Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

otres, son dambos. Por exemplu, peles o del son contraiciones de per + les
y de de + el, respeutivamente.
1.2.1 CONTRAICIONES DE PREPOSICIÓN + ARTÍCULU
Al axuntase nel decursu una preposición y un artículu, fórmense les contraiciones
que s'amuesen nesti cuadru:
EL LA LO LOS LES
A al
DE del
PA pal
SO sol
CON col cola colo colos coles
EN nel na no nos nes
PER pel pela pelo pelos peles
POR pol pola polo polos poles
Exemplos: pidió-ylo al xenru; sacólu del caxón; ye un regalu pal rapacín;
el gatu ta sol escañu; falastis col guardia; nun tán acordies colo que dixisti;
atopólo nel llibru; eso ye no que tien razón; asturianu nes escueles;
anda pel camín; nun pases pelo moyao; polo que cuntes, ye verdá; ye un
dibuxu fechu polos escolinos.
Pero nun hai contraición en: díxo-ylo a la maestra, vio a los neños en
patiu, yes de lo que nun hai, la Caxa de les Ágates, van pa la ilesia, foron
pa los praos, escondió la bolsa so la cama, etc.
La contraición nel tien tamién l'equivalente no: taba nel prau, taba no prau.
1.2.2 CONTRAICIÓN TOU + ARTÍCULU
L'indefiníu tou, toa, too, toos, toes tamién fai contraición coles formes
d'artículu:
tou + el: tol
toa + la: tola
too + lo: tolo
toos + los: tolos
toes + les: toles
Exemplos: tol mundu lo diz, taba tola xente na cai, tolo que cuntó ye mentira,
tolos díes se quexa, caleyaba per toles partes.
Pero esta contraición nun se da cuando se trata de secuencies que formen
parte de distintos sintagmes: La casadiella comióla toa la muyer de
Venancio; aquel pantalón estrozólu tou’l mesmu día.
VIII.
L’artículu
99