30.04.2013 Views

IKER 26 Pirinioetako hizkuntzak: lehena eta oraina - Euskaltzaindia

IKER 26 Pirinioetako hizkuntzak: lehena eta oraina - Euskaltzaindia

IKER 26 Pirinioetako hizkuntzak: lehena eta oraina - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ANA TOLEDO LEZETA<br />

dute. Euskal agintari kristauen ikuspegia nagusi tzen da, gerra berri bati ekiteko<br />

prest zeuden “fede zarrekoen” jarrerari gailenduz.<br />

Fedeak bereizten ditu euskaldunak elkarrengandik. Auñemendin nabarmentzen<br />

da banak<strong>eta</strong> hori, Riktrudisen esanaren arabera,<br />

Auñemendiko euskaldunik geienak fede­gabeak egozan oraindiño. Ez alan beste<br />

euskaldunak, Iaungoikoari milla esker. Naparroako erribera aldean, berak,<br />

Riktrudisek en tzutea ebanez, Iesusen barri onak eraku tsi zituan Done Paulo<br />

Ientien tzat Bialduak, kristiandadeko lenengo urte<strong>eta</strong>n; Done Saturninok Iruñan,<br />

irugarrengo eunkidan; Done Bizentek Dax­en eunkida orr<strong>eta</strong>n bertan, baiña ar<strong>eta</strong>korik<br />

e tzan mendi<strong>eta</strong>raiño eldu, <strong>eta</strong> zerbaiten susmo <strong>eta</strong> zurrumurrua baiño<br />

asko gehiago e tzan iakin orduan baso­erri bazterr<strong>eta</strong>n. Geroago, pixkaka, pixkaka,<br />

sartu zan Auñemendin zeru<strong>eta</strong>ko argitasuna, <strong>eta</strong> oraindio ez gara kristiñauok ain<br />

asko (70­71. or.).<br />

Sinesmen erlijiosoa bihur tzen da istorioaren hasieratik bertatik gatazkasor<br />

tzaile Auñemendiko Lorean. Elementu gatazka­sor tzaile honi frankotar <strong>eta</strong><br />

euskaldunen arteko e tsaigo luzea ba tzen zaio. Portunek, Ozinbel tz jauregiko<br />

O txoa euskal agintariaren seme nagusiak, Adalbaldo frankotar dukeari egindako<br />

salak<strong>eta</strong>k (“guzurtiak dirala prankotarrak <strong>eta</strong> guzurra euren siniztea”)<br />

laburbil tzen du auzi politiko <strong>eta</strong> erlijiosoa. Elementu gatazka­sor tzaileen barrutia<br />

osa tzeko maitasunak egingo du agerrera. Aberriak <strong>eta</strong> fedeak eragindako<br />

aurkakotasunari, Adalbaldo frankotar dukea Riktrudis Arnoldo euskal agintari<br />

ospe tsuenaren alaba bakarrarekin ezkon tzea gehituko zaio, Portun, Ozinbeltz<br />

jauregiko O txoa euskal agintariaren seme nagusia, Riktrudisez maitemindurik<br />

zegoenean. Kristaua den euskal agintari baten alaba bakarra, frankotar<br />

duke kristau batekin ezkon tzen da, “fede zarrekoa” den Portunen sentimenduak<br />

zaurituz.<br />

Orain bai, orain gerra piztuko da. Riktrudis Adalbaldo frankotar dukearekin<br />

ezkon tzean, “fede zarrekoa” zen Portunek gerrari ekiteko osagai guztiak<br />

zituen: bere sentimendu per tsonalen i txaropenen amaiera zekarren ezkon tza<br />

traizioa zen. Eta Portunek auñemenditar <strong>eta</strong> frankotarren arteko gerra piztu<br />

zuen. Frankotarren erregek bakeak egitera bidal tzen duen Adalbaldo mandataria,<br />

Portunek <strong>eta</strong> Riktrudisen ahaideek erailgo dute. Erailk<strong>eta</strong>ren ondotik,<br />

ezkonduz gero Ostrabenton bizi zen Riktrudis Auñemendira joango da senarraren<br />

ehor tz lekura. Han senarrari azken agurrak <strong>eta</strong> otoi tzak esaten ziharduela<br />

Portun, senarraren hil tzailea, hurbilduko zaio. Zeruan maitatuko duela<br />

agin tzen dio Riktrudisek. Portunek, Riktrudisen maitasuna eskuratu nahian<br />

jarrai tzen duenez, zerura joatea nahi du. Riktrudisen esana en tzun <strong>eta</strong> gu txira,<br />

<strong>26</strong>1

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!