Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

academiadelallingua.com
from academiadelallingua.com More from this publisher
21.04.2013 Views

V. L’acentu 70 Pa él el dineru nun val cosa. Les mas pidíen más proteición pa los fíos, mas nun-yos la dieron. Nun t'enfotes nél nin nel hermanu. Nós nun nos quexamos d'ello. Nun lu guardes nun caxón; nun lu guardes nún. Esi regalu ye pa pá. Los pas aconceyáronse ayeri. Nun sé nada. María, sé bona. Nun se para na cai del fríu que fai. ¿Vas segar esi cachu prau? Sí, si m'eches un gabitu. Los neños tán tan tranquilinos... Vieno un tren cargáu. Vieno ún. Vieno ún cargáu de mazanes. Vós nun vos averáis a ella. Xuan ya María yá cortexaben daquella. c) El numberal tres acentúase (trés) si asina s'evita una confusión cola presposición tres. Exemplos: marcharon tres d'ellos "detrás d'ellos" / marcharon trés d'ellos "non cuatro", andaben tres llobos y raposos "detrás de llobos y raposos" / andaben trés llobos y raposos "3 llobos". d) La conxunción o acentúase cuando s'atopa ente cifres arábigues, col oxetu de nun la confundir col númberu "0". Exemplos: 2 ó 3. Pero: dos o tres, diez o venti. e) Los conxuntos resultantes de xuntar un prefixu a una pallabra monosílaba lleven acentu si se cumple la norma xeneral d'acentuación d'agudes. Exemplos: ella fai, pero ella desfái; bien, pero perbién; son, pero persón; feu, pero perféu; ella cai, pero ella recái; llau, pero treslláu; ella pon, pero ella trespón; etc. 3.6.2 ACENTUACIÓN D’INTERROGATIVOS Y ESCLAMATIVOS Los interrogativos y esclamativos lleven toos acentu, estremándose asina na escritura de los relativos; ver XVIII.1.2. D'esta miente: - Interrogativos y esclamativos: qué; quién; cómo; cuántu, cuánta, cuánto, cuántos, cuántes; cuándo; ónde; ú, aú; cuál o cuálu, cuála, cuálo, cuálos, cuáles. - Relativos: que; quien; como; cuantu, cuanta, cuanto, cuantos, cuantes; cuando; onde; u, au. 3.6.3 ACENTUACIÓN DE LOS PRONOMES DEMOSTRATIVOS Los demostrativos masculinos y femeninos, cuando funcionen como pronomes, acentúense si asina se desanicia toa posibilidá de confusión nuna oración concreta. En casu contrariu, nun ye obligatorio; ver IX.1. Por

exemplu, nun enunciáu como con esta fala entenderíase esta como axetivu y fala como sustantivu; pero nel enunciáu con ésta fala, el demostrativu ésta nun podría ser más que pronome y fala verbu. Otros exemplos: toi sintiendo esi cantar "esa canción" / toi sintiendo ési cantar "cómo canta esi". Nun hai, entós, nenguna obligación d'acentuar los pronomes demostrativos n'exemplos como éstos: aquella que faló ayeri ye la muyer; esos dexaron un bon esbilladeru equí; tuvo de parpayuela con eses. 3.6.4 PREPOSICIONES ENTE Y ÉNTE Ente y énte son dos preposiciones distintes. La preposición ente equival a "ente medies de", n'oraciones como púnxose ente l'armariu y la parede. La preposición énte ye variante de ante, y equival a "delantre de": axuntáronse énte la casa'l conceyu o axuntáronse ante la casa'l conceyu. Ver XIX.4.2. V. L’acentu 71

V.<br />

L’acentu<br />

70<br />

Pa él el dineru nun val cosa.<br />

Les mas pidíen más proteición pa los fíos, mas nun-yos <strong>la</strong> dieron.<br />

Nun t'enfotes nél nin nel hermanu.<br />

Nós nun nos quexamos d'ello.<br />

Nun lu guar<strong>de</strong>s nun caxón; nun lu guar<strong>de</strong>s nún.<br />

Esi regalu ye pa pá. Los pas aconceyáronse ayeri.<br />

Nun sé nada. María, sé bona. Nun se para na cai <strong>de</strong>l fríu que fai.<br />

¿Vas segar esi cachu prau? Sí, si m'eches un gabitu.<br />

Los neños tán tan tranquilinos...<br />

Vieno un tren cargáu. Vieno ún. Vieno ún cargáu <strong>de</strong> mazanes.<br />

Vós nun vos averáis a el<strong>la</strong>.<br />

Xuan ya María yá cortexaben daquel<strong>la</strong>.<br />

c) El numberal tres acentúase (trés) si asina s'evita una confusión co<strong>la</strong><br />

presposición tres. Exemplos: marcharon tres d'ellos "<strong>de</strong>trás d'ellos" /<br />

marcharon trés d'ellos "non cuatro", andaben tres llobos y raposos<br />

"<strong>de</strong>trás <strong>de</strong> llobos y raposos" / andaben trés llobos y raposos "3 llobos".<br />

d) La conxunción o acentúase cuando s'atopa ente cifres arábigues, col<br />

oxetu <strong>de</strong> nun <strong>la</strong> confundir col númberu "0". Exemplos: 2 ó 3. Pero: dos<br />

o tres, diez o venti.<br />

e) Los conxuntos resultantes <strong>de</strong> xuntar un prefixu a una pal<strong>la</strong>bra monosí<strong>la</strong>ba<br />

lleven acentu si se cumple <strong>la</strong> norma xeneral d'acentuación d'agu<strong>de</strong>s.<br />

Exemplos: el<strong>la</strong> fai, pero el<strong>la</strong> <strong>de</strong>sfái; bien, pero perbién; son, pero<br />

persón; feu, pero perféu; el<strong>la</strong> cai, pero el<strong>la</strong> recái; l<strong>la</strong>u, pero treslláu;<br />

el<strong>la</strong> pon, pero el<strong>la</strong> trespón; etc.<br />

3.6.2 ACENTUACIÓN D’INTERROGATIVOS Y ESCLAMATIVOS<br />

Los interrogativos y esc<strong>la</strong>mativos lleven toos acentu, estremándose asina<br />

na escritura <strong>de</strong> los re<strong>la</strong>tivos; ver XVIII.1.2. D'esta miente:<br />

- Interrogativos y esc<strong>la</strong>mativos: qué; quién; cómo; cuántu, cuánta, cuánto,<br />

cuántos, cuántes; cuándo; ón<strong>de</strong>; ú, aú; cuál o cuálu, cuá<strong>la</strong>, cuálo, cuálos,<br />

cuáles.<br />

- Re<strong>la</strong>tivos: que; quien; como; cuantu, cuanta, cuanto, cuantos, cuantes;<br />

cuando; on<strong>de</strong>; u, au.<br />

3.6.3 ACENTUACIÓN DE LOS PRONOMES DEMOSTRATIVOS<br />

Los <strong>de</strong>mostrativos masculinos y femeninos, cuando funcionen como pronomes,<br />

acentúense si asina se <strong>de</strong>sanicia toa posibilidá <strong>de</strong> confusión nuna<br />

oración concreta. En casu contrariu, nun ye obligatorio; ver IX.1. Por

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!