisturí frío<br />

y colocación <strong>de</strong> un dr<strong>en</strong>aje activo intraoral. El estudio histopatológico <strong>de</strong> <strong>la</strong> muestra confirmó el diagnóstico <strong>de</strong><br />

<strong>hiperp<strong>la</strong>sia</strong> <strong>fibrosa</strong>. Tras un año <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to, el paci<strong>en</strong>te no ha pres<strong>en</strong>tado ning<strong>una</strong> recidiva, y el dr<strong>en</strong>aje <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

glándu<strong>la</strong> parótida izquierda se manti<strong>en</strong>e normal.<br />

Pa<strong>la</strong>bras c<strong>la</strong>ve: Hiperp<strong>la</strong>sia <strong>fibrosa</strong>, conducto <strong>de</strong> Est<strong>en</strong>on, glándu<strong>la</strong> parótida.<br />

ABSTRACT<br />

The fibrous hyperp<strong>la</strong>sia is an exofitic injury circumscribed and formed by <strong>de</strong>nse fibrous conective weave, covered<br />

by epithelio squamous stratified. lt is located with more frequ<strong>en</strong>cy in the buccal mucosa, gingiva, tongue and soft<br />

pa<strong>la</strong>te, g<strong>en</strong>erally zones where greater rubbing takes p<strong>la</strong>ce, since his etiopathog<strong>en</strong>ia seems to be re<strong>la</strong>ted to chronic<br />

irritatives or traumatic repeated factors. The treatm<strong>en</strong>t is based in the surgical extirpation and the elimination<br />

of the local irritating factors.<br />

We pres<strong>en</strong>t a case of uni<strong>la</strong>teral tumor of fibrous aspect of t<strong>en</strong> years of evolution located in left buccal mucosa, that<br />

inclu<strong>de</strong>d caruncu<strong>la</strong> of op<strong>en</strong>ing of Est<strong>en</strong>on's duct. The treatm<strong>en</strong>t consisted of the canalization of the duct to preserve<br />

its integrity, surgical extirpation of the injury with cold scalpel and positioning of an active intraoral drainage.<br />

The histopathologic study of the sample confirmed the diagnosis of fibrous hyperp<strong>la</strong>sia. After one year follow-up,<br />

the pati<strong>en</strong>t has not pres<strong>en</strong>ted any recurr<strong>en</strong>ce, and the drainage of the left parotid g<strong>la</strong>nd is functioning normally.<br />

Key words: Fibrous hyperp<strong>la</strong>sia, St<strong>en</strong>s<strong>en</strong>'s duct, parotid g<strong>la</strong>nd.<br />

Máster <strong>de</strong> Cirugía e Imp<strong>la</strong>ntología Bucal por <strong>la</strong> Facultad <strong>de</strong> Medicina y Odontología <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong><br />

Val<strong>en</strong>cia. Profesor co<strong>la</strong>borador <strong>de</strong> Medicina Bucal. Facultad <strong>de</strong> Medicina y Odontología. Universidad <strong>de</strong> Murcia.<br />

** Profesor Asociado <strong>de</strong> Medicina Bucal. Facultad <strong>de</strong> Medicina y Odontología. Universidad <strong>de</strong> Murcia.<br />

*** Profesora titu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Medicina Bucal. Facultad <strong>de</strong> Medicina y Odontología. Universidad <strong>de</strong> Murcia.<br />

**** Catedrático <strong>de</strong> Medicina Bucal. Facultad <strong>de</strong> Medicina y Odontología. Universidad <strong>de</strong> Murcia.<br />

AVANCES EN ODONTOESTOMATOLOGÍA/227


AVANCES EN ODONTOESTOMATOLOGÍA<br />

Vol. 20 - Núm. 5 - 2004<br />

Camacho Alonso F, Saura Inglés A, López Jornet P, Bermejo F<strong>en</strong>oll A. <strong>Tratami<strong>en</strong>to</strong> <strong>quirúrgico</strong> <strong>de</strong> <strong>una</strong> <strong>hiperp<strong>la</strong>sia</strong><br />

