PDF-Datei (22.5 MB) - Kennedy Bibliothek

4. Kion ni povas lerni de la historio?
Tiu monsistemo, kiun ni heredis cle niaj pragepaLroj estas
pli ol 2 000 jara a. I,a germana vorto por mono, GeLd,
montras rekte al ia origino, kiu estis Guld (oro). Oro,
sufi e neuzebla metalo por alio ol juvela oj kaj ornama oj,
fari is la an ilo, kiun oni preferis en la romana regno
irka la jaro 700 aKr. Mono iam signifis moneroj. Tio
estis anka tiu koncepto, kiu registri is en la konstitucio
de Usono. Oraj kaj ar entaj moneroj (a iaj konformaj
valoroj en bankkambioj) estis lasolaj tute akceptitaj pagiloj
en Usono is 1934. Ankora hodia inultaj homoj
rekomendas reiron al la orvaluto - speciale tiuj, kiuj vidas
la malagrablajn flankojn de la preska senlima ebleco
presi papermonon.
Kiam Silvio Gesell en la jaro 1904 eldonis sian libron
"Die nat rliche Wirtschaftsordnung" temis tri kvaronoj
de la libro pri tiu demando. 26 Opozocie kontra iuj
establitaj ekonomikistoj de lia tempo li provis montri,
teorie kaj per praktikaj ekzemploj, ke la orvaluto estis ne
nur nenecesa sed e malutila por funkcianta monsistemo
bazita sur senrentuma mono.
Hodia ni scias ke la orvaluto ne esLas necesa. Nun
ekzistas e ne unu lanclo en la mondo, kiu bazigas sian
monsistemon sur la orvaluto. John Maynard Keynes, kiu
tre bone konis la laboron de Silvio Gesell, kunhelpis
forpreni tiun obstaklon por funkcianta ekonomio en la
1930aj jaroj. Kion li tamen forgesis lan i estis la dua
elemento en an i o, nome anstala igi la renton per
cirkuliga kotizo. Estas altgrade tial ni nun denove havas
ekonomian malfacila ojn kaj ni ekhavos tion kun
67