Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

III.
Les consonantes
48
b) Lletra «y».
Como orientación, pero ensin algamar a ser norma xeneral, puen dase
les indicaciones siguientes:
- Apaez davezu nos sufixos o terminaciones -ayu -aya, -eyu -eya, -uyu
-uya. Exemplos: espantayu, ayu, orbayu, vergayu, trabayu, carbayu,
borraya, estaya, gandaya, canaya, esperteyu, espeyu, felpeyu, pelleyu,
ceya, cigoreya, oveya, oreya, guedeya, peruyu, ceruyu, baruyu, arguyu,
aguya, faraguya, rabuya.
Tamién, con otros sufixos o terminaciones rellacionaos colos anteriores:
trabayar, orbayar, carbayéu, espeyar, esfelpeyar, cagayón, espelleyar,
oreyudu, esguedeyar, peruyal, aguyetar, esfaraguyar, etc.
De toes maneres, abonden les esceiciones: marallu, esmarallar, pella, restallu,
mella, garulla, etc.
- Nel sufixu o terminación -iyu, -iya, -iyo (qu'alternen con -íu, -ía,-ío).
Exemplos: poliya (tamién polía), maniya (tamién manía), rodiya
(tamién rodía), maraviya (tamién maravía), calaviya (tamién calavía),
aguadiya (tamién aguadía), sortiya (tamién sortía), fiyu (tamién fíu),
Castiya (tamién Castía). Recuérdese qu'en dellos casos esta terminación
alterna con -iellu, -iella, -iello (Castiella, maniella, rodiella).
- Escríbese «y», non «ll», naquelles pallabres en qu'esti fonema, n'allugamientu
intervocálicu, alterna cola so ausencia. Exemplos: creyer
(tamién creer), trayer (tamién traer), construyir (tamién construir), yo
seya (tamién yo sía), cayer (tamién caer), atribuyir (tamién atribuir),
etc.
- Convién tener en cuenta estos casos: abiyota, afayar, afayadizu,
choyu, lladriyu, conceyu d'Ayer, ayerán, Bisuyu, etc.
2.10 Lletres «n» y «m»
Na escritura de les lletres «n» y «m» tendránse en cuenta les siguientes
observaciones:
a) L'archifonema nasal /N/ represéntase xeneralmente per aciu de la lletra
«n». Exemplos: conca, sienda, enfotase, llongu, enllordiar, enrestrar,
ensamar, axuntar, unviar, punxo, inmortal, encetar, etc.
b) Pero represéntase con «m» cuando-y siguen les lletres «b» o «p» dientro
d'una mesma pallabra. Asina, llombu, cámbaru, combayar, embaecíu,
embaxo, llimpiu, arramplar, etc.