Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

a) Toles pallabres agudes acabaes en vocal, «-n» o «-s». Exemplos: señardá,
xalé, tarrecí, el neñu faló, virtú; caxón, manguán; Avilés, caricós,
cangués, cabás.
b) Toles pallabres llanes acabaes en consonante que nun seya nin «-n» nin
«-s». Exemplos: cáncer, árbol, índiz, llápiz, déficit, tórax. Inclúinse
tamién nesti apartáu les pallabres llanes acabaes nun grupu consonánticu
d'orixe cultu: bíceps, tríceps, fórceps, etc.
c) Toles pallabres esdrúxules y peresdrúxules: cámbaru, pláganu, llástima,
xíriga; atopémosvoslo, apurriéndomeles.
Ye importante facer notar que l'emplegu del acentu gráficu ye lo mesmo
d'obligáu coles lletres minúscules que coles mayúscules. Exemplos:
SEÑARDÁ, VIÉRMENE, ÉL FÁLA-Y, LLANGRÉU, XIXÓN, ÁNXELA.
3.2 Acentuación de diptongos y triptongos
Siempre que faiga falta acentuar un diptongu o un triptongu, siguiendo les
normes xenerales d'acentuación, fadráse llantando l'acentu na vocal abierta.
Exemplos:
- Agudes: facéi, ella desfái, faláu, falái, amurniáu (pero amurniao, amurniaos),
iguáis, iguáu, persói, Tinéu, Uviéu.
- Llanes: caráuter, néutar.
- Esdrúxules: téunicu, viérmene, güévara, práuticu, ñuética, miániques.
- Peresdrúxules: tiénentelo, amiéstensete, muévenvoslu.
3.3 Acentuación d'hiatos
Los hiatos acentúense según les normes que siguen darréu:
a) Los hiatos producíos por una secuencia de dos vocales semiabiertes o
abiertes acentúense, acordies coles normes xenerales, na vocal tónica.
Exemplos: océanu, fáennos casu, neón, lleómelos, enfeé, Noé.
b) Nos hiatos producíos por una secuencia de vocal zarrada tónica + vocal
semiabierta o abierta (o bien vocal semiabierta o abierta + vocal zarrada
tónica), l'acentu llántase siempre sobre la vocal zarrada. Nestos
casos, l'acentu ye xustamente'l mediu ortográficu remanáu pa indicar la
esistencia del hiatu, pues d'otra miente interpretaríase un diptongu: foínos
(plural de "foín") / foinos (verbu "ser" + pronome). Exemplos: tríe,
ferrería, crío, acentúe, falcatrúa, actúo, maíz, Raúl, seízu, feúcu, poícu
"de Poo", allegría, coríos, partíu, fíu, ruíu.
V.
L’acentu
67