26.04.2013 Views

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

LA RUTA DEL ESCLAVO EN EL RÍO DE LA PLATA: SU HISTORIA Y SUS CONSECUENCIAS<br />

r<strong>en</strong>ovación <strong>de</strong> <strong>la</strong> esc<strong>la</strong>vitud <strong>de</strong> orig<strong>en</strong> africano <strong>en</strong> España <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> <strong>la</strong> expulsión <strong>de</strong> los moros.<br />

Los esc<strong>la</strong>vos acompañaron a los conquistadores <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>su</strong> etapa inicial y fueron aum<strong>en</strong>tando con<br />

<strong>el</strong> tiempo. 8<br />

D<strong>el</strong> hecho <strong>de</strong> ser <strong>la</strong> cotidianidad uno <strong>de</strong> los aspectos que hoy int<strong>en</strong>tan rescatarse <strong>en</strong>tre <strong>la</strong><br />

memoria y <strong>la</strong> historia, los negros, mor<strong>en</strong>os o pardos —como lo d<strong>en</strong>ominan los docum<strong>en</strong>tos—<br />

esc<strong>la</strong>vos y libres <strong>su</strong>rg<strong>en</strong> <strong>en</strong> una dim<strong>en</strong>sión difer<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> estudio actual <strong>de</strong> <strong>la</strong>s socieda<strong>de</strong>s americanas.<br />

Analizados <strong>en</strong> <strong>el</strong> contexto <strong>de</strong> lo público y lo privado, lo doméstico y lo familiar, <strong>la</strong><br />

intimidad, <strong>la</strong>s actitu<strong>de</strong>s, lo simbólico y <strong>la</strong> búsqueda <strong>de</strong> <strong>la</strong> id<strong>en</strong>tidad, <strong>el</strong> imaginario y <strong>la</strong>s m<strong>en</strong>talida<strong>de</strong>s,<br />

<strong>su</strong> pres<strong>en</strong>cia es in<strong>el</strong>udible como g<strong>en</strong>eradora <strong>de</strong> actitu<strong>de</strong>s que les son particu<strong>la</strong>res. Estrategias,<br />

r<strong>el</strong>aciones y <strong>la</strong>zos sociales y <strong>el</strong> int<strong>en</strong>to reiterado <strong>de</strong> formar <strong>su</strong>s propias familias y <strong>de</strong><br />

asociarse, también les atañ<strong>en</strong>, apareci<strong>en</strong>do sistemáticam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>la</strong>s fu<strong>en</strong>tes judiciales. Se <strong>de</strong>scubre<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong>los <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> conci<strong>en</strong>cia y aceptación <strong>de</strong> <strong>la</strong> normativa, así como <strong>su</strong> evasión. El manejo<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> información y <strong>la</strong> r<strong>el</strong>ación con <strong>el</strong> po<strong>de</strong>r, <strong>d<strong>el</strong></strong> amo o <strong>d<strong>el</strong></strong> Estado los muestra <strong>en</strong> <strong>su</strong> esc<strong>la</strong>vitud,<br />

int<strong>en</strong>tando <strong>el</strong>egir <strong>su</strong> propio <strong>de</strong>stino. Lo hicieron <strong>en</strong> <strong>el</strong> proceso dinámico que muestra <strong>la</strong> inestabilidad<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s r<strong>el</strong>aciones sociales, aun <strong>en</strong> un área hispanoamericana marginal y <strong>de</strong> frontera.<br />

Silvia C. Mallo<br />

“Los difer<strong>en</strong>tes grupos <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción se compromet<strong>en</strong> <strong>en</strong> un proceso<br />

continuo <strong>de</strong> manipu<strong>la</strong>ción y construcción social <strong>de</strong> <strong>la</strong> realidad —dice R. Doug<strong>la</strong>s<br />

Cop— especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> una sociedad multirracial, porque <strong>en</strong> ésta lo étnico se<br />

constituye <strong>en</strong> una id<strong>en</strong>tidad social que pue<strong>de</strong> ser reafirmada, modificada y aun<br />

rechazada, porque <strong>el</strong> uso <strong>de</strong> <strong>la</strong> id<strong>en</strong>tidad étnica es libre, flexible y estratégica.” 9<br />

Afortunadam<strong>en</strong>te fue abandonada ya <strong>la</strong> concepción <strong>de</strong> “<strong>la</strong> inanición histórica <strong>d<strong>el</strong></strong> esc<strong>la</strong>vo”,<br />

<strong>en</strong>t<strong>en</strong>dida como <strong>su</strong> “anu<strong>la</strong>ción total <strong>de</strong> cualquier injer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong> construcción <strong>de</strong> socieda<strong>de</strong>s<br />

históricas”. Existe <strong>en</strong> <strong>el</strong>los <strong>el</strong> constante <strong>de</strong>seo <strong>de</strong> <strong>la</strong> libertad y <strong>su</strong> búsqueda como aspiración<br />

humana. Actualm<strong>en</strong>te son vi<strong>su</strong>alizados como grupos creativos con r<strong>el</strong>ación a <strong>la</strong> g<strong>en</strong>eración <strong>de</strong><br />

nuevos procesos <strong>de</strong> adaptación y resist<strong>en</strong>cia, a punto <strong>de</strong> haber apr<strong>en</strong>dido por necesidad a utilizar<br />

<strong>la</strong>s contradicciones <strong>d<strong>el</strong></strong> sistema colonial <strong>en</strong> <strong>su</strong> provecho. Una nueva lectura <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fu<strong>en</strong>tes<br />

permite indagar <strong>en</strong> esta nueva visión. 10<br />

En los archivos judiciales se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran imág<strong>en</strong>es que, prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> casos particu<strong>la</strong>res,<br />

<strong>en</strong>riquec<strong>en</strong> nuestra i<strong>de</strong>a acerca <strong>de</strong> los patrones <strong>de</strong> vida <strong>de</strong> los africanos <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>Río</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>ta.<br />

Es esta una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fu<strong>en</strong>tes más ricas a <strong>la</strong>s que po<strong>de</strong>mos recurrir para conocer <strong>la</strong>s circunstancias<br />

que ro<strong>de</strong>an a cada individuo <strong>en</strong> lo referido a <strong>la</strong>s formas <strong>de</strong> <strong>su</strong>bsist<strong>en</strong>cia y adaptación al medio,<br />

tanto <strong>en</strong> <strong>el</strong> ord<strong>en</strong> económico como <strong>en</strong> <strong>el</strong> social y <strong>de</strong> los valores vig<strong>en</strong>tes. El conflicto, <strong>el</strong> <strong>d<strong>el</strong></strong>ito,<br />

8. Luc<strong>en</strong>a Salmoral, Manu<strong>el</strong>. Los códigos negros <strong>de</strong> <strong>la</strong> América Españo<strong>la</strong>. Alcalá, <strong>Unesco</strong>-Universidad <strong>de</strong> Alcalá, 1996.<br />

9. Cope, Doug<strong>la</strong>s, The limits of racial domination. Plebeian society in colonial México City. 1660-1720, Wisconsin, The<br />

University of Winsconsin Press, 1994.<br />

10. Díaz Díaz, Rafa<strong>el</strong> Antonio, Historiografía <strong>de</strong> <strong>la</strong> esc<strong>la</strong>vitud negra <strong>en</strong> América <strong>la</strong>tina. Temas y problemas g<strong>en</strong>erales,<br />

Bogotá, Pontificia Universidad Javeriana, N° 8, diciembre 1994. Aguirre, Carlos, Ag<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> <strong>su</strong> propia libertad.. Los esc<strong>la</strong>vos <strong>de</strong><br />

Lima y <strong>la</strong> <strong>de</strong>sintegración <strong>de</strong> <strong>la</strong> esc<strong>la</strong>vitud. 1821. 1854, Lima, Pontificia Universidad Católica <strong>d<strong>el</strong></strong> Perú, Fondo Editorial, 1993.<br />

Hünef<strong>el</strong>dt, Christine: Paying the price of freedom. Family and <strong>La</strong>bor among Lima’s s<strong>la</strong>ves. 1800-1854. Berk<strong>el</strong>ey, University of<br />

California Press.<br />

61

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!