26.04.2013 Views

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

66<br />

En Bu<strong>en</strong>os Aires, puerto <strong>de</strong> introducción, ocurría lo contrario a lo que ocurría <strong>en</strong> <strong>el</strong> resto<br />

<strong>d<strong>el</strong></strong> territorio. Negros y mu<strong>la</strong>tos constituían, según Susan Socolow, <strong>el</strong> 28.4 % <strong>en</strong> 1778 <strong>de</strong> los<br />

cuales 81.4 % eran esc<strong>la</strong>vos y 18.6 % libres. Estos últimos, los libres, llegarían a constituir,<br />

alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> 1830, cincu<strong>en</strong>ta años <strong>de</strong>spués, un 50 %. En Corri<strong>en</strong>tes, que contaba con indios<br />

guaraníes <strong>de</strong> <strong>la</strong>s misiones je<strong>su</strong>íticas, <strong>la</strong>s castas constituían <strong>el</strong> 11.6 % <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción.<br />

POBLACIÓN AFROMESTIZA EN EL VIRREINATO DEL RÍO DE LA PLATA: 1778<br />

ÁREA GEOGRÁFICA AFROMESTIZOS ESCLAVOS LIBRES<br />

Catamarca 73,6 [710] [518]* val.abs. [7198] v.a.<br />

Salta 67,6 19,5 48,1<br />

Tucumán 64,0 — —<br />

Santiago <strong>d<strong>el</strong></strong> Estero 54,13 — —<br />

Córdoba 54,0 29,0 49.6 / 56,8*<br />

<strong>La</strong> Rioja 47,0 8,0 39,0<br />

Cuyo 17,0 — —<br />

Bu<strong>en</strong>os Aires 28,4 81,4 18.6<br />

Santa Fé — — —<br />

Entre <strong>Río</strong>s — — —<br />

Corri<strong>en</strong>tes y Misiones 11,6 0,5 11,1<br />

Montevi<strong>de</strong>o 30,6<br />

Paraguay, todo <strong>el</strong> territorio 14.01<br />

Fu<strong>en</strong>te: Mae<strong>de</strong>r, Comadrán Ruiz, Jorge, Evolución <strong>de</strong>mográfica arg<strong>en</strong>tina durante <strong>el</strong> período hispánico 1535-1810, Bu<strong>en</strong>os<br />

aires, Eu<strong>de</strong>ba, 1964. Ernesto J. A., “Evolución <strong>de</strong>mográfica arg<strong>en</strong>tina 1810-1869”, Bu<strong>en</strong>os aires, Eu<strong>de</strong>ba, 1969; y “Demografía<br />

y pot<strong>en</strong>cial humano <strong>de</strong> Corri<strong>en</strong>tes. El C<strong>en</strong>so provincial <strong>de</strong> 1814”, <strong>en</strong>: Revista Nor<strong>de</strong>ste N° 5, Resist<strong>en</strong>cia, Universidad<br />

Nacional <strong>d<strong>el</strong></strong> Nor<strong>de</strong>ste, pág. 130; *Archondo, Aníbal, “<strong>La</strong> pob<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> Córdoba según <strong>el</strong> empadronami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> 1778”. Serie<br />

<strong>de</strong> Ensayos N° 27, Córdoba, Facultad <strong>de</strong> Ci<strong>en</strong>cias Económicas, Universidad Nacional <strong>de</strong> Córdoba, 1998; Frega, Ana, “Caminos<br />

<strong>de</strong> libertad <strong>en</strong> tiempos <strong>de</strong> revolución. Los esc<strong>la</strong>vos <strong>en</strong> <strong>la</strong> Provincia Ori<strong>en</strong>tal Artiguista, 1815, 1820”, <strong>en</strong>: B<strong>en</strong>tancur et al.<br />

(comps). Estudios sobre <strong>la</strong> cultura afro-riop<strong>la</strong>t<strong>en</strong>se. Historia y pres<strong>en</strong>te. Montevi<strong>de</strong>o, Facultad <strong>de</strong> Humanida<strong>de</strong>s y Ci<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Educación, 2004, Boccia Romañach, Alfredo. Esc<strong>la</strong>vitud <strong>en</strong> <strong>el</strong> Paraguay. A<strong>su</strong>nción, <strong>Unesco</strong>, 2004, pág. 228.<br />

Aun cuando los datos son escasos e imprecisos <strong>en</strong> <strong>la</strong>s zonas <strong>de</strong> as<strong>en</strong>tami<strong>en</strong>to más antiguo,<br />

cercanos a Potosí, <strong>en</strong> los dos primeros siglos <strong>de</strong> <strong>la</strong> Colonia <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> afro<strong>de</strong>sc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes es<br />

alta. <strong>La</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> negros y mu<strong>la</strong>tos libres es importante indicando que fueron <strong>la</strong>s regiones<br />

<strong>d<strong>el</strong></strong> interior <strong>d<strong>el</strong></strong> noroeste los mercados <strong>de</strong> esc<strong>la</strong>vos más importantes <strong>d<strong>el</strong></strong> territorio <strong>en</strong> los primeros<br />

tiempos. <strong>La</strong> situación inversa observamos <strong>en</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires y Montevi<strong>de</strong>o don<strong>de</strong> aum<strong>en</strong>ta <strong>la</strong><br />

pob<strong>la</strong>ción esc<strong>la</strong>va a medida que avanza <strong>el</strong> siglo XVIII vincu<strong>la</strong>da a <strong>la</strong>s concesiones otorgadas<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> principios <strong>de</strong> siglo a ingleses y franceses. En <strong>el</strong> litoral <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia esc<strong>la</strong>va es comparativam<strong>en</strong>te<br />

poco significativa aun <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> <strong>la</strong> expulsión <strong>de</strong> los je<strong>su</strong>itas, combinándose <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia<br />

<strong>de</strong> mano <strong>de</strong> obra indíg<strong>en</strong>a disponible y <strong>el</strong> predominio <strong>de</strong> una economía gana<strong>de</strong>ra que no <strong>la</strong><br />

<strong>de</strong>manda.<br />

Influ<strong>en</strong>cia esc<strong>la</strong>vista <strong>en</strong> <strong>la</strong> economía regional<br />

Esta sociedad hispanoamericana riop<strong>la</strong>t<strong>en</strong>se con esc<strong>la</strong>vos don<strong>de</strong> éstos ti<strong>en</strong><strong>en</strong> mayores<br />

posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> integración, aun <strong>de</strong> movilidad social y espacial que los <strong>de</strong> <strong>la</strong>s áreas <strong>de</strong> p<strong>la</strong>ntación,<br />

explica tradicionalm<strong>en</strong>te <strong>la</strong> prefer<strong>en</strong>cia por <strong>su</strong> utilización como mano <strong>de</strong> obra ante <strong>el</strong><br />

<strong>de</strong>sprecio por <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> tareas manuales <strong>de</strong> los sectores más altos <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad étnicam<strong>en</strong>te<br />

UNESCO<br />

PRIMER PANEL

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!