IKER 26 Pirinioetako hizkuntzak: lehena eta oraina - Euskaltzaindia

1218
ARAGOIERA ETA EUSKARA ANSOKO TOPONIMIAN ETA ONOMASTIKAN ERRONKARIKO ...
gun kasuetan: -i tz > - tx / (h)ai tz- > a tx- > tx- (Anso, top. Achar 10 , Achart 11 ,
Chipeta; Bidankoze, top. A txupe, A txpea). Beste garapen ezaguna eremu osoan
honako hau dugu: -i tz > s-, x-, z- / (h)ai tz- > as-, ax-, az (Anso, top. Aspe, Aspa,
Azpa; Burgi, top. Axpe, Aspea, Azpea; Erronkari, top. Axpea, Aspea, Azpea;
Uztarroze, top. Axpia, Aspea).
Azentuazioari dagokionez, nafar-aragoierak hi tz proparoxitonoak arbuiatzen
ditu zubererak egiten duen modura (Salbaterra Ezka parpádo; Zigoze
parpáro, pertíga, sabána; cf. Alvar 1956-57). Kasu honetan, erronkariera ez
dator bat bere auzokoekin eta hi tz asko ditu azentuazio mota honekin: Bordéberro,
Arisbáko txa (Urzainki), Berrobáko txa (Uztarroze). Izabako Antonia Anaut
andreak berak (Artola 1980) erdaraz ari tzean ere honelaxeko hi tz proparoxitonoak
erabili ohi zituen: Ságarra, Zánkoza, Mánzana. Dena den, honetan
ere, Ansoko toponimia berezia da, Sayéstico (Félix Ipas jaunaren ebakeran)
toponimoa Erronkariko toponimo ba tzuen modura ebaki baitute.
10. Eskerrik ani tx, agur eta ohore maisuari
Txostenari azken puntua jar tzeko unea iri tsi den honetan, ezin bi hi tz aipatu
gabe u tzi nire ikerketa ahalbidetu duen maisuaren i tzala eta garran tzia.
Ez li tzateke zilegi izanen lan hau nire izenean eta nire izenean soilik argitaratzea
aipatu gabe Henrike Knörri zor diodala ikerketa hau burutu izana.
Pirinioko hizkun tzak izan ditugu egun hauetan min tzagai eta hori On
Henrike Knörr Euskal tzain osoa zenari zor diogu. Bera gabe bil tzar hau ez zen
izanen, ez genukeen antolatuko. Pirinioko hizkun tzak maite zituen eta horregatik
zuzendu zuen nire tesia, berak zuzendu zuen bakarra: Pirinioko hizkuntzez
ari zelako, Pirinioari maitasuna ziolako, hizkun tzei, euskarari berari.
Zeruan elkartu arte segi euskal ikerketak sostenga tzen, Pirinioko hizkuntzak
bul tza tzen.
Ene jein ona, kunplitiagatik ñore hi tza eta ez xakinez zer erran... Eskerrik
ani tx, maisu on biho tz oneko hori! Euskaldun oro jagoitikoz obligaturik gaude
zugana!
10 Anso, top. Achar: “Achar de Aguatuerta” (1586 AUA), “El Achar de Bernera” (1586
id.), “La Achar, Garganta o Conbusto que es el principio de dicho termino... de la Achar Alta
de Arazmalo” (1765 id.).
11 Anso eta Echo arteko mugan, top. Achart: “las peñas más altas de Achart de la Forca”
(1514 id.).