IKER 26 Pirinioetako hizkuntzak: lehena eta oraina - Euskaltzaindia
30.04.2013 • Views
Share Embed Flag

IKER 26 Pirinioetako hizkuntzak: lehena eta oraina - Euskaltzaindia

IKER 26 Pirinioetako hizkuntzak: lehena eta oraina - Euskaltzaindia

IKER 26 Pirinioetako hizkuntzak: lehena eta oraina - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
euskaltzaindia.net

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

5. Ondorioak<br />

ANA TOLEDO LEZETA<br />

xix. mendeko euskal narratibak Mendebaldeko Pirinio<strong>eta</strong>ra begiratu zuenean<br />

bertan gertaturiko istorio ba tzuen berri emateko, denbora­arda tz zabala<br />

jarri zuen ikusmiran: legendazko iraganetik iragan historiko hurbilenera zihoan<br />

tartea, hain juxtu. Gauzak honela, xix. mendeko narratiba Mendebaldeko<br />

Pirinio<strong>eta</strong>n bizi izandako aldak<strong>eta</strong> ba tzuk isla tzera hel tzen da.<br />

xix. mendearen azken herenean kontatutako istorioek erakusten dute,<br />

adi tzera ematen dituzten gertaeren denbora gertaerok argitara tzen dituzten<br />

garaira hurbildu ahala, apalduz doazela azaldutako gestak. Aro Modernoa baino<br />

<strong>lehena</strong>gokoak ziren garai<strong>eta</strong>n kokatu zituztenean jazoerak gesta epikoa<br />

bakarrik a tzeman zuten Auñemendi mendi<strong>eta</strong>n: per tsonaiek abian jarritako<br />

ekin tzek giza komunitatearen tzat onuraren bat eskura tzea zuten jomuga, aldiz,<br />

Aro Modernoan edo geroagoko denbor<strong>eta</strong>n kokatu zituztenean jazoerok,<br />

per tsonaiek abian jarritako ekin tzek gizabanako soilaren onura bila tzen dute.<br />

Aro Modernoa baino aurreragoko garai<strong>eta</strong>n koka tzen diren istorio<strong>eta</strong>ko<br />

per tsonaien ekin tzek edo jarrerek komunitatearen tzat ongiren bat lor tzea dute<br />

jomuga: dela aske bizi izanaz jarrai tzea, dela sinesmen erlijioso “ben<strong>eta</strong>kora”<br />

erakar tzea...<br />

Aro Modernoan egiten du agerrera mugarriak. Mugarridun Pirinioak aurkezten<br />

dituztenean, muga horr<strong>eta</strong>ko pasabideek eragindako gorabeher<strong>eta</strong>ra<br />

bil tzen dute arr<strong>eta</strong> gunea. Gorabehera hori<strong>eta</strong>n beti dago lehia <strong>eta</strong> lehia horr<strong>eta</strong>n<br />

garaile atera tzea da helburua; izan ere, mugan pasabideak daudenez, pasabide<br />

horiek zeharka tzeak arauak urra tzen ditu. Garaipenaz goza tzen duena,<br />

lehenik <strong>eta</strong> behin, lehia irabazi duen gizabanakoa da, Sarako auzapeza izan<br />

zein Ganix kontrabandista izan. Lehia irabazi duena mandatari denean, mandatu<br />

emaileak ere goza dezake garaipenaz, baina bigarren maila batean. Edozein<br />

modutan, ez da bila tzen guztien ongia, baizik <strong>eta</strong> on partikularra. Mugarri<br />

horr<strong>eta</strong>n Sarako auzapezak bere hazienda zain tzea du xede <strong>eta</strong> ahal badu<br />

handi tzea; Ganix kontrabandistak mugak jarritako debekuaren gainetik igarotzea.<br />

Debekuaren gainetik igaro tzea, lehenbizi kontrabandistaren mesed<strong>eta</strong>n<br />

da, baita mandaturen bat bete tzen ari denean ere, nahiz <strong>eta</strong> mandatu emaileak<br />

ere irabazirik izango duen eskatutakoa eskura tzean. Honela bada, inoiz ez da<br />

gaindi tzen on partikularraren bilak<strong>eta</strong> mugarridun Pirinio<strong>eta</strong>n.<br />

Denboraren hariak per tsonaiek egindako gesten maila apal tzea badakar<br />

ere, xix. mendeko kontalariek aldak<strong>eta</strong>rik gabe gordeko dute Pirinio<strong>eta</strong>n<br />

kokatu zituzten gertaerak protagoniza tzeko per tsonaia bereziez balia tzea. Per­<br />

<strong>26</strong>9

logo

productos

Resources

Compañías

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!