21.04.2013 Views

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

2.1 Oraciones trespuestes sustantives<br />

La tresposición nestos casos puen realiza<strong>la</strong>: <strong>la</strong> conxunción subordinativa<br />

que; el si completivu; los interrogativos indireutos qué, quién, cuál ~<br />

cuálu, cuántu (coles sos variaciones <strong>de</strong> xéneru y númberu), cómo, cuándo,<br />

ón<strong>de</strong>, ú ~ aú; los re<strong>la</strong>tivos quien y cuantu ensin antece<strong>de</strong>nte; y l'estilu<br />

indireutu.<br />

La oración asina trespuesta ye a exercer les funciones propies <strong>de</strong>l sustantivu.<br />

Asina, suxetu léxicu (que, con valor estilísticu, pue permitir l'usu <strong>de</strong>l<br />

artículu): (el) que nun seya asina esmolezme bastante, si fales o non nun<br />

ye cosa <strong>de</strong> mio, (el) qué-yos dixo tien muncha importancia, (el) cómo llogró<br />

pasar <strong>la</strong> frontera ye bien misterioso. Tamién, complementu direutu:<br />

que nun ye asina sábeslo tu, nun m'ac<strong>la</strong>rió si les coses van bien pel pueblu,<br />

nun sabemos cuánto nos val esa pieza; complementu indireutu: nun-<br />

-y quito méritu a qu'aguanten tantu tiempu ensin fumar, nun-y doi importancia<br />

a si vienen o non, nun-y <strong>de</strong>as importancia a ón<strong>de</strong> puedan dir; y<br />

suplementu: fa<strong>la</strong>ron <strong>de</strong> que <strong>la</strong> collecha anguaño pue dir mal, quexámonos<br />

<strong>de</strong> quién anda diciendo esos bilordios per en<strong>de</strong>.<br />

Ha alvertise que, en tou casu, nun ye posible tresponer una oración a sustantivu<br />

ensin conxunción: ruégote que vengas aína, encamiéntovos que lo<br />

faigáis con procuru (non *ruégote vengas aína, *encamiéntovos lo faigáis<br />

con procuru).<br />

Les oraciones trespuestes a sustantivu puen, pe<strong>la</strong> so parte, sufrir una nueva<br />

tresposición a axetivu, <strong>de</strong> manera que son a exercer <strong>la</strong> función <strong>de</strong> subordináu<br />

sustantivu, davezu gracies a <strong>la</strong> preposición <strong>de</strong>. Exemplos: el problema<br />

<strong>de</strong> que nun seya asina almítenlu toos, <strong>la</strong> dulda <strong>de</strong> si les coses van bien<br />

o non vamos tene<strong>la</strong> munchu tiempu, nun quier ver <strong>la</strong> importancia <strong>de</strong> qué-<br />

-yos dixo, el misteriu <strong>de</strong> cómo llogró pasar <strong>la</strong> frontera entá nun lu <strong>de</strong>scubrió<br />

<strong>la</strong> policía, etc.<br />

2.2 Oraciones trespuestes axetives o <strong>de</strong> re<strong>la</strong>tivu<br />

Les oraciones trespuestes a axetivu por un re<strong>la</strong>tivu puen ser <strong>de</strong> dos menes:<br />

a) Re<strong>la</strong>tives especificatives. Faen referencia a una parte <strong>de</strong> lo espresao pol<br />

antece<strong>de</strong>nte. Asina, por exemplu, en los socios que quieren dir d'escursión<br />

apuntáronse na secretaría, entién<strong>de</strong>se que non tolos socios quieren<br />

dir d'escursión, sinón una parte d'ellos.<br />

b) Re<strong>la</strong>tives esplicatives. Faen referencia al conxuntu <strong>de</strong> lo espresao pol<br />

XXV.<br />

Oración<br />

compuesta<br />

y oración<br />

complexa<br />

383

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!