<strong>fibrosa</strong> <strong>localizada</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>sembocadura <strong>de</strong>l conducto <strong>de</strong> Est<strong>en</strong>on. Descripción <strong>de</strong> <strong>la</strong> técnica. Av. Odontoestomatol<br />

2004; 20-5: 227-231.<br />

INTRODUCCIÓN<br />

El nódulo fibroso o <strong>hiperp<strong>la</strong>sia</strong> <strong>fibrosa</strong> es <strong>la</strong> lesión<br />

exofítica más frecu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> cavidad oral. En<br />

muchas ocasiones indistinguible <strong>de</strong>l fibroma.<br />

Repres<strong>en</strong>ta casi el 20% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s lesiones <strong>en</strong>contradas<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> mucosa bucal. Es más frecu<strong>en</strong>te <strong>en</strong> mujeres<br />

que <strong>en</strong> hombres y <strong>la</strong> mayor preval<strong>en</strong>cia se hal<strong>la</strong> alre<strong>de</strong>dor<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> tercera década <strong>de</strong> <strong>la</strong> vida (1). Su etiología<br />

parece estar re<strong>la</strong>cionada con factores irritativos<br />

crónicos o traumáticos repetidos tales como malos<br />

hábitos, prótesis y aparatos ortodóncicos. También<br />

se le atribuye <strong>una</strong> etiología por succión <strong>de</strong> <strong>la</strong> mucosa<br />

(<strong>en</strong> diastemas) que ti<strong>en</strong><strong>de</strong> a ocupar los espacios<br />

vaCÍos. Pue<strong>de</strong> localizarse <strong>en</strong> cualquier zona <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

mucosa oral aunque con más predilección por <strong>la</strong>s<br />

regiones don<strong>de</strong> se produce mayor roce: mucosa<br />

yugal, <strong>en</strong>CÍa, l<strong>en</strong>gua y pa<strong>la</strong>dar b<strong>la</strong>ndo.<br />

Clínicam<strong>en</strong>te aparece como <strong>una</strong> lesión g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te<br />

única, bi<strong>en</strong> <strong>de</strong>finida, <strong>de</strong> crecimi<strong>en</strong>to l<strong>en</strong>to y autolimitado.<br />

Suele ser asintomática, <strong>de</strong> aspecto nodu<strong>la</strong>r,<br />

elevada, peduncu<strong>la</strong>da y sésil, <strong>de</strong> tamaño variable. El<br />

color <strong>de</strong> <strong>la</strong> mucosa que <strong>la</strong> cubre es el <strong>de</strong> <strong>la</strong> mucosa<br />

normal aunque ésta pue<strong>de</strong> ser más pálida, tersa, lisa<br />

y bril<strong>la</strong>nte. Su consist<strong>en</strong>cia pue<strong>de</strong> variar <strong>de</strong>s<strong>de</strong> firme<br />

y resil<strong>en</strong>te a b<strong>la</strong>nda y esponjosa (2).<br />

El diagnóstico difer<strong>en</strong>cial <strong>de</strong>be establecerse con el<br />

resto <strong>de</strong> lesiones exofíticas <strong>de</strong> los tejidos b<strong>la</strong>ndos<br />

bucales (Tab<strong>la</strong> 1).<br />

La histopatología <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>hiperp<strong>la</strong>sia</strong> <strong>fibrosa</strong> se caracteriza<br />

fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te por <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> proliferación<br />

<strong>de</strong> fibrob<strong>la</strong>stos y fibras <strong>de</strong> colág<strong>en</strong>a, ro<strong>de</strong>adas<br />

por <strong>una</strong> capa <strong>de</strong> epitelio escamoso estratificado <strong>de</strong>lgado<br />

con crestas poco profundas (3).<br />

El tratami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> esta tumoración, consiste <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

extirpación quirúrgica y <strong>la</strong> eliminación <strong>de</strong> los factores<br />

irritantes locales. Pres<strong>en</strong>tamos un caso <strong>de</strong> nódulo<br />

fibroso localizado <strong>en</strong> <strong>la</strong> mucosa yugal izquierda, a<br />

nivel <strong>de</strong> <strong>la</strong> carúncu<strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>sembocadura <strong>de</strong>l conduc-<br />

