La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco
La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco
La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
LA RUTA DEL ESCLAVO EN EL RÍO DE LA PLATA: SU HISTORIA Y SUS CONSECUENCIAS<br />
incluso solicita ser liberado <strong>d<strong>el</strong></strong> pago <strong>d<strong>el</strong></strong> <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> alcaba<strong>la</strong>s por ser introductor <strong>de</strong> negros<br />
(323, 405), o Martín <strong>de</strong> Sarratea, que como apo<strong>de</strong>rado <strong>de</strong> <strong>la</strong> Real Compañía <strong>de</strong> Filipinas,<br />
creada para <strong>el</strong> comercio <strong>de</strong> negros <strong>en</strong> 1785, firma un expedi<strong>en</strong>te sobre <strong>la</strong> <strong>en</strong>trada <strong>de</strong> negros<br />
traídos <strong>de</strong> Bonni por barcos <strong>de</strong> <strong>la</strong> Compañía (366).<br />
<strong>La</strong>s disposiciones legales int<strong>en</strong>tan contro<strong>la</strong>r <strong>la</strong> <strong>en</strong>trada masiva <strong>de</strong> negros luego <strong>d<strong>el</strong></strong> establecimi<strong>en</strong>to<br />
<strong>d<strong>el</strong></strong> libre comercio <strong>de</strong> negros <strong>en</strong> 1791. Un Bando <strong>de</strong> 1793 establece un reg<strong>la</strong>m<strong>en</strong>to<br />
“sobre <strong>la</strong> <strong>en</strong>trada y manut<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> negros bozales <strong>en</strong> <strong>la</strong> ciudad” (315).<br />
Acor<strong>de</strong> al crecimi<strong>en</strong>to sost<strong>en</strong>ido <strong>d<strong>el</strong></strong> comercio, <strong>en</strong> 1794 empieza a funcionar <strong>el</strong> Con<strong>su</strong><strong>la</strong>do<br />
<strong>de</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires, <strong>el</strong> cual solicita que “se le informe todo lo concerni<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> extracción <strong>de</strong> frutos<br />
y <strong>la</strong> introducción <strong>de</strong> negros a estas provincias <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> costa <strong>de</strong> África, a nacionales y extranjeros”<br />
(305). Este organismo se erigirá como órgano rector <strong>de</strong> los a<strong>su</strong>ntos <strong>de</strong> comercio <strong>de</strong> <strong>la</strong> ciudad,<br />
don<strong>de</strong> estarán repres<strong>en</strong>tados los principales comerciantes que t<strong>en</strong>drán influ<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>cisiones<br />
r<strong>el</strong>ativas al comercio y <strong>la</strong> agricultura <strong>de</strong> <strong>la</strong> región (343, 354, 355).<br />
Paral<strong>el</strong>am<strong>en</strong>te, los negros <strong>de</strong> <strong>la</strong> ciudad empiezan a agremiarse con más fuerza, sobre todo<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong>s activida<strong>de</strong>s artesanales más comunes <strong>en</strong>tre <strong>el</strong>los, como los zapateros, y a tal punto se<br />
agremian que <strong>en</strong> 1793 solicitan ser “separados <strong>d<strong>el</strong></strong> gremio <strong>de</strong> españoles, indios y mu<strong>la</strong>tos” (307),<br />
d<strong>en</strong>tro <strong>d<strong>el</strong></strong> cual ya no quier<strong>en</strong> estar.<br />
El accionar <strong>de</strong> los negros <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa <strong>de</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires fr<strong>en</strong>te a <strong>la</strong>s invasiones inglesas<br />
está reflejado <strong>en</strong> diversos expedi<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> otorgami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> libertad por <strong>la</strong> acción <strong>de</strong> los mismos<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong> invasión. Antonio Díaz solicita <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> cárc<strong>el</strong> ser puesto <strong>en</strong> libertad por “haber actuado <strong>en</strong><br />
<strong>la</strong> <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa <strong>de</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires durante <strong>la</strong>s invasiones inglesas” (478), o <strong>la</strong> liberación hecha por <strong>el</strong><br />
Cabildo <strong>de</strong> nueve esc<strong>la</strong>vos por “los méritos contraídos <strong>en</strong> <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa <strong>de</strong> <strong>la</strong> ciudad”, <strong>en</strong> 1808 (470).<br />
<strong>La</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> los negros <strong>en</strong> <strong>la</strong>s guerras <strong>de</strong> <strong>la</strong> in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia se observa <strong>en</strong> los docum<strong>en</strong>tos.<br />
Los dueños <strong>de</strong> esc<strong>la</strong>vos son reacios a <strong>en</strong>tregar a <strong>su</strong>s esc<strong>la</strong>vos para <strong>el</strong> esfuerzo bélico, se quejan<br />
<strong>de</strong> t<strong>en</strong>er que <strong>en</strong>tregarlos al Estado o <strong>de</strong> que éste no se los <strong>de</strong>vu<strong>el</strong>va a <strong>la</strong> brevedad (496, 497, 499).<br />
El jov<strong>en</strong> Estado nacional hace constantes r<strong>el</strong>evami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> esc<strong>la</strong>vos capaces <strong>de</strong> tomar <strong>la</strong>s armas<br />
(489, 500), ya que <strong>su</strong> <strong>de</strong>stino eran los regimi<strong>en</strong>tos patrios.<br />
Este <strong>su</strong>cinto recorrido temporal sobre <strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong> <strong>la</strong>s series docum<strong>en</strong>tales que conforman<br />
<strong>la</strong> Sección Gobierno Colonial, rev<strong>el</strong>a <strong>la</strong> dispersión y <strong>en</strong>ormidad temática <strong>de</strong> los docum<strong>en</strong>tos<br />
r<strong>el</strong>ativos a esc<strong>la</strong>vos.<br />
Sobre <strong>el</strong> total <strong>de</strong> 500 docum<strong>en</strong>tos, <strong>la</strong>s imág<strong>en</strong>es escaneadas alcanzaron a 9.980. El catálogo<br />
cronológico se completó con <strong>el</strong> r<strong>el</strong>evami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los docum<strong>en</strong>tos r<strong>el</strong>ativos a esc<strong>la</strong>vos cont<strong>en</strong>idos<br />
<strong>en</strong> los catálogos <strong>de</strong> nombres y temáticos <strong>de</strong> <strong>la</strong> Sección Gobierno Colonial conservados <strong>en</strong><br />
<strong>el</strong> Archivo. A<strong>de</strong>más, se confeccionó un índice g<strong>en</strong>eral extraído <strong>d<strong>el</strong></strong> inv<strong>en</strong>tario <strong>de</strong> <strong>la</strong> división<br />
Colonia (sa<strong>la</strong> IX).<br />
Gustavo Fabián Alonso<br />
51