26.04.2013 Views

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

La Ruta del Esclavo en el Río de la Plata: su ... - unesdoc - Unesco

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

170<br />

Con <strong>la</strong> finalidad <strong>de</strong> reunir a todas <strong>la</strong>s personas <strong>de</strong> color se crean instituciones <strong>en</strong> calidad<br />

<strong>de</strong> asociaciones civiles sin fines <strong>de</strong> lucro, como <strong>el</strong> C<strong>en</strong>tro Uruguay, <strong>en</strong> <strong>la</strong> ciudad <strong>de</strong> M<strong>el</strong>o, <strong>en</strong><br />

1923 y también <strong>el</strong> C<strong>en</strong>tro Uruguay <strong>en</strong> Montevi<strong>de</strong>o, <strong>en</strong> 1941. Des<strong>de</strong> <strong>en</strong>tonces hasta <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to<br />

actual han <strong>su</strong>rgido varias instituciones con <strong>el</strong> fin <strong>de</strong> <strong>el</strong>evar social y culturalm<strong>en</strong>te al negro <strong>en</strong><br />

nuestra sociedad.<br />

El aspecto más evid<strong>en</strong>te y más conocido acerca <strong>de</strong> los aportes <strong>de</strong> <strong>la</strong> cultura negra <strong>en</strong><br />

nuestro país es <strong>el</strong> <strong>de</strong> <strong>su</strong> música, <strong>su</strong>s cantos y <strong>su</strong>s bailes. Ejemplo <strong>de</strong> <strong>el</strong>lo son <strong>el</strong> candombe, <strong>el</strong><br />

tango <strong>en</strong> <strong>su</strong>s oríg<strong>en</strong>es, <strong>la</strong> milonga y <strong>el</strong> milongón, todos <strong>el</strong>los empar<strong>en</strong>tados <strong>en</strong>tre sí. A<strong>de</strong>más hay<br />

aportes negros <strong>en</strong> <strong>la</strong> plástica, <strong>en</strong> <strong>la</strong> poesía, <strong>en</strong> <strong>el</strong> ballet, <strong>en</strong> <strong>el</strong> canto popu<strong>la</strong>r y <strong>en</strong> <strong>la</strong> liturgia, por<br />

medio <strong>de</strong> <strong>la</strong> misa-candombe.<br />

El candombe uruguayo <strong>en</strong> <strong>su</strong>s inicios era una ceremonia <strong>de</strong> orig<strong>en</strong> bantú referida al<br />

ritual c<strong>el</strong>ebrado <strong>en</strong> ocasión <strong>d<strong>el</strong></strong> asc<strong>en</strong>so o coronación <strong>de</strong> un guerrero a <strong>la</strong> categoría <strong>de</strong> jefe <strong>de</strong><br />

tribu. Su historia compr<strong>en</strong><strong>de</strong> varias etapas. <strong>La</strong> primera, que es <strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> auténtica danza negra,<br />

por carecer <strong>de</strong> docum<strong>en</strong>tación se <strong>de</strong>sconoce como tañían los tambores, cómo eran los cantos y<br />

cómo eran <strong>la</strong>s danzas <strong>de</strong> los negros recién llegados a estas tierras.<br />

Por medio <strong>de</strong> estudios, crónicas y r<strong>el</strong>atos <strong>de</strong> viajeros <strong>de</strong> <strong>la</strong> época se han podido <strong>de</strong>scribir<br />

algunas danzas precursoras <strong>d<strong>el</strong></strong> candombe, por ejemplo: <strong>la</strong> Cal<strong>en</strong>da, <strong>la</strong> Bámbu<strong>la</strong> y <strong>la</strong> Chica.<br />