228/AVANCES EN ODONTOESTOMATOLOGÍA<br />

to <strong>de</strong> <strong>la</strong> glándu<strong>la</strong> parótida izquierda. El objetivo <strong>de</strong><br />

este trabajo es <strong>de</strong>scribir <strong>la</strong> técnica quirúrgica empleada<br />

para extirpar el tumor preservando <strong>la</strong> integridad<br />

<strong>de</strong>l conducto <strong>de</strong> Est<strong>en</strong>on.<br />

CASO CLÍNICO<br />

Hombre <strong>de</strong> 57 años <strong>de</strong> edad, sin antece<strong>de</strong>ntes médicos<br />

<strong>de</strong> interés, que pres<strong>en</strong>taba <strong>una</strong> tumoración asintomática<br />

<strong>de</strong> nueve años <strong>de</strong> evolución a nivel <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

mucosa yugal izquierda, coincidi<strong>en</strong>do con el área<br />

edéntu<strong>la</strong> <strong>de</strong>l segundo mo<strong>la</strong>r superior. El crecimi<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> lesión fue l<strong>en</strong>to y <strong>en</strong> ningún mom<strong>en</strong>to pres<strong>en</strong>tó<br />

ulceraciones. La exploración intraoral mostró <strong>una</strong><br />

masa exofítica <strong>de</strong> aspecto nodu<strong>la</strong>r y bi<strong>en</strong> <strong>de</strong>limitada,<br />

<strong>de</strong> 2 X 2 cm <strong>de</strong> diámetro <strong>localizada</strong> <strong>en</strong> el tercio<br />

medio <strong>de</strong> <strong>la</strong> mucosa yugal izquierda que incluía <strong>en</strong><br />

su interior <strong>la</strong> carúncu<strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>sembocadura <strong>de</strong>l con­<br />

ducto <strong>de</strong> Est<strong>en</strong>on; <strong>la</strong> tumoración pres<strong>en</strong>taba un<br />

color rosa pálido y <strong>una</strong> consist<strong>en</strong>cia firme a <strong>la</strong> palpación<br />

(Fig. 1). Tras provocar mediante maniobras <strong>de</strong><br />

manipu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong> glándu<strong>la</strong> parótida izquierda <strong>la</strong><br />

salida <strong>de</strong> saliva, comprobamos que el conducto era<br />

permeable y <strong>la</strong> saliva limpia y fluida.<br />

El tratami<strong>en</strong>to consistió <strong>en</strong> <strong>la</strong> localización y canalización<br />

<strong>de</strong>l conducto <strong>de</strong> Est<strong>en</strong>on a través <strong>de</strong> su carúncu<strong>la</strong>,<br />

mediante un catéter intrav<strong>en</strong>oso pediátrico<br />

(Fig. 2), seguida <strong>de</strong> <strong>la</strong> biopsia-extirpación <strong>de</strong> <strong>la</strong> masa<br />

tumoral con bisturí frío, respetando tanto el trayecto<br />

<strong>de</strong>l conducto como su carúncu<strong>la</strong> <strong>de</strong> dr<strong>en</strong>aje. A continuación,<br />

<strong>de</strong>jamos un dr<strong>en</strong>aje activo intraoral a través<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> carúncu<strong>la</strong> (Fig. 3) durante <strong>una</strong> semana y<br />

aplicamos presión externa <strong>en</strong> <strong>la</strong> glándu<strong>la</strong> parótida<br />

cada 48 horas.<br />

El exam<strong>en</strong> histopatológico mostró un tejido fibroso<br />

co<strong>la</strong>g<strong>en</strong>izado ori<strong>en</strong>tado <strong>en</strong> haces <strong>en</strong> todos los p<strong>la</strong>nos<br />

<strong>de</strong>l espacio, sin atipias y revestido por epitelio p<strong>la</strong>no<br />

estratificado, compatible con <strong>una</strong> <strong>hiperp<strong>la</strong>sia</strong> <strong>fibrosa</strong><br />

(Fig. 4 Y 5).


