Ronald Glossop: LA KULTURO DE ESPERANTO - ILEI

kvankam al la lingvo certe mankis kulturo komence, kiam Zamenhof
iniciatis ĝin, tio ne plu estas la situacio. La nuntempa E-o, pro sia fleksebla
karaktero, povis senprobleme sorbi influojn de diversaj naciaj kulturoj, eĉ
de ne-Eŭropaj landoj kiel Japanio kaj Ĉinio. Piron komentas, ke "se E-o
ankoraŭ ekzistas, tio estas ĉefe pro siaj kulturaj radikoj. Homoj, kiuj restas
en la komunumo de E-o, faras tion pro sentoj rilate al la kulturo, ne pro la
racieco de la lingvo. Ili spertas interkulturan etoson, kiun oni ne povas trovi
aliloke."
Piron tiam mencias, ke la kulturo de E-o eĉ evoluigis du originalajn
specojn de poezia formo, kiuj tute ne ekzistas en aliaj kulturoj. Unu unikan
formon uzitan de Johán Valano (t. e. Claude Piron) en la libro Malmalice
[eldonita de Literatura Foiro, Kuopio kaj Pisa, 1977] usona Profesoro
Pierre Ullman [en angla-lingva artikolo "Schizoschematic Rhyme in
Esperanto" en Papers on Language and Literature, 1980] nomas "schizoschematic
rhyme" ("skizoaranĝa rimo"). En tiu formo la rimoj estas ne inter
la lastaj vortoj en diversaj linioj, sed nur inter la lastaj radikoj en la diversaj
linioj, radikoj kiuj estas sekvataj de malsamaj finaĵoj. Tia poezia formo tute
ne povas ekzisti en aliaj lingvoj ĉar ĝi dependas de la unika sistemo de
radikoj kaj sufiksoj en E-o. Kiel iu ajn povas diri, ke E-o ne havas kulturon
kiam ĝi eĉ havas siajn proprajn unikajn poeziajn formojn? En tiu bonega
letero verkita en 1992 Piron konkludas, ke tiuj "lingvaj spertuloj", kiuj
opinias, ke E-o ne havas kulturon, simple ne konscias pri la faktoj.
Kultura kaj lingva diverseco en edukado
– evolutendencoj
En la unua parto de ĉi tiu artikolo [1] ni diskutis pri ĝeneralaj aspektoj
de la multkultura edukado en la cirkonstancoj de tutmondiĝo.
Homaj rajtoj, protektado de diverseco, daǔrpova evoluo kaj paco estas
la koordinataj aksoj laŭ kiuj takseblas la homara prospero kaj homa
bonstato.
La celo de ĉi tiu parto de la artikolo estas pridiskuti aktualajn
evolutendencojn kaj kontribuon de la E-komnumo, kaj speciale de ILEI, en
la sfero de kultura kaj lingva diverseco en edukado.
IPR 05/46