Estas danzas también se han <strong>de</strong>scrito <strong>en</strong> otros países <strong>de</strong> América y ti<strong>en</strong><strong>en</strong> algunos puntos <strong>en</strong><br />

común. El candombe ti<strong>en</strong>e <strong>su</strong> punto <strong>de</strong> partida <strong>en</strong> África, <strong>en</strong> una ceremonia ritual que <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

transcurso <strong>d<strong>el</strong></strong> tiempo se convirtió <strong>en</strong> una ceremonia rememorativa <strong>en</strong> <strong>la</strong> que aparec<strong>en</strong> <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos<br />

que nada ti<strong>en</strong><strong>en</strong> que ver con <strong>la</strong> costumbre original. <strong>La</strong> coreografía <strong>d<strong>el</strong></strong> candombe o Coronación<br />

<strong>de</strong> los Reyes Congos o Ango<strong>la</strong>s consiste <strong>en</strong> una pantomima <strong>en</strong> <strong>la</strong> que se han introducido<br />

<strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos estéticos, r<strong>el</strong>igiosos, etcétera, <strong>de</strong> los b<strong>la</strong>ncos.<br />

Como re<strong>su</strong>ltado <strong>de</strong> un proceso <strong>de</strong> transformaciones, <strong>en</strong> <strong>el</strong> transcurso dialéctico <strong>d<strong>el</strong></strong> tiempo,<br />

her<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> aqu<strong>el</strong>los candombes, se producirán manifestaciones popu<strong>la</strong>res <strong>de</strong> tipo festivo<br />

que llegan hasta <strong>la</strong> actualidad. Antes <strong>de</strong> extinguirse los candombes rituales, los negros pasaron a<br />

ser protagonistas <strong>d<strong>el</strong></strong> Carnaval montevi<strong>de</strong>ano, iniciando así <strong>la</strong> incorporación <strong>de</strong> <strong>la</strong> her<strong>en</strong>cia<br />

folclórica africana a <strong>la</strong>s tradiciones popu<strong>la</strong>res uruguayas. Por un <strong>la</strong>do, t<strong>en</strong>emos los <strong>de</strong>sfiles <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s comparsas negras durante <strong>el</strong> Carnaval y por otro, los <strong>de</strong>sfiles con tambores <strong>de</strong> grupos no<br />

institucionalizados, más espontáneos, que se d<strong>en</strong>ominan “l<strong>la</strong>madas” y se observan por <strong>la</strong>s calles<br />

<strong>de</strong> Montevi<strong>de</strong>o <strong>en</strong> ciertas fechas y ocasiones particu<strong>la</strong>res.<br />

<strong>La</strong> comparsa negra, manifestación exclusivam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> los negros esc<strong>la</strong>vizados y <strong>su</strong>s <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> segunda mitad <strong>d<strong>el</strong></strong> siglo XIX, también fue <strong>su</strong>fri<strong>en</strong>do modificaciones. En <strong>el</strong> siglo<br />

XX constituyó un complejo integrado por diversos <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos, negros y b<strong>la</strong>ncos; <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos<br />

heterogéneos que <strong>en</strong> nuestros días concurr<strong>en</strong> a un mismo fin social: salir <strong>en</strong> Carnaval para dar<br />

<strong>su</strong> nota <strong>de</strong> colorido y ritmo y aspirar a los premios y remuneraciones, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>de</strong>finido criterio<br />

comercial.<br />

Estas agrupaciones <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>v<strong>en</strong>ir <strong>d<strong>el</strong></strong> tiempo han c<strong>en</strong>trado <strong>su</strong> interés <strong>en</strong> otro aspecto <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

festividad africana, <strong>de</strong>jando <strong>de</strong> <strong>la</strong>do <strong>la</strong> simple conmemoración. Testimonio fehaci<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>el</strong>lo lo<br />

constituy<strong>en</strong> los ricos y bril<strong>la</strong>ntes atavíos con que se vist<strong>en</strong> <strong>su</strong>s integrantes y <strong>la</strong> prepon<strong>de</strong>rancia <strong>de</strong><br />

personajes que nada ti<strong>en</strong><strong>en</strong> que ver con <strong>el</strong> motivo y <strong>el</strong> espíritu <strong>d<strong>el</strong></strong> África natal. Sin embargo, <strong>el</strong><br />

UNESCO<br />

SEGUNDO PANEL

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!