MUUCH'T'AN MOPAN
MUUCH'T'AN MOPAN MUUCH'T'AN MOPAN
Ek’en. Cerdo. B’äk’el ek’en. Carne de cerdo. Ek’xux. Barba amarilla. Ila’ a ek’xuxu. Mira esa barba amarilla. Eka. Eva. Tub’a ke’en ix Ekaja. ¿En dónde está Eva?. Ek’enche’. Jabalí. Nukuchoo’ a ek’enche’e. Los jabalíes son grandes. Ek’enil ja’. Hipopótamo. Kuxa’an a ek’enil ja’a. El hipopótamo está vivo. Ema’an. Barato. Ema’an utolintajten. Me costó barato. Emeeb’ja’. Catarata. Ta’kan ke’en uyemeeb’al a ja’a. Ahí está la catarata. Emel. Bajar. Emel a tan in b’etiki. Me estoy bajando. Emel. Bajar de precio. Ko’ox ti emel. Vamos a bajar. Emes. Bájalo. Emes ta’kan. Bájalo ahí. Emi. Se bajó. Emi a winiki. El hombre se bajó. Ensab’äl. Bajarlo. Ensab’äl ti jomol. Hay que bajarlo luego. E Ensab’eeb’. Bajador. Tales uyensab’eeb’. Trae el bajador. Ensab’i. Fue bajado. Ensab’i a kuchu. La carga fue bajada. Ensaj al. Aborto. Uyensaj uyal ix ch’upu. La mujer abortó. Ensaja’an. Bajado. Ensaja’an a sumu. El lazo está bajado. Ensik. Bajando. Tan inwensik. Lo estoy bajando. Et’ok. Compañero. Kimi inwet’ok. Mi compañero se murió. Et’oka’an. Acompañado. Et’oka’an a tz’ub’u. El niño está acompañado. Et’okb’i. Fue acompañado. Et’okb’i intata. Mi padre fue acompañado. Et’okb’ol. Hay que acompañarlo. Et’okb’ol a winiki. Hay que acompañar al hombre. Et’oktik. Acompañando. Tan in wet’oktik. Lo estoy acompañando. Et’oktikech. Estoy acompañándote. Tan inwet’oktikech. Te estoy acompañando. SINTITUL-12 32 08/07/2004, 08:26 a.m.
Etel. Con él. Etel b’el tika’a. Con el vamos. Et’ok. Compañero. Jed’o’ inwet’ok. Ahí está mi compañero. Etz’a’an. Empozado. Etz’a’an a ja’a. El agua está empozado. Etz’laji. Se empozó. Etz’laji a ja’a. El agua se empozó. Etz’tal. Empozar. Waye'e tan u’etz’tal a ja’a. Aquí está empozando el agua. Etz’a’an ja’. Laguna. Ko’ox ti’ ichkil ichil etz’a’an ja’. Vamos a bañarnos en la laguna. Mopan Espaæol Etz’a’an ool. Paz. Aleeb’e yan a jetz’a’an oolo. Ahora hay paz. Etz’a’an ool. Tranquilo. Yan uyantal ajetz’a’an olili. Tiene que haber tranquilidad. Etz’eek. Poco. Tz’etz’eek utz’ajoo' tene. Poco me dieron. Etz’eek. Dar poquito. Ink’ati tz’eek a kaweje. Quiero un poquito de café. SINTITUL-12 33 08/07/2004, 08:26 a.m. 1 # 33
- Page 1 and 2: MUUCH’T’AN MOPAN Vocabulario Mo
- Page 3 and 4: K’ulb’il Yol Twitz Paxil Academ
- Page 5 and 6: YE’B’EEB’ A k’ulb’il Yol
- Page 7 and 8: INTRODUCCIÓN El idioma Mopan es un
- Page 9 and 10: Mopan Castellano SINTITUL-12 11 08/
- Page 11 and 12: Ab’äl. Jocote. Top päj a ab’
- Page 13 and 14: Ätan. Esposa. Tan utal inwätan. A
- Page 15 and 16: B’äla’an k’uch. Cono. B’ox
- Page 17 and 18: B’ok pokche’. Planta aromática
- Page 19 and 20: Cha’. Soltar. Cha’al a pek’e.
- Page 21 and 22: Chaway b’o’oy. Línea. Kich’p
- Page 23 and 24: Chiktal. Aparecer. Yan uchiktal inn
- Page 25 and 26: Chumuk noxi’kaj. Centro de la ciu
- Page 27 and 28: Ch’elel. Paterna. Ichil inlu’um
- Page 29: Ch’uum. Güisquil. Tan injanal ch
- Page 33 and 34: Ich. Cara. K’u’i a yan tawichi.
