Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

XXIV.
Les oraciones
atributives
372
monte, blanca paezlo la to casa dende'l monte; prestosa foi la folixa, prestosa
foilo la folixa; tarde nun foron los bolos, tarde nun lo foron los bolos.
Cuando l'atributu ye un axetivu, establezse una rellación ente tres términos
(atributu, suxetu gramatical y suxetu léxicu), que da llugar a una doble
concordancia: de númberu, ente l'atributu y el suxetu gramatical; y de
xéneru y númberu, ente l'atributu y el suxetu léxicu. Exemplos: el teyáu
paez blancu / los teyaos paecen blancos / la casa paez blanca / les cases
paecen blanques / l'agua paez blanco.
Con atributos sustantivos que presenten variación de xéneru y de númberu
tamién se dan tales posibilidaes de concordancia: él yera abogáu / ellos
yeren abogaos, ella yera abogada / elles yeren abogaes.
Sin embargu, hai atributos sustantivos qu'ufren como talos invariabilidá,
motivu pol que nun establecen nenguna concordancia: esi llibru ye una
maravía / esos llibros son una maravía / esa película ye una maravía /
eses películes son una maravía; to pá ye munches coses / to ma ye munches
coses. Atópense nel mesmu casu los atributos alverbiales: el conciertu
ye dientro / les representaciones son dientro.
2.2 Tresposiciones a atributu
Pal desempeñu de la función d'atributu puen producise delles tresposiciones
a axetivu:
TRESPOSICIÓN SUSTANTIVU ’ AXETIVU
Produzse con preposiciones diverses. Exemplos: eses gracies son de
Xuan, ¿de quién ye esa casa?, aquelles escritores yeren d'Uviéu, la subida
qu'hai que facer ye al Narancu, les cases de pueblu son con corredor,
estes lleis son contra'l racismu, el meyor camín ye dende'l fayéu, l'enfotu
que tenía yera nes posibilidaes de so, el partíu foi ente equipos xuveniles,
la nuesa llucha va ser hasta la victoria, esa baxada ye haza'l valle, esi
regalu paez pal güelu d'Ana, el pasu más impresionante ye per El Puertu
Payares, el votu que dimos foi pol nuesu candidatu, les cases tán ensin
teyáu.
Na so calidá d'axetivos, talos sintagmes permiten cuantificación: eses gracies
son mui de Xuan, yeren tan d'Uviéu como otres.
TRESPOSICIÓN ALVERBIU ’ AXETIVU
Produzse con preposiciones diverses. Exemplos: esa xente ye d'equí, el
periódicu ye d'ayeri, les noticies que dieron pela radio son de lloñe. Na so