Camacho Alonso F, Saura Inglés A, López Jornet P, Bermejo F<strong>en</strong>oll A<br />

<strong>Tratami<strong>en</strong>to</strong> quirÚrgico <strong>de</strong> <strong>una</strong> <strong>hiperp<strong>la</strong>sia</strong> flbrosa <strong>localizada</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>sembocadura <strong>de</strong>l conducto <strong>de</strong> Est<strong>en</strong>on.<br />

DescripciÓn <strong>de</strong> <strong>la</strong> técnica<br />

-<br />

Localización<br />

Hiperortoqueratosis -Posible Pa<strong>la</strong>dar Encía Asintomático<br />

- Proliferación <strong>de</strong><br />

mas Aspécto Histopatología<br />

-Sintomatología Elevado frecu<strong>en</strong>te Etiología Tejido que - Nodu<strong>la</strong>r<br />

orig<strong>en</strong><br />

- Mucosa - Epitelial Masa Proyecciones<br />

Peduncu<strong>la</strong>do Asintomático dactiloformes exofítica - Sésil clínico <strong>de</strong>rivan <strong>de</strong>l<br />

Asintomático TABLA Conectivo<br />

- L<strong>en</strong>gua - Pa<strong>la</strong>dar Encía<br />

luces<br />

- Aspecto Adiposo -amarill<strong>en</strong>to Desconocido<br />

oColor maduras filiforme - -yugal Sésil Pedicu<strong>la</strong>do verrugoso rosa<strong>en</strong>c<strong>la</strong>ro <strong>una</strong> o traumático<br />

matriz <strong>de</strong> fibroso<br />

- Cosist<strong>en</strong>cia - tejido<br />

-Desconocido Crecimi<strong>en</strong>to Pedicu<strong>la</strong>do Superficial Asintomático duro-l<strong>en</strong>to muscu<strong>la</strong>res vascu<strong>la</strong>res<br />

Infrecu<strong>en</strong>te<br />

Masa múltiples su<strong>la</strong>da Nódulo circunscrito - Nódulo bi<strong>en</strong><br />

- Labio cavidad Nódulo Próxima Asintomático<br />

Nervioso<br />

yProliferación Desconocido<br />

irregu<strong>la</strong>r el<br />

elástica<br />

separadas<br />

músculo<br />

vainas Vasos<br />

factor con <strong>en</strong> único oral<br />

neuro<strong>de</strong>limitado<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>de</strong><br />

estriado<br />

axones<br />

que ro<strong>de</strong>an<br />

- Mucosa --Cubierta Encía<br />

que inferior<br />

el<br />

sobresale Doloroso<br />

nerviosas elem<strong>en</strong>tos <strong>de</strong>o<br />

reparativa mucosa<br />

por o<br />

a<br />

<strong>en</strong>cap- tejido<br />

virus<br />

al<br />

yugal colág<strong>en</strong>a. por <strong>de</strong>l<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

cortarse<br />

Posible crecimi<strong>en</strong>to<br />

- Mucosa<br />

un<br />

re<strong>la</strong>ción<br />

Reacción<br />

1. <strong>una</strong>LESIONES capaPosible<br />

-papiloma Desconocida<br />

yugal<br />

nervio<br />

con <strong>de</strong><br />

nervios Desconocido Nervioso Asintomático<br />

neuromaVasos simi<strong>la</strong>res - Es<br />

y<br />

necesario:<br />

allinfáticos - Pa<strong>la</strong>dar localización a<br />

fibroma<br />

Cualquier -<br />

di<strong>la</strong>tados<br />

Multiplicación Desconocido<br />

Labios. célu<strong>la</strong>s Asintomático<br />

b<strong>la</strong>ndo. oral <strong>en</strong>doteliales<br />

y revestidos<br />

celu<strong>la</strong>res<br />

por célu<strong>la</strong>s<br />

fusiformes <strong>la</strong>s <strong>de</strong>l<br />

traumático Schwann (estriado) fibromatosis<br />

<strong>de</strong> múltiples <strong>en</strong><br />

re<strong>la</strong>ción<br />

neuro-<br />

<strong>en</strong>doteliales<br />

Nódulo EXOFÍTICAS humano con <strong>de</strong> epitelio célu<strong>la</strong>s compacta Gran Proliferación adiposas estratificado cantidad DE <strong>de</strong> fibras LOS <strong>de</strong> TEJIDOS BLANDOS BUCALES<br />

