Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

V.
L’acentu
66
lles), los posesivos (el mio llibru, la to casa, el mio, la to, les xeres de
vueso, el fíu tuyu), los indefiníos (otru día, el mesmu, dalgunes lleis, tolos
ñeros), los interrogativos y esclamativos (qué, quién, cuánto, ú, ónde), los
pronomes en función de suxetu o términu preposicional (elli xuega, pa
min, contigo, ensin vós), les formes verbales (falamos, apurrir, cantái, ye,
son, hai), los alverbios (bien, mal, dafechu, apriesa, nenyures, yá, equí,
non, nun) y les interxeiciones (¡ai!, ¡miániques!, ¡meca!, ¡ne!).
2.1.2 PALLABRES ÁTONES
Son pallabres átones: los artículos (el llobu, les comparances), los relativos
(el llibru que merqué, quien lu vio foi Mino, la casa onde vive ye
guapa, el sitiu au vas ta lloñe), los pronomes en función de complementu
direutu o indireutu (díxomelo, nun te quexes), les preposiciones (ante la
ilesia, baxo l'horru, con xente, dende Tinéu) y les conxunciones (xineru y
febreru, Xuan ya María, Llanes o Cabrales).
2.2 Pallabres agudes, llanes y esdrúxules
Según el llugar onde tea asitiada la sílaba tónica, les pallabres tóniques
clasifíquense n'agudes, llanes y esdrúxules.
- Pallabres agudes son les que tienen tónica la sílaba cabera: esmolición,
Enol, Uviéu, carbayéu, esconder, apurrió.
- Pallabres llanes son les que tienen tónica la sílaba penúltima: falaben,
Ribesella, caráuter, árbol.
- Pallabres esdrúxules son les que tienen tónica l'antepenúltima sílaba:
bígaru, güévara, piértiga, teléfonu, tráxome.
Esisten tamién pallabres peresdrúxules, que son aquelles nes que la tonicidá
s'asitia na sílaba anterior a l'antepenúltima. Exemplos: enredábenteles,
cantábenvosla, enfocicábase-yos.
3
Normes d'acentuación gráfica
Al envís d'indicar, en dellos casos, cuála ye la sílaba tónica d'una pallabra,
emplégase'l signu llamáu acentu gráficu (´). L'acentu gráficu úsase acordies
coles normes que siguen darréu.
3.1 Normes xenerales
Como norma xeneral, lleven acentu: