26.04.2013 Views

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

64<br />

mercado <strong>la</strong>boral con <strong>la</strong> m<strong>en</strong>or división por sexo. <strong>La</strong> autonomía y <strong>el</strong> saber, <strong>en</strong> <strong>el</strong> que difer<strong>en</strong>ciamos<br />

<strong>la</strong> especialización <strong>la</strong>boral y <strong>la</strong> cuota <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r cotidiano que <strong>el</strong> saber o <strong>el</strong> estar informado<br />

implica, les permitía acce<strong>de</strong>r al mundo <strong>de</strong> los <strong>su</strong>eños, permitirse p<strong>en</strong>sar <strong>en</strong> mejorar d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> <strong>su</strong><br />

propia condición y proyectarse <strong>el</strong>los y <strong>su</strong>s <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes hacia <strong>el</strong> futuro.<br />

<strong>La</strong> vida <strong>de</strong> r<strong>el</strong>ación y <strong>la</strong>s alianzas íntimas permitieron a <strong>la</strong>s mujeres <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> estrategias<br />

y otras vías <strong>de</strong> acceso al cambio <strong>de</strong> condición que, aunque fueran más <strong>de</strong> una vez infructuosas,<br />

eran <strong>la</strong>s más directas. Más allá <strong>de</strong> <strong>la</strong>s estrategias fem<strong>en</strong>inas <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito doméstico <strong>en</strong> <strong>su</strong><br />

contacto directo con <strong>el</strong> amo, un proceso, <strong>el</strong> <strong>de</strong> b<strong>la</strong>nqueami<strong>en</strong>to-indianización, se dio <strong>de</strong> hecho.<br />

Este proceso complejo y g<strong>en</strong>eral <strong>d<strong>el</strong></strong> mestizaje acompañó a <strong>la</strong> totalidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />

americana y aquí, tanto a los esc<strong>la</strong>vos como a los liberados, a los negros y a los mu<strong>la</strong>tos o<br />

zambos. Ligado al proceso <strong>de</strong>mográfico se fundam<strong>en</strong>ta tanto <strong>en</strong> <strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>cias exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> los<br />

índices <strong>de</strong> masculinidad y <strong>de</strong> femineidad, como <strong>en</strong> <strong>la</strong>s prácticas vig<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>la</strong>s uniones matrimoniales<br />

que <strong>su</strong>rg<strong>en</strong> <strong>d<strong>el</strong></strong> estudio <strong>de</strong> los archivos parroquiales. De <strong>el</strong>los se infier<strong>en</strong> <strong>la</strong>s características<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> conformación <strong>de</strong> parejas no sacram<strong>en</strong>tadas o uniones <strong>de</strong> hecho cuyo único indicio es<br />

<strong>la</strong> dim<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> <strong>la</strong> ilegitimidad <strong>de</strong> los hijos.<br />

Cifras <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción afro <strong>en</strong> <strong>el</strong> espacio virreinal<br />

El objetivo que p<strong>la</strong>nteamos inicialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> este avance es precisam<strong>en</strong>te <strong>el</strong> <strong>de</strong> vi<strong>su</strong>alizar a<br />

<strong>la</strong> totalidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción afroarg<strong>en</strong>tina, esc<strong>la</strong>va y libre, cuando <strong>la</strong> sociedad americana transita<br />

hacia <strong>la</strong> mo<strong>de</strong>rnidad <strong>en</strong>tre <strong>la</strong> Ilustración y <strong>el</strong> Romanticismo conformando <strong>su</strong>s Estados nacionales.<br />

<strong>La</strong>s difer<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> fecha <strong>d<strong>el</strong></strong> r<strong>el</strong>evami<strong>en</strong>to y <strong>de</strong> datos consignados <strong>en</strong> cada caso hac<strong>en</strong> dificultosa<br />

<strong>la</strong> compulsa <strong>de</strong> <strong>la</strong> escasa información exist<strong>en</strong>te para cada región e infructuoso <strong>el</strong> int<strong>en</strong>to<br />

comparativo. C<strong>en</strong>sistas, estimaciones <strong>de</strong> viajeros y estudiosos <strong>de</strong> cada pob<strong>la</strong>ción local consignan<br />

a <strong>la</strong> ciudad so<strong>la</strong>m<strong>en</strong>te, o a ésta y <strong>la</strong> campaña circundante, apuntan <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> esc<strong>la</strong>vos<br />

<strong>en</strong> <strong>su</strong> conjunto o no difer<strong>en</strong>cian <strong>en</strong>tre negros y mor<strong>en</strong>os, mu<strong>la</strong>tos o pardos, esc<strong>la</strong>vos o libres,<br />

mujeres y hombres.<br />

El Virreinato <strong>d<strong>el</strong></strong> <strong>Río</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>ta compr<strong>en</strong>día los actuales territorios <strong>de</strong> Arg<strong>en</strong>tina, Uruguay,<br />

Bolivia y Paraguay. Mae<strong>de</strong>r calcu<strong>la</strong> 1.262.500 habitantes para todo <strong>el</strong> virreinato y 362.000<br />

habitantes <strong>en</strong> 1800 sólo para <strong>el</strong> territorio arg<strong>en</strong>tino. El área altoperuana <strong>en</strong> <strong>la</strong> que se as<strong>en</strong>taba<br />

Potosí era <strong>la</strong> más pob<strong>la</strong>da correspondiéndole <strong>el</strong> 63 por ci<strong>en</strong>to (800.000) <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción total.<br />

<strong>La</strong> pob<strong>la</strong>ción <strong>d<strong>el</strong></strong> territorio riop<strong>la</strong>t<strong>en</strong>se constituía un 28.7 por ci<strong>en</strong>to y los territorios <strong>d<strong>el</strong></strong> Paraguay<br />

8 por ci<strong>en</strong>to (100.000). 12 <strong>La</strong> diversidad <strong>de</strong> este territorio, con recursos muy difer<strong>en</strong>tes,<br />

int<strong>en</strong>sa circu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> personas y bi<strong>en</strong>es, cuyo espacio no está <strong>en</strong>tonces <strong>en</strong>teram<strong>en</strong>te dominado<br />

y con fronteras interiores permeables, g<strong>en</strong>era difer<strong>en</strong>tes realida<strong>de</strong>s.<br />

Se perfi<strong>la</strong>n dos gran<strong>de</strong>s regiones durante <strong>la</strong> dominación colonial. Ambas difer<strong>en</strong>ciadas<br />

por <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo cultural y <strong>la</strong> cantidad <strong>de</strong> <strong>su</strong> pob<strong>la</strong>ción indíg<strong>en</strong>a originaria, así como por <strong>el</strong><br />

grado <strong>de</strong> inserción <strong>de</strong> <strong>su</strong>s economías a los circuitos g<strong>en</strong>erados por <strong>la</strong> producción minera potosina<br />

y a <strong>la</strong> conexión con <strong>el</strong> espacio atlántico <strong>en</strong> <strong>el</strong> contexto <strong>d<strong>el</strong></strong> sistema mercantilista vig<strong>en</strong>te:<br />

12. Frías, Susana, “<strong>La</strong> expansión <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción” <strong>en</strong>: Aca<strong>de</strong>mia Nacional <strong>de</strong> <strong>la</strong> Historia. Nueva Historia <strong>de</strong> <strong>la</strong> Nación<br />

Arg<strong>en</strong>tina, Bu<strong>en</strong>os Aires, Ed. P<strong>la</strong>neta, 1999, t. II, pág. 89.<br />

UNESCO<br />

PRIMER PANEL

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!