21.04.2013 Views

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

XXIII.<br />

La oración<br />

y les funciones<br />

oracionales<br />

368<br />

sé si vos dar les gracies; déxa-y c<strong>la</strong>ro si saludalu o non o déxa-y c<strong>la</strong>ro<br />

si lu saludar o non.<br />

- Secuencia interrogativu ya infinitivu: nun sabemos qué rega<strong>la</strong>-y o nun<br />

sabemos qué-y rega<strong>la</strong>r; hai que <strong>de</strong>cidir a cuá<strong>la</strong> dá-ylo o hai que <strong>de</strong>cidir<br />

a cuá<strong>la</strong>-y lo dar; nun tien ón<strong>de</strong> ponelo o nun tien ón<strong>de</strong> lo poner;<br />

escaecí pa ú llevalos o escaecí pa ú los llevar; asegúrate <strong>de</strong> cuánto dayos<br />

pal agui<strong>la</strong>ndu o asegúrate <strong>de</strong> cuánto-yos dar pal agui<strong>la</strong>ndu.<br />

- Secuencia re<strong>la</strong>tivu ya infinitivu: nun atoparon casa on<strong>de</strong> agospiase o<br />

nun atoparon casa on<strong>de</strong> s'agospiar; nun alcuentren fecha cuando casase<br />

o nun alcuentren fecha cuando se casar.<br />

- Infinitivu precedíu <strong>de</strong> <strong>la</strong> negación nun. Exemplos: nun comentá-yoslo<br />

paezme poco serio o nun-yos lo comentar paezme poco serio; entráronme<br />

ganes <strong>de</strong> nun facevos casu o entráronme ganes <strong>de</strong> nun vos facer<br />

casu.<br />

- Infinitivu precedíu d'interrogativu o esc<strong>la</strong>mativu: ¿ón<strong>de</strong> escon<strong>de</strong>nos? o<br />

¿ón<strong>de</strong> nos escon<strong>de</strong>r?; ¿cuándo l<strong>la</strong>malos? o ¿cuándo los l<strong>la</strong>mar?; ¿cómo<br />

avisalu? o ¿cómo lu avisar?; ¡qué dicite, manín! o ¡qué te dicir, manín!<br />

L'infinitivu precedíu <strong>de</strong> preposición –que se pue suprimir nel casu <strong>de</strong> <strong>de</strong>–<br />

tolera namái <strong>la</strong> enclisis: tengo ganes <strong>de</strong> l<strong>la</strong>malu, naguaben por saludanos,<br />

y non *tengo ganes <strong>de</strong> lu l<strong>la</strong>mar, *naguaben por nos saludar.<br />

4.4.2 COL XERUNDIU<br />

De mou asemeyáu a lo qu'asoce<strong>de</strong> col infinitivu, tamién col xerundiu son<br />

posibles <strong>la</strong> enclisis y l'alternancia llibre <strong>de</strong> proclisis y enclisis.<br />

a) Enclisis.<br />

L'allugamientu básicu <strong>de</strong>l pronome átonu col xerundiu ye tamién <strong>la</strong> enclisis.<br />

Exemplos: púnxose <strong>de</strong> pies sofitándose con un cayáu; falándo-yos<br />

asina nun igües nada; en secándome <strong>la</strong> ropa, colo pa casa.<br />

b) Alternancia llibre <strong>de</strong> proclisis o enclisis.<br />

De modu asemeyáu a lo qu'aportaba col infinitivu, <strong>de</strong>lles circunstancies<br />

favorecen <strong>la</strong> proclisis <strong>de</strong>l pronome átonu respeuto <strong>de</strong>l xerundiu, pero nun<br />

obliguen a el<strong>la</strong>. Nel casu <strong>de</strong>l xerundiu, esti fenómenu namái ye a vese co<strong>la</strong><br />

negación nun. Exemplos: nun reñéndolu muncho remóntasete vo<strong>la</strong>o o nun<br />

lu reñendo muncho remóntasete vo<strong>la</strong>o; acabaron nun aconceyándose los<br />

llunes o acabaron nun s'aconceyando los llunes.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!