L<strong>en</strong>gua inmunohistoquímica<br />

fibrob<strong>la</strong>stos - Superficie conectivoy fibras fibroso<br />

color bril<strong>la</strong>nte variable ral uní rojo <strong>de</strong>yo tamaño<br />

b<strong>la</strong>stos<br />

vino ext<strong>en</strong>dido bi<strong>la</strong>te- Posible orig<strong>en</strong> Elem<strong>en</strong>tos comunes al<br />

lisa <strong>de</strong><br />

-<br />

iperp<strong>la</strong>sias y<br />

-Pequeño Masa esférica tamaño<br />

Proliferaciones celu<strong>la</strong>res<br />

- Mucosa yugal<br />

AVANCES EN ODONTOESTOMATOLOGÍA/229


AVANCES EN ODONTOESTOMATOLOGÍA<br />

Vol. 20 - Núm. 5 - 2004<br />

Fig. 1. Imag<strong>en</strong> clínica intraoral que muestra <strong>la</strong> localización <strong>de</strong> <strong>la</strong> lesión<br />

exofítica a nivel <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>sembocadura <strong>de</strong>l conducto <strong>de</strong> Est<strong>en</strong>on.<br />

Fig. 2. I<strong>de</strong>ntificación y canalización <strong>de</strong>l conducto <strong>de</strong> Est<strong>en</strong>on a través<br />

<strong>de</strong> su carúncu<strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>sembocadura.<br />

Fig. 3. Detalle <strong>de</strong> <strong>la</strong> porción externa <strong>de</strong>l dr<strong>en</strong>aje activo extra oral<br />

colocado tras <strong>la</strong> extirpación <strong>de</strong>l tumor.<br />

230/AVANCES EN ODONTOESTOMATOLOGÍA<br />

J<br />

Fig. 4. Detalle <strong>de</strong>l estudio histopatológico, don<strong>de</strong> se observa un tejido<br />

fibroso con haces <strong>de</strong> colág<strong>en</strong>o, revestido por un epitelio p<strong>la</strong>no<br />

estratificado (Tinción con hematoxilina-eosina, X 200).<br />

Fig. 5. Imag<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> muestra anterior don<strong>de</strong> se observa a mayor<br />

aum<strong>en</strong>to el tejido fibroso (Tinción con hematoxilina-eosina, X 400).<br />

Un mes <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> <strong>la</strong> cirugía se rehabilitó el maxi<strong>la</strong>r<br />

superior <strong>de</strong>l paci<strong>en</strong>te mediante <strong>una</strong> prótesis removible<br />

<strong>de</strong> metal-resina. Tras un año <strong>de</strong> evolución, no<br />

han aparecido recidivas y el dr<strong>en</strong>aje <strong>de</strong> <strong>la</strong> glándu<strong>la</strong><br />

parótida izquierda es normal.<br />

DISCUSIÓN<br />

Hemos pres<strong>en</strong>tado <strong>la</strong> técnica quirúrgica empleada<br />

<strong>en</strong> el tratami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>una</strong> <strong>hiperp<strong>la</strong>sia</strong> <strong>fibrosa</strong> locali-<br />

,


Camacho Alonso F, Saura Inglés A, López Jornet P, Bermejo F<strong>en</strong>oll A<br />

<strong>Tratami<strong>en</strong>to</strong> quirÚrgico <strong>de</strong> <strong>una</strong> hipelp<strong>la</strong>sia fibrasa <strong>localizada</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>sembocadura <strong>de</strong>l conducto <strong>de</strong> Est<strong>en</strong>on.<br />

