Ronald Glossop: LA KULTURO DE ESPERANTO - ILEI

Paclingvistiko
Aktuala evoluo
En la lastaj jardekoj forte evoluas lingva
kaj kultura ekologio kiel respondo al kreskanta
risko de malapero de indiĝenaj lingvoj kaj
estingiĝo de minoritataj kulturoj. David
Crystal [2] en sia prelego en la 10-a Kongreso
de Linguapax, Barcelono 2004, dediĉita al
Dialogo pri Lingva Diverseco, Daŭrpovo kaj
Paco, citis konstatojn laŭ kiuj pli ol duono de
la lingvoj parolataj en la mondo estas
mortantaj, respektive jam ne estas transdonataj al la sekva generacio. Tio
signifas, ke post unu aŭ du generacioj plejmulto de la lingvoj formortos.
La endanĝerigo de lingvoj kaj de kultura heredaĵo estis alarme
konstatitaj komence de la 1990-aj jaroj. Sekvis fondiĝo de naciaj kaj
internaciaj institucioj kaj fondaĵoj kun la celo protekti la lingvan kaj
kulturan diversecon kaj progresigi la edukadon konforme al proklamitaj
lingvaj kaj kulturaj rajtoj. Revitaligo kaj dokumentigo de endanĝerigitaj
lingvoj, enkonduko de forgesataj indiĝenaj lingvoj en lernejojn kiel
eduklingvoj, dulingva edukado, rekonigo
de lingvaj kaj kulturaj rajtoj
kaj konservado de lingva kaj kultura
heredaĵo estas kampoj en kiuj estis
kaj plu estas realigataj teoriaj esploroj
kaj surterenaj eduk-projektoj.
Instige kaj subtene al tiu
procezo UN, UNESKO kaj aliaj
instancoj aprobis kaj plu aprobadas
konformajn dokumentojn kaj proklamas
speciale dediĉitajn tagojn,
jarojn kaj jardekojn, ekzemple:
Monda Tago de Kultura Diverseco,
Tago de Patrina Lingvo, Jaro de
Lingvoj, Jardeko de Kulturo de
Paco kaj Senperforto ks.
Termino spegulanta la klimaton de
opinioj aperintan dum la 1990-aj
jaroj inter multaj lingvistoj kaj
lingvoinstruistoj, en kiu lingvistikaj
principoj, metodoj, malkovroj kaj
aplikoj estas vidataj kiel rimedoj de
promocio de paco kaj homaj rajtoj
globnivele. Tiu aliro emfazas la
valoron de multlingveco kaj lingva
diverseco ambaŭkaze: internacie
kaj enlande, kaj asertas la bezonon
flegi lingvajn starpunktojn kiuj
respektas la dignon de individuaj
parolantoj kaj lingvaj komunumoj.
David Crystal, 1999: Dictionary
for Linguistics and Phonetics
IPR 05/47