21.04.2013 Views

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

III.<br />

Les consonantes<br />

40<br />

a) [s] alveo<strong>la</strong>r sorda:<br />

- Cuando s'atopa en principiu <strong>de</strong> sí<strong>la</strong>ba: semar, llosa.<br />

- En final <strong>de</strong> sí<strong>la</strong>ba o <strong>de</strong> pal<strong>la</strong>bra, cuando nun-y sigue nin /t/, nin<br />

/θ/, nin una consonante sonora: gaspia, tres chaples, foscu, <strong>de</strong>sfacer.<br />

b) [z] alveo<strong>la</strong>r sonora: al final <strong>de</strong> sí<strong>la</strong>ba o <strong>de</strong> pal<strong>la</strong>bra, cuando-y sigue una<br />

consonante sonora que nun seya /d/. Exemplos: achisbar, fisgar, fáigolos<br />

yo, mesmu, rosnar, esñidiar, esl<strong>la</strong>va, ves<strong>la</strong>, los roxos.<br />

c) [s ] <strong>de</strong>ntal sorda: en final <strong>de</strong> sí<strong>la</strong>ba o <strong>de</strong> pal<strong>la</strong>bra, cuando-y sigue /t/ o<br />

/θ/. Exemplos: pastia, los traxes, les ceyes.<br />

d) [z ] <strong>de</strong>ntal sonora: en final <strong>de</strong> sí<strong>la</strong>ba o <strong>de</strong> pal<strong>la</strong>bra, cuando-y sigue /d/.<br />

Exemplos: <strong>de</strong>s<strong>de</strong>xase, los drechos.<br />

Fonéticamente tamién ye posible una realización líquida ensin sofitu<br />

vocálicu especialmente na secuencia inicial <strong>de</strong> pal<strong>la</strong>bra es- + consonante,<br />

como en esbariar, esñidiar, escaecer, estisoriar, etc.<br />

1.12 Fonema / s/<br />

El fonema xib<strong>la</strong>nte / s/, realizáu como fricativu pa<strong>la</strong>tal sordu o sonoru, represéntase<br />

na ortografía per aciu <strong>de</strong> <strong>la</strong> lletra «x». Tien dos pronunciaciones<br />

estremaes:<br />

a) [ s] sorda:<br />

- Cuando s'alcuentra en principiu <strong>de</strong> sí<strong>la</strong>ba (nesti allugamientu<br />

pue realizase como [ s] o como [ sj]): xatu, caxa.<br />

- En final <strong>de</strong> sí<strong>la</strong>ba o <strong>de</strong> pal<strong>la</strong>bra, cuando-y sigue una consonante<br />

sorda. Exemplos: viax curtiu, pex frito.<br />

b) [ z] sonora: en final <strong>de</strong> sí<strong>la</strong>ba o <strong>de</strong> pal<strong>la</strong>bra, cuando-y sigue una consonante<br />

sonora. Exemplos: pex<strong>de</strong>gatu, potax bono, Box nun quier.<br />

1.13 Fonema /m/<br />

El fonema /m/, realizáu como nasal bil<strong>la</strong>bial sonoru, represéntase per aciu<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> lletra «m». Exemplos: mariellu, moyar, amormiyase.<br />

1.14 Fonema /n/<br />

El fonema /n/, realizáu como nasal alveo<strong>la</strong>r sonoru, escríbese na ortografía<br />

común como «n». Exemplos: zuna, xunir.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!