Descripción <strong>de</strong> <strong>la</strong> técnica<br />

zada a nivel <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>sembocadura <strong>de</strong>l conducto <strong>de</strong><br />

Est<strong>en</strong>on. Lewkowicz y cols (4) también <strong>de</strong>scrib<strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

canalización <strong>de</strong>l conducto durante <strong>la</strong> reparación <strong>de</strong><br />

traumatismos localizados <strong>en</strong> <strong>la</strong> región parotí<strong>de</strong>a,<br />

mediante un catéter intrav<strong>en</strong>oso pediátrico. Esto<br />

permite localizar el trayecto <strong>de</strong>l conducto y evitar<br />

<strong>de</strong>sgarros <strong>de</strong>l mismo. En caso <strong>de</strong> producirse <strong>una</strong><br />

<strong>la</strong>ceración <strong>de</strong>l conducto, si el <strong>de</strong>fecto es inferior a<br />

1 cm, Van Sickels y Alexan<strong>de</strong>r (5) recomi<strong>en</strong>dan <strong>la</strong><br />

sutura <strong>de</strong> ambos extremos mediante nylon (<strong>de</strong> 9-0<br />

o 10-0) o seda (<strong>de</strong> 7-O u 8-0) y mant<strong>en</strong>er el catéter<br />

durante dos semanas. Algunos autores (6) <strong>en</strong> estos<br />

casos prefier<strong>en</strong> aproximar los extremos <strong>de</strong>l conducto<br />

con grapas microvascu<strong>la</strong>res <strong>de</strong> baja t<strong>en</strong>sión.<br />

Cuando el <strong>de</strong>fecto es mayor <strong>de</strong> 1 cm, <strong>la</strong> anastomosis<br />

directa es imposible, por lo que algunos<br />

autores (7) han <strong>en</strong>sayado <strong>en</strong> animales el injerto<br />

v<strong>en</strong>oso autóg<strong>en</strong>o, obt<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do bu<strong>en</strong>os resultados.<br />

En ext<strong>en</strong>sas <strong>la</strong>ceraciones <strong>de</strong>l conducto don<strong>de</strong> este<br />

está totalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>sgarrado y no hay posibilidad <strong>de</strong><br />

unir los dos extremos, está indicado c1ampar el<br />

extremo más próximo a <strong>la</strong> glándu<strong>la</strong> (4). Epker y<br />

Bournette (8) sugier<strong>en</strong> a<strong>de</strong>más <strong>la</strong> apertura <strong>de</strong> un<br />

dr<strong>en</strong>aje extraoral para prev<strong>en</strong>ir <strong>la</strong> formación <strong>de</strong> un<br />

mucocele.<br />

En nuestro caso, <strong>una</strong> vez extirpado el nódulo fibroso,<br />

<strong>de</strong>jamos un dr<strong>en</strong>aje activo intraoral durante <strong>una</strong><br />

semana para evitar el cierre <strong>de</strong> <strong>la</strong> carúncu<strong>la</strong> y/o <strong>la</strong><br />

est<strong>en</strong>osis <strong>de</strong>l conducto <strong>de</strong> Est<strong>en</strong>on durante el proceso<br />

<strong>de</strong> cicatrización. A<strong>de</strong>más realizamos <strong>una</strong> estimu<strong>la</strong>ción<br />

activa <strong>de</strong> <strong>la</strong> glándu<strong>la</strong> parótida cada 48 horas.<br />

Si <strong>en</strong> alg<strong>una</strong> <strong>de</strong> estas estimu<strong>la</strong>ciones, <strong>la</strong> parótida no<br />

segrega saliva con normalidad, está indicada (8) <strong>la</strong><br />

aspiración <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma a través <strong>de</strong> <strong>la</strong> cánu<strong>la</strong>, evitando<br />

así su acúmulo.<br />

En caso <strong>de</strong> que el dr<strong>en</strong>aje no fuese efectivo y se produjera<br />

<strong>una</strong> est<strong>en</strong>osis <strong>de</strong>l Est<strong>en</strong>on, Kim y cols (9) <strong>de</strong>scrib<strong>en</strong><br />

un tratami<strong>en</strong>to basado <strong>en</strong> <strong>la</strong> angiop<strong>la</strong>stia con<br />

un pequeño globo (catéter <strong>de</strong> 3 mm usado <strong>en</strong> cirugía<br />

cardíaca), introducido hasta <strong>la</strong> zona <strong>de</strong> <strong>la</strong> est<strong>en</strong>osis<br />

con un a<strong>la</strong>mbre flexible <strong>de</strong> 0,35 mm, según <strong>la</strong><br />

técnica <strong>de</strong> Roberts y cols (10).<br />

Finalm<strong>en</strong>te, el espacio edéntulo <strong>de</strong> <strong>la</strong> zona don<strong>de</strong> se<br />

localizaba <strong>la</strong> lesión fue rehabilitado tras <strong>la</strong> cicatrización<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> herida, para evitar recidibas atribuibles a <strong>la</strong><br />

etiología diapnéusica por succión (1,2).<br />

BIBLIOGRAFÍA<br />

1. López Jornet P.Hiperp<strong>la</strong>sias y tumores b<strong>en</strong>ignos<br />

<strong>de</strong> los tejidos b<strong>la</strong>ndos bucales. En: Bermejo<br />

F<strong>en</strong>oll A, eds. Medicina Bucal. Enfermeda<strong>de</strong>s<br />

mucocutáneas y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s glándu<strong>la</strong>s salivales.<br />

Madrid: Editorial Síntesis; 1998.p.231-46.<br />

2. Bagán JV, Vera. Patología <strong>de</strong> <strong>la</strong> mucosa oral. 1a<br />

ed. Barcelona: Syntex Latino SA. 1989.p.59-68.<br />

3. Christopoulos P,Sk<strong>la</strong>vounou A, Patrikiou A. True<br />

fibroma of the oral mucosa: a case reporto lnt J<br />

Oral Maxillofac Surg 1994; 23:98-9.<br />

4. Lewkowicz AA, Hasson O, Nahlieli O. Traumatic<br />

injuries to the parotid g<strong>la</strong>nd and duct. J Oral<br />

Maxillofac Surg 2002; 60:676-80.<br />

5. Van Sickels JE. Parotid duct injuries. Oral Surg<br />

Oral Med Oral Pathol 1981 :364-7.<br />

6. Haller JR. Trauma to the salivary g<strong>la</strong>nds.<br />

Oto<strong>la</strong>ryngol Clin North Am 1999; 32:907-18.<br />

7. Chudakov O, Ludchik T. Microsurgical repair of<br />

St<strong>en</strong>s<strong>en</strong>'s & Wharton's ducts with autog<strong>en</strong>ous<br />

v<strong>en</strong>ous grafts. An experim<strong>en</strong>tal study on dogs.<br />

Int J Oral Maxillofac Surg 1999; 28:70-3.<br />

8. Epker BN, Burnette Jc. Trauma to the parotid<br />

g<strong>la</strong>nd and duct: primary treatm<strong>en</strong>t and managem<strong>en</strong>t<br />

of complications. J Oral Surg 1970;<br />

28:657-70.<br />

9. Gear KJ, Hay KD, Stumpel J. Treatm<strong>en</strong>t of parotid<br />

ductal st<strong>en</strong>osis and concomitant resolution of<br />

autonomic symptomatology. Oral Surg Oral Med<br />

Oral Pathol Oral Radial Endod 2002; 94:632-5.<br />

10. Roberts DN, Juman S, Hall JR, Jonathan DA.<br />

Parotid duct st<strong>en</strong>osis: interv<strong>en</strong>tional radiology to<br />

the rescue. Ann R ColI Surg Eng11995; 77:444-6.<br />

CORRESPONDENCIA<br />

Fabio Camacho Alonso<br />

Clinica Odontologica Universitaria<br />

Hospital Morales Meseguer<br />

Adv. Marques <strong>de</strong> los velez s/n<br />

Murcia 30008<br />

Email: fabiosurgery@hotmail.com<br />

AVANCES EN ODONTOESTOMATOLOGÍA/231

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!