- Page 35 and 36: Ja’. Agua. Ko’ox ti’uk’ul j
- Page 37 and 38: Jeb’. Abrir. Jeb’e a chi’naja
- Page 39 and 40: Jik’b’i. Fue afilado. Jik’b
- Page 41 and 42: Jomik. Semi hundido. Yan tijomik. T
- Page 43 and 44: Juya’an. Está batido. Juya’an
- Page 45 and 46: Kaji. Inicio. Ki’ ti kaji. Inicio
- Page 47 and 48: Ka’xot. Tenaza. Tales aka’xot
- Page 49 and 50: Kis. Pedo. Tu’uj a kisi. El pedo
- Page 51 and 52: Kucha’an. Cargado. Kucha’an tib
- Page 53 and 54: Kuuchkimen. Bóveda. Ko’ox tib’
- Page 55 and 56: K’a’. Caldo. Tz’a uk’a ajan
- Page 57 and 58: K’äja’anten. Recuerdo. K’äj
- Page 59 and 60: K’äntz’iit. Abeja doncella. Il
- Page 61 and 62: K’ex. Comprador, comprar. Watak a
- Page 63 and 64: K’ooltik. Desarreglando. Tan ink
- Page 65 and 66: La’acha’an. Aruñado. La’acha
- Page 67 and 68: Liijb’il. Sacudirlo. Liijb’il t
- Page 69 and 70: Ma’. No. Ma’ b’el inka’aja.
- Page 71 and 72: Maken. Quien soy. Maken innene. Qui
- Page 73 and 74: Ma’ yum. Huérfano. Ix chu'u aj m
- Page 75 and 76: Moon. Botoneando. Tan umoontal inb
- Page 77 and 78: Na’näk’. Matriz. Yaj una’ in
- Page 79 and 80: Nätz’oo’. Acérquenlo. Nätz
Ek’en. Cerdo. B’äk’el ek’en. Carne de<br />
cerdo.<br />
Ek’xux. Barba amarilla. Ila’ a ek’xuxu.<br />
Mira esa barba amarilla.<br />
Eka. Eva. Tub’a ke’en ix Ekaja. ¿En<br />
dónde está Eva?.<br />
Ek’enche’. Jabalí. Nukuchoo’ a ek’enche’e.<br />
Los jabalíes son grandes.<br />
Ek’enil ja’. Hipopótamo. Kuxa’an a<br />
ek’enil ja’a. El hipopótamo está vivo.<br />
Ema’an. Barato. Ema’an utolintajten.<br />
Me costó barato.<br />
Emeeb’ja’. Catarata. Ta’kan ke’en<br />
uyemeeb’al a ja’a. Ahí está la catarata.<br />
Emel. Bajar. Emel a tan in b’etiki. Me<br />
estoy bajando.<br />
Emel. Bajar de precio. Ko’ox ti emel.<br />
Vamos a bajar.<br />
Emes. Bájalo. Emes ta’kan. Bájalo ahí.<br />
Emi. Se bajó. Emi a winiki. El hombre<br />
se bajó.<br />
Ensab’äl. Bajarlo. Ensab’äl ti jomol.<br />
Hay que bajarlo luego.<br />
E<br />
Ensab’eeb’. Bajador. Tales<br />
uyensab’eeb’. Trae el bajador.<br />
Ensab’i. Fue bajado. Ensab’i a kuchu.<br />
La carga fue bajada.<br />
Ensaj al. Aborto. Uyensaj uyal ix<br />
ch’upu. La mujer abortó.<br />
Ensaja’an. Bajado. Ensaja’an a sumu.<br />
El lazo está bajado.<br />
Ensik. Bajando. Tan inwensik. Lo estoy<br />
bajando.<br />
Et’ok. Compañero. Kimi inwet’ok. Mi<br />
compañero se murió.<br />
Et’oka’an. Acompañado. Et’oka’an a<br />
tz’ub’u. El niño está acompañado.<br />
Et’okb’i. Fue acompañado. Et’okb’i<br />
intata. Mi padre fue acompañado.<br />
Et’okb’ol. Hay que acompañarlo.<br />
Et’okb’ol a winiki. Hay que acompañar<br />
al hombre.<br />
Et’oktik. Acompañando. Tan in<br />
wet’oktik. Lo estoy acompañando.<br />
Et’oktikech. Estoy acompañándote. Tan<br />
inwet’oktikech. Te estoy acompañando.<br />
SINTITUL-12 32<br />
08/07/2004, 08:26 a.m.