Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

1.2.4 NOMES COMUNES Y NOMES PROPIOS
Los nomes comunes clasifiquen la realidá n'especies, esto ye: un nome
común refierse a un conxuntu de trazos presentes nuna mesma especie.
Asina ye'l casu de sustantivos como pexe, carbayu, emburrión, fíu, casa,
ríu, etc.
Los nomes propios identifiquen a un solu individuu d'una especie frente a
tolos demás; un nome propiu refierse siempre a una realidá inconfundible
y única. Por exemplu: Nalón, Asturies, Urriellu, Xuan, Olaya, "Llucera",
Europa, Roma, etc.
N'abondes ocasiones, hai nomes propios fechos a partir de nomes comunes:
L'Acebal, El Monte, El Valle, Carbayín, Fresnéu, El Sablón, La Llera,
El Sucu, Los Caleyos, Llastres, etc.
El casu inversu (esto ye, nomes comunes fechos a partir de nomes propios)
tamién se da. Asina: menudu xuan que tas fechu, ye un bon pinín.
USU DEL ARTÍCULU COLOS NOMES PROPIOS
• Con nomes de persona o antropónimos
a) L'usu d'artículu con nomes de persona y con apellíos ye ayenu dafechu
a los vezos llingüísticos asturianos. Poro, como norma xeneral diráse y
escribiráse Lluis, Olaya, Xuan, María, Parrondo, y non *el Lluis, *la
Olaya, *el Xuan, *la María, *el Parrondo.
b) Sí apaez cuando se quier oponer aspeutos estremaos de la mesma persona,
encabezando entós l'artículu'l sintagma onde ta'l nome propiu: el
Lluis d'aquelles dómines nun ye'l Lluis d'agora, la Olaya de la mocedá
recordámosla toos.
c) L'emplegu del artículu en plural rexístrase tamién xunto con apellíos, pa
referise a una familia o llinaxe: los Parrondo son del Occidente, los
Artime vienen de Gozón.
d) Tamién s'emplega artículu en munchos nomatos o alcuños de persones:
"El Piru", "La Mayuca", "El Xastre", etc.
• Con nomes d'animales o zoónimos
L'artículu emplégase davezu con nomes de dellos animales. Asina: La
Llucera, La Morica, La Estrella.
• Con nomes de llugar o topónimos
VI.
El nome
y l’axetivu
77