21.04.2013 Views

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

I) SECUENCIES LO DE QUE + ORACIÓN<br />

Y LO DE + INTERROGATIVU + ORACIÓN<br />

Trátase d'una oración trespuesta a sustantivu po<strong>la</strong> conxunción que o por un<br />

interrogativu, qu'al empar axetívase per aciu <strong>de</strong> <strong>la</strong> preposición <strong>de</strong> y faise<br />

<strong>de</strong> nueves sustantivu pol artículu neutru lo. El conxuntu concuerda en neutru.<br />

Exemplu: lo <strong>de</strong> que tolos homes son iguales ye guapo, pero nun se<br />

cumple; lo <strong>de</strong> que se casen tan mozos nun resulta estraño; lo <strong>de</strong> cuántos<br />

años tien ye misterioso dafechu; lo d'ón<strong>de</strong> s'escondió sábenlo hasta los<br />

neños.<br />

J) ORACIONES SUSTANTIVAES POR QUE, SI<br />

O INTERROGATIVOS TÓNICOS<br />

Una oración trespuesta a sustantivu, cuando fai <strong>de</strong> suxetu léxicu impón<br />

concordancia neutra nun atributu.<br />

• Oraciones sustantivaes por que:<br />

Exemplos: que fumes peles mañanes ye malo, que diben engaña<strong>la</strong> taba<br />

sabío, ¡qué guapo que te <strong>de</strong>an trabayu!<br />

• Oraciones sustantivaes por si completivu:<br />

Exemplos: nun ta c<strong>la</strong>ro si a eses hores taben en casa; si yes fatu o llistu<br />

sábeslo tu; si tuvo bien fecho o non, ta yá escaecío.<br />

• Oraciones sustantivaes por interrogativos tónicos: Exemplos: ye<br />

raro per ón<strong>de</strong> diaños s'escondió; por qué nun gorgutaron, paezme bramente<br />

ridículo; cómo llogró pasar <strong>la</strong> frontera ye bien misterioso.<br />

K) REFERENCIES METALLINGÜÍSTIQUES<br />

Cualquier elementu trespuestu a sustantivu, perteneciente o non a esa categoría,<br />

esixe neutru nun axetivu atributivu. Exemplos: "teléfano" ta mal<br />

dicho; "hemos cantado" abúlta-y perfino.<br />

4.1.2 REFERENTE ÁTONU LO<br />

El pronome átonu lo (opuestu al masculín lu y al femenín <strong>la</strong>) acompaña a<br />

un verbu cuando se refier a un complementu direutu (<strong>la</strong> lleche bebílo) y al<br />

alverbiu interrogativu ú (mira <strong>la</strong> lleche; —¿úlo?) nos casos que siguen<br />

darréu:<br />

- Con referencia a un sustantivu non cuntable: el xelu metílo en frigoríficu;<br />

<strong>la</strong> forgaxa recoyílo y tirélo a <strong>la</strong> basura; trayéilo nestes bolsines (<strong>la</strong><br />

comida); esti fumu, ¿aguánteslo o nun lo aguantes?; ¿úlo? (<strong>la</strong> xente);<br />

cárguenlo (piedra) pa empedriar p<strong>la</strong>ces na ciudá; el papel que mercó na<br />

XXIV.<br />

Les oraciones<br />

atributives<br />

379

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!