Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

1
L'acentu
Carauterístiques del acentu n'asturianu
L'acentu ye'l mayor contraste con que se pronuncia una sílaba en comparanza
coles del so rodiu. N'asturianu l'acentu llógrase pola mayor intensidá
de voz na emisión d'una sílaba. La sílaba dotada d'acentu ye tónica,
mentanto que la que ta privada d'elli nómase átona.
L'elementu silábicu que recibe la intensidá acentual ye'l nucleu, exercíu n'asturianu
siempre por una vocal: fu-ra-cu, xa-bón, As-tu-ries, co-yer, di-cir.
Cuando una sílaba tónica contién un diptongu o un triptongu, l'acentu recíbelu
siempre la vocal abierta: pau-tu, ca-fian-te, en-rie-du, U-viéu, güei.
Les xuntures de vocales zarraes, o diptongos indiferentes, puen almitir la
tonicidá en cualquier de les vocales: viu-da, sui-zu, Lluis, Tiu-ya.
N'asturianu l'acentu ye llibre (xinte / xinté), anque en xeneral asóciase
nuna mesma pallabra siempre a una sílaba fixa; ye perestraño que la sílaba
tónica se tresllade dientro la pallabra. De toes maneres, sí ye normal
que los sufixos o les desinencies verbales faigan que l'acentu camude de
sílaba. Exemplos: furacu, pero furaquín; lleche, pero llecheru; Payares,
pero payariegu; yo falo, pero nós falamos; mancar, pero mancadura; averar,
pero averamientu; etc.
2
Clasificación de les pallabres
acordies col acentu
2.1 Pallabres tóniques y pallabres átones
Aquelles pallabres dotaes d'una sílaba tónica son pallabres tóniques, mentanto
que les privaes d'acentu son pallabres átones. Les pallabres tóniques
son, pelo xeneral, autónomes, pudiendo constituyir por elles soles un
enunciáu; les átones, pelo contrario, son siempre dependientes y nun puen
apaecer nun enunciáu si nun ye sofitaes nel acentu d'otra pallabra precedente
o siguiente.
2.1.1 PALLABRES TÓNIQUES
N'asturianu son pallabres tóniques: los sustantivos (edificiu, fueya, ma,
pá), los axetivos (prestosu, mariellu), los demostrativos (esti, esa, aque-
V
V.
L’acentu
65