Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

VI.
El nome
y l’axetivu
80
ru masculín o femenín queda tapecíu pola marca de neutru (por exemplu,
el fumu blanco, la ropa ye blanco, lo blanco).
- El númberu. Fai qu'un axetivu apaeza en singular o en plural. El númberu
del axetivu ye tamién siempre repercusión del del sustantivu col qu'establez
concordancia.
L'axetivu pue presentase solu o en grupu sintagmáticu acompañáu de términu
subordináu alverbial: el páxaru ye guapu, el páxaru ye abondo
guapu.
2.1.2 FUNCIONES Y ALLUGAMIENTOS
Los axetivos prenucleares o antepuestos son los que s'alluguen ante'l
nucleu nominal dientro'l mesmu sintagma. Na llingua falada, ye perpoco
frecuente esta construcción con axetivos calificativos (males dómines,
bona nueche, grandes fiestes, menuda sidra), anque ye más corriente con
determinativos (otru camín, munches vegaes, dalgunos requexos).
Los axetivos posnucleares o pospuestos son los que s'alluguen tres del
nucleu dientro'l mesmu sintagma. Ye la posición más frecuente de los axetivos
calificativos nel sintagma nominal. Exemplos: camín llargu, día abegosu,
xera dura, etc.
Los axetivos nucleares atributivos son los qu'apaecen como nucleu o centru
de sintagma axetivu en funciones atributives. Exemplos: esi camín
paez llargu, la sangre ye collorao, la mañana ta soleyera, el neñu vien
cansáu, los paxos tráxolos enllenos, etc.
N'asturianu estos tres allugamientos tienen importancia na concordancia
que l'axetivu establez col sustantivu, según se detalla en XXII.2.3.
2.2 Axetivos calificativos y determinativos
Los axetivos calificativos espresen una cualidá del nome qu'acompañen:
dimensión, color, cualidá, naturaleza, etc. Asina, llibru blancu, rapaza
roxa, llobu fieru, monte emprunu, bon tiempu, etc.
Los axetivos determinativos refiérense a aspeutos del sustantivu que nun
entren na definición del so significáu: cantidá, allugamientu, posesión, etc.
Tales restricciones son pervariaes. Asina, los axetivos determinativos puen
ser demostrativos (esti llibru, aquelles rapaces), posesivos (el mio coche,
la casa vuesa), numberales (diez homes, el segundu llibru), indefiníos
(otra selmana, unos piescos, toles cases, dalgún llobu, dellos carbayos),