21.04.2013 Views

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

-bsc- > -sc-: escuru, ascisa<br />

-bst- > -st-: astrautu, astenese, sustancia, sustantivu, sustratu,<br />

astemiu<br />

c) El grupu consonánticu «-ds» final <strong>de</strong> sí<strong>la</strong>ba caltiénse na escritura.<br />

Exemplos: adscribir, adstratu, etc.<br />

d) Grupu «-ns». El grupu «-ns» final <strong>de</strong> sí<strong>la</strong>ba caltiénse na escritura:<br />

-nsc-: inscribir<br />

-nsp-: inspiración, conspiración, circunspeutu, inspeición<br />

-nst-: constar, circunstancia, constitución, institutu, instancia,<br />

constancia, conste<strong>la</strong>ción, constituyir, instintu, instrumentu<br />

Pelo contrario, les pal<strong>la</strong>bres cultes qu'amuesen el prefixu trans- siguíu <strong>de</strong><br />

consonante xeneralícense col prefixu patrimonial asturianu tres-, según<br />

enclín <strong>de</strong> <strong>la</strong> llingua: tresmitir, tresferencia, tresformar, tresvasar, tresl<strong>la</strong>dar,<br />

tresllucir, trescribir, tresparente, tresponer, tresportar, etc.<br />

e) El grupu «-rs» final <strong>de</strong> sí<strong>la</strong>ba caltiénse na escritura <strong>de</strong> les pal<strong>la</strong>bres d'orixe<br />

cultu. Exemplos:<br />

-rsp-: perspeutiva<br />

-rst-: supersticiosu<br />

4.15 Adautación co<strong>la</strong> lletra «x»<br />

Nes pal<strong>la</strong>bres d'aniciu cultu, l'asturianu presenta <strong>la</strong> lletra «x» en <strong>de</strong>llos casos.<br />

a) Como práutica habitual y tradicional, n'asturianu adáutense col fonema<br />

/ s/ (lletra «x») aquelles pal<strong>la</strong>bres cultes que, tomaes <strong>de</strong>l griegu o <strong>de</strong>l l<strong>la</strong>tín,<br />

s'escriben neses llingües con «ge», «gi».<br />

Exemplos: xeoloxía, rexistrar, xeneral, inxeniu, áxil, hidróxenu, máxicu,<br />

vixi<strong>la</strong>r, xestión, axente, xenitivu, enerxía, ximnasia, xigante, páxina, pedagóxicu,<br />

vexetal, aflixir, anxines, biolóxicu, xinecólogu, etc.<br />

Nesti sen, l'adautación faise acordies colos usos <strong>de</strong> <strong>la</strong> lletra «x» n'asturianu,<br />

<strong>de</strong>saniciando <strong>la</strong> secuencia «xi» cuando <strong>la</strong> vocal nun ye centru <strong>de</strong> sí<strong>la</strong>ba.<br />

Exemplos: naufraxu, alerxa, prestixu, rexón, contaxu, <strong>de</strong>magoxa,<br />

estratexa, sufraxu, hemorraxa, maxa, antropofaxa, lliturxa, colexu, etc.<br />

b) Adáutense co<strong>la</strong> lletra «x» munches pal<strong>la</strong>bres cultes qu'en griegu o en<br />

l<strong>la</strong>tín s'escriben co<strong>la</strong> lletra «x». D'esta miente:<br />

- N'allugamientu inicial <strong>de</strong> pal<strong>la</strong>bra: xenofobia, xenón, xerocopia, xilófonu,<br />

xilografía, etc.<br />

IV.<br />

La sí<strong>la</strong>ba<br />

63

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!