La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco
La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco
La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
268<br />
dad y <strong>en</strong> <strong>el</strong> Estado uruguayo que no condice con <strong>su</strong> <strong>su</strong>puesta “armonía <strong>de</strong> razas y culturas”. De<br />
vez <strong>en</strong> cuando, gracias a algún medio <strong>de</strong> difusión, se hace notar que <strong>el</strong> racismo existe <strong>en</strong> Uruguay.<br />
Ellos son, por ejemplo, <strong>el</strong> recuerdo <strong>de</strong> jugadores negros famosos que fueron vetados <strong>en</strong><br />
<strong>su</strong>s clubes a principios <strong>de</strong> siglo, <strong>en</strong> <strong>la</strong> década <strong>d<strong>el</strong></strong> treinta; o <strong>la</strong> ley impulsada por <strong>el</strong> dictador Terra<br />
(1931) que permitía al negro ingresar a los cuadros <strong>d<strong>el</strong></strong> Ministerio <strong>d<strong>el</strong></strong> Interior, es <strong>de</strong>cir, a <strong>la</strong><br />
Policía, hecho éste que <strong>en</strong> <strong>la</strong> década <strong>d<strong>el</strong></strong> cuar<strong>en</strong>ta fue motivo <strong>de</strong> discusión <strong>en</strong> <strong>el</strong> Par<strong>la</strong>m<strong>en</strong>to<br />
Nacional, ya que algún jerarca policial se negaba a implem<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> ley; o <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> los doc<strong>en</strong>tes<br />
que <strong>en</strong> <strong>la</strong> década <strong>d<strong>el</strong></strong> cincu<strong>en</strong>ta no podían dictar c<strong>la</strong>ses <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> Enseñanza Pública; o <strong>la</strong>s<br />
luchas por ingresar a trabajar <strong>en</strong> los gran<strong>de</strong>s almac<strong>en</strong>es <strong>en</strong> los años ses<strong>en</strong>ta, o por <strong>en</strong>trar a<br />
confiterías o cines, anecdotario <strong>en</strong> <strong>el</strong> que podríamos ext<strong>en</strong><strong>de</strong>rnos y que forma parte <strong>de</strong> <strong>la</strong> construcción<br />
que lleva hoy a consi<strong>de</strong>rar <strong>la</strong> situación <strong>de</strong> los Derechos Humanos a partir <strong>de</strong> una<br />
mirada étnica.<br />
<strong>Esc<strong>la</strong>vo</strong>s <strong>en</strong> <strong>el</strong> siglo XXI<br />
“Pese a los cambios <strong>en</strong> <strong>el</strong> mundo, <strong>el</strong> <strong>de</strong>sprecio<br />
por los negros sigue si<strong>en</strong>do profundo.”<br />
N<strong>el</strong>son Man<strong>d<strong>el</strong></strong>a<br />
Recién a fines <strong>d<strong>el</strong></strong> siglo XX <strong>la</strong> lucha <strong>de</strong> los afro<strong>de</strong>sc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes hace posible que <strong>en</strong><br />
Uruguay se comi<strong>en</strong>ce a consi<strong>de</strong>rar <strong>la</strong> situación <strong>de</strong> marginación histórica <strong>de</strong> <strong>la</strong> comunidad<br />
negra, y <strong>la</strong>s d<strong>en</strong>uncias <strong>de</strong> racismo han permeabilizado <strong>la</strong> coraza <strong>de</strong> los medios <strong>de</strong> comunicación<br />
que no querían ver o que ocultaban <strong>d<strong>el</strong></strong>iberadam<strong>en</strong>te <strong>su</strong>s manifestaciones <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
sociedad y <strong>el</strong> Estado.<br />
“Sí,<br />
soy<br />
atrevido<br />
pero<br />
no soy<br />
negro”<br />
El 31 <strong>de</strong> agosto <strong>d<strong>el</strong></strong> año 2002, cuando una jov<strong>en</strong> afrouruguaya asc<strong>en</strong>dió a <strong>la</strong><br />
unidad matrícu<strong>la</strong> 42.010 <strong>de</strong> <strong>la</strong> línea 109 <strong>de</strong> una empresa <strong>de</strong> transporte colectivo,<br />
se g<strong>en</strong>eró una discusión a raíz <strong>d<strong>el</strong></strong> pago <strong>d<strong>el</strong></strong> boleto con algunas monedas que esa<br />
medianoche iban a quedar fuera <strong>de</strong> circu<strong>la</strong>ción. Luego <strong>de</strong> explicar que <strong>la</strong>s mismas<br />
eran válidas aún, <strong>la</strong> pasajera recriminó al guarda por <strong>el</strong> tono viol<strong>en</strong>to que había<br />
utilizado para hab<strong>la</strong>rle.<br />
El guarda reincidió <strong>en</strong> <strong>la</strong> utilización <strong>de</strong> términos agresivos y <strong>la</strong> jov<strong>en</strong> increpó: “Me<br />
está usted faltando <strong>el</strong> respeto, es un atrevido”.<br />
<strong>La</strong> respuesta <strong>d<strong>el</strong></strong> guarda fue: “Sí, soy atrevido pero no soy negro”. Indignada, <strong>la</strong><br />
pasajera <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>dió <strong>d<strong>el</strong></strong> autobús. Los u<strong>su</strong>arios <strong>d<strong>el</strong></strong> transporte se hicieron solidarios<br />
con <strong>el</strong><strong>la</strong>. El hecho fue d<strong>en</strong>unciado a <strong>la</strong> Comisión <strong>de</strong> Derechos Humanos <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
Cámara <strong>de</strong> Diputados.<br />
A poco <strong>de</strong> iniciarse <strong>el</strong> siglo XXI, durante <strong>el</strong> <strong>la</strong>boreo <strong>de</strong> carga y <strong>de</strong>scarga, obreros <strong>d<strong>el</strong></strong><br />
puerto <strong>de</strong> Montevi<strong>de</strong>o escucharon gritos que rompieron <strong>la</strong> monotonía <strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada.<br />
En un primer mom<strong>en</strong>to no pudieron <strong>de</strong>terminar <strong>el</strong> orig<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s quejas, hasta<br />
UNESCO<br />
TERCER PANEL