IKER 26 Pirinioetako hizkuntzak: lehena eta oraina - Euskaltzaindia

622
AITZINEUSKARAREN BERRERAIKETAZ: EGINDAKOAZ ETA EGINKIZUNEZ
(39) E e tzan : BR zen. CC garbi garbia genuke euskarazkoaren bigarren silabako
bokalismoak (-in, -un) forma luzeagoa eskatuko ez balu.
(81) E izar : BS agris, BR izri CC ( txist.-dardark.) i txuraz.
(119) E emakume : BS tamgart, BR tamgart, tamettut, tisedent euskarazkoa
konposatua izateaz landa, eme- mailegua bide dugu.
(120) E aur : BS arrau. VVC dugu; haur-etik abiatuaz ez da uler tzen berebereraz
zergatik galduko zen hasierako leherkari edo hasperena.
(121) E gizon : BS argäz, BR argaz. CC (leherk.- txist.) i txuraz.
(165) E negar egin : BR segoi. VC genuke berebereraz bokalak kontuan hartu
ahal balira ere.
(168) E bel tz : BR abersan. Ia CCC (b-l/r- txist.) dirudien arren euskarazko
txistukaria a tzizkia da; CVC genuke l = r onartuaz.
(172) E ori : BS aurag, BR awereg. C edo ia VC, gehienez ere; kontua da
kognadoa desager tzen dela euskarazkoa hor-etik bereizi ezin delarik.
(173) E zaar : BS asser, BR awessar. zahar-etik abiatuaz gauzak zaildu egingo
bide lirateke (cf. 120), batez ere *zanar < *zan-or edo bali tz (cf. azkar < haz(i)-gor).
(174) E legor : BS gar. Oso ahula, euskarazkoan bokalarteko herskaria berankorra
baita beste askotan legez eta mailegua, beharbada.
(191) E ama : BS gimmi. Ez dirudi oso erabilgarri inongo konparaketatarako
eta are gu txiago euskaraz bere -m- horrekin; bidenabar C bakarra dugu eta bokalismoak
ere ez dirudi egokiegi.
(195) E soka : BS iziker, asgun. Mailegua, euskaraz bederen.
(207) E izen : BS isem, BR isem. Orain berebereraz da mailegu argi; euskaraz,
bestalde, bada uzen ere eta, horrenbestez, *eu- edo *eCo- batetik letorke (cf. urten/
irten < egorten).
Mailegu, berrikun tza, mozketa eta analisi gaiztoak... dozena t’erditik dozenerdira
edo laurdenera jaisten dira kognado tzakoak eta era berean handi tzen
ustezko jatorrizko etena beren arteko ai tzinhizkun tzetan; eta hori soilik euskararen
aldetiko aka tsak kontuan harturik —ho ts, berebereraren aldetik izan litezkeenak
ezertarako ere gogoan hartu gabe— eta BS nahiz BR (ez bata ala
bestea) erabiliaz kognado bila.
Aintzin-AE-bereberera noizkoa zen azter tzea —izan zela aurretiaz eta beste
frogarik gabe onartuaz, alegia— egian tzekoena omen zelarik ez da zer esa-