Ronald Glossop: LA KULTURO DE ESPERANTO - ILEI

Krom la diversaj haveblaj skribitaj materialoj, estas kelkaj aspektoj de
la lingvo mem, kiuj kontribuas al la kulturo de E-o. Ekzemple la uzo de
afiksoj permesas la kreon de novaj vortoj, eĉ pere de infanoj. La prefikso
"mal" indikas la kontraŭon de la sekva radiko, kaj la vorto "trinkas"
signifas, ke oni prenas likvaĵon en la korpon. Tial oni povas uzi la tute
novan vorton "maltrinki" anstataŭ uzi la pli kleran vorton "urini." Efektive,
tiu nova vorto nun estas pli ofte uzata, aparte de la infanoj. Per la uzo de la
afiksoj ĉiu ajn povas krei novajn vortojn, kiujn aliaj Esperantistoj tuj povas
kompreni. Foje unu el miaj studentoj, dum ekzameno, ne povis memori la
vorton "forte" rilate al la verbo "neĝis." Li lerte kreis novan esprimon
"neĝis maldolĉe." Tio estas tuj komprenebla esprimo kaj eĉ iom poeta, ĉu
ne? Ĉu komencantoj povas simile krei novajn bonajn vortojn en aliaj
lingvoj? Mi dubas pri tio. Alia ekzemplo de la uzo de la afiksoj, kiun oni ne
ofte trovas en aliaj lingvoj, estas la ebleco krei vortojn el akronimoj kiel
"ILEI-anoj" kaj "SAT-anoj."
La kulturo de E-o enhavas specialajn simbolojn, ornamaĵojn, kaj
agadojn, kiel la verdan stelon, la verdan
flagon kun la stelo, la Pasportan Servon, la himnon "La Espero," la
jarajn Universalajn Kongresojn, kaj krome multajn aliajn internaciajn
kunvenojn tra la tuta mondo kie ĉiuj havas ŝancon uzi E-on. Alia parto de la
kulturo de E-o estas la ekzisto de kelkaj vortoj, kies signifo estas tuta
mistero al ne-Esperantistoj, vortoj kiel "krokodilas" kaj "kabeis", kiujn oni
ne povas simple traduki en aliajn lingvojn. Miaopinie ĉi tiuj trajtoj kune
kun la literaturo kaj aliaj intelektaj kaj artaj materialoj pruvas, ke E-o ja
havas kulturon eĉ se tio ne estas nacia kulturo.
Iom post iom la E-komunumo ekevoluigas eĉ specialajn gestojn!
Ekzemple nun ekekzistas gesto, kiun oni povas uzi por indiki "Ĝis la
revido!" Antaŭ kelkaj jaroj ĝi komenciĝis en San-Francisko je la fino de la
Nord-Amerika Somera Kursaro. Kelkaj studentoj, kiuj venis al Usono el
aliaj landoj, jam estis en la aŭtobuso por foriri al la flughaveno. Ekironte ili
metis la manojn super la kapon por formi ĉapelon similan al la ĉapelo super
la litero "ĝ" en la esprimo "Ĝis la revido!" Tiuj kiuj spektis ilin tra la
fenestroj de aŭtobuso, tuj kaptis la signifon de tiu gesto kaj faris la saman.
Ŝajnas, ke tiel eble ekekzistis nova adiaŭa gesto tute unika al la kulturo de
E-o.
En septembro 1992 Claude Piron verkis ses-paĝan leteron en la angla
lingvo, en kiu li respondis al la komento en la libro Europe for everybody
(Eŭropo por ĉiuj), ke al E-o mankas kulturaj radikoj. Piron argumentas, ke
IPR 05/45