Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

III.
Les consonantes
50
De toes maneres, nel asturianu escritu contémplense tres casos regulares
de perda de consonantes: la de la -r final del infinitivu cuando-y sigue pronome
átonu; la de la -s final de la 1ª persona del plural cuando-y sigue'l
pronome nos; y la de delles contraiciones.
3.1 Perda de la -r del infinitivu + pronome átonu
Cuando l'infinitivu va siguíu d'un pronome personal átonu (me, te, lu, la,
lo, nos, mos, vos, los, les, -y, -yos, -ys, se) pierde la -r de la terminación en
tolos casos, fechu que se reflexa na escritura. Exemplos:dar+yos ’da-yos;
mercar + y ’ merca-y; matar + la ’ matala; falar + te ’ falate; falar +
vos ’ falavos; alloriar + nos ’ allorianos; ver + lu ’ velu; mancar + me
’ mancame; etc.
3.2 Primera persona del plural + pronome nos
Si una primera persona del plural va siguida del pronome átonu nos, pierde
la -s de la so terminación, fechu que se fai notar na escritura. Exemplos:
llavamos + nos ’ llavámonos; enfotamos + nos ’ enfotámonos; quexaremos
+ nos ’ quexarémonos; etc.
3.3 Contraiciones
La escritura normativa recueye tamién de mou regular la perda de consonantes
en delles contraiciones. Esti ye'l casu de les preposiciones con, per
y por siguíes d'un artículu; ver VIII.1.2. Exemplos: con + el ’ col; con +
les ’ coles; per + la ’ pela; por + los ’ polos; etc.
De manera asemeyada, l'indefiníu cada siguíu del tamién indefiníu ún fai
tamién contraición. Asina, cada + un ’ caún; cada + una ’ caúna.
Pa cabu, produzse tamién perda de dalguna consonante en contraiciones
de preposición + preposición, y de preposición + alverbiu; ver XIX.4.14.
Exemplos: per + ente ’ pente; a + en ’ an; per + enriba ’ penriba; per
+ equí ’ pequí; etc.