26.04.2013 Views

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

LA RUTA DEL ESCLAVO EN EL RÍO DE LA PLATA: SU HISTORIA Y SUS CONSECUENCIAS<br />

Estas lic<strong>en</strong>cias, sin embargo, no solucionaban <strong>el</strong> tema <strong>de</strong> abastecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> mano <strong>de</strong><br />

obra, por lo que <strong>el</strong> contrabando se constituyó <strong>en</strong> <strong>la</strong> forma más común <strong>de</strong> solucionar este problema.<br />

A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> éste, existían otras formas cuasi-ilegales <strong>de</strong> introducción <strong>de</strong> negros, por ejemplo,<br />

<strong>la</strong>s arribadas forzosas.<br />

Recor<strong>de</strong>mos que <strong>en</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires estaba prohibido <strong>el</strong> comercio libre a partir <strong>de</strong> una Real<br />

Cédu<strong>la</strong> <strong>de</strong> 1595 que se ext<strong>en</strong>dió por espacio <strong>de</strong> todo <strong>el</strong> siglo XVII. So<strong>la</strong>m<strong>en</strong>te llegaban al puerto<br />

<strong>en</strong> forma legal dos o tres navíos <strong>de</strong> permiso, in<strong>su</strong>fici<strong>en</strong>tes para abastecer <strong>de</strong> merca<strong>de</strong>rías a <strong>la</strong><br />

región.<br />

Sin embargo fueron los contratos <strong>de</strong> asi<strong>en</strong>to, ya <strong>en</strong> <strong>el</strong> siglo XVIII, los que solucionaron<br />

<strong>en</strong> gran parte <strong>el</strong> abastecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> esc<strong>la</strong>vos, siempre a <strong>la</strong> par <strong>d<strong>el</strong></strong> contrabando que nunca <strong>de</strong>jó <strong>de</strong><br />

ser una manera <strong>de</strong> introducir negros y sacar frutos <strong>de</strong> <strong>la</strong> tierra y p<strong>la</strong>ta proced<strong>en</strong>te <strong>d<strong>el</strong></strong> Alto Perú.<br />

En los inicios <strong>d<strong>el</strong></strong> siglo XVII estos contratos fueron firmados con compañías portuguesas,<br />

más tar<strong>de</strong> se trató con los g<strong>en</strong>oveses, para terminar <strong>el</strong> siglo con una mayoritaria pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

comerciantes ho<strong>la</strong>n<strong>de</strong>ses.<br />

Algunos asi<strong>en</strong>tos contemp<strong>la</strong>ron <strong>la</strong> introducción <strong>de</strong> esc<strong>la</strong>vos <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>Río</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>ta, como <strong>el</strong><br />

firmado con Gómez Reyn<strong>el</strong> <strong>en</strong> 1595 que estipu<strong>la</strong>ba <strong>el</strong> ingreso <strong>de</strong> 600 “piezas”. Pero si bi<strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />

lic<strong>en</strong>cias y asi<strong>en</strong>tos constituyeron excepciones a <strong>la</strong>s prohibiciones reales que pesaban sobre Bu<strong>en</strong>os<br />

Aires <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1594, <strong>el</strong> contrabando fue <strong>la</strong> vía más utilizada para ingresar a ese puerto merca<strong>de</strong>rías<br />

y esc<strong>la</strong>vos.<br />

Hasta 1640 fueron los portugueses los que contro<strong>la</strong>ron <strong>el</strong> tráfico ilegal <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>Río</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

P<strong>la</strong>ta. Sus posesiones <strong>en</strong> <strong>la</strong> costa <strong>de</strong> África y Brasil, <strong>su</strong>mado al hecho <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>r al mismo rey<br />

que España, fueron <strong>de</strong> vital importancia para <strong>el</strong> manejo <strong>de</strong> <strong>la</strong> trata <strong>en</strong> <strong>el</strong> Atlántico <strong>su</strong>r. <strong>La</strong><br />

separación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s coronas y <strong>la</strong> pérdida <strong>de</strong> puntos estratégicos como Luanda <strong>en</strong> África y Recife <strong>en</strong><br />

Brasil produjeron una merma <strong>en</strong> <strong>su</strong> comercio negrero.<br />

En <strong>el</strong> siglo XVIII se inicia una nueva etapa <strong>de</strong> comercio negrero con <strong>el</strong> otorgami<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

los l<strong>la</strong>mados tratados <strong>de</strong> Asi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Negros. En 1702 es conferido <strong>el</strong> asi<strong>en</strong>to a <strong>la</strong> Real Compañía<br />

Francesa <strong>de</strong> Guinea y con posterioridad al tratado <strong>de</strong> Utrecht, a <strong>la</strong> South Sea Company inglesa,<br />

<strong>en</strong> 1713. En este s<strong>en</strong>tido, los introductores <strong>de</strong> negros <strong>de</strong>bían pagar un impuesto a <strong>la</strong> Corona<br />

españo<strong>la</strong>, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> serle permitido introducir cierta cantidad <strong>de</strong> merca<strong>de</strong>rías a cambio.<br />

<strong>La</strong> compañía inglesa <strong>de</strong>jó <strong>de</strong> funcionar <strong>en</strong> 1750, lo que trajo aparejado nuevos problemas a <strong>la</strong><br />

Corona españo<strong>la</strong> para proveer esc<strong>la</strong>vos <strong>en</strong> un territorio <strong>en</strong> expansión comercial, sedi<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> mano<br />

<strong>de</strong> obra para estancias, minas y ciuda<strong>de</strong>s <strong>d<strong>el</strong></strong> virreinato. Los Borbones int<strong>en</strong>tarán pau<strong>la</strong>tinam<strong>en</strong>te<br />

liberar <strong>el</strong> tráfico <strong>de</strong> esc<strong>la</strong>vos mediante <strong>la</strong> creación <strong>de</strong> compañías <strong>de</strong> comercio, como <strong>la</strong> <strong>de</strong> Filipinas<br />

(1785), <strong>la</strong> sanción <strong>d<strong>el</strong></strong> Reg<strong>la</strong>m<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Libre Comercio <strong>en</strong> 1778 o <strong>la</strong> Real Cédu<strong>la</strong> <strong>de</strong> 1791, que<br />

liberaba <strong>el</strong> tráfico <strong>de</strong> esc<strong>la</strong>vos a cambio <strong>de</strong> <strong>la</strong> salida <strong>de</strong> frutos <strong>d<strong>el</strong></strong> territorio.<br />

Entrado <strong>el</strong> siglo XIX, <strong>la</strong> Asamblea Constituy<strong>en</strong>te <strong>de</strong>terminó <strong>la</strong> libertad <strong>de</strong> vi<strong>en</strong>tres <strong>en</strong><br />

1813 aboli<strong>en</strong>do <strong>el</strong> tráfico <strong>de</strong> esc<strong>la</strong>vos; sin embargo continuó hasta más allá <strong>de</strong> mediados <strong>d<strong>el</strong></strong><br />

siglo a pesar <strong>de</strong> que <strong>la</strong> Constitución <strong>de</strong> 1853 abolió <strong>la</strong> esc<strong>la</strong>vitud <strong>de</strong>finitivam<strong>en</strong>te.<br />

Respecto <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fu<strong>en</strong>tes que conti<strong>en</strong>e <strong>el</strong> Archivo G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>la</strong> Nación para <strong>el</strong> estudio <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

trata y otros temas vincu<strong>la</strong>dos a <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> color <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>Río</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>ta, po<strong>de</strong>mos m<strong>en</strong>cionar los<br />

Registros <strong>de</strong> Navíos, <strong>de</strong>comisos <strong>de</strong> esc<strong>la</strong>vos, lic<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> introducción, Libros <strong>de</strong> Asi<strong>en</strong>to, contratos<br />

Gustavo Fabián Alonso<br />

45

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!