21.04.2013 Views

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

XXIII.<br />

La oración<br />

y les funciones<br />

oracionales<br />

362<br />

- Los numberales fraccionarios y multiplicativos en función alverbial, que<br />

funcionen como complementu circunstancial ensin preposición nenguna:<br />

esi xatu val <strong>la</strong> metá, el fíu ye <strong>la</strong> metá <strong>de</strong> bonu que'l pá, ganen un terciu,<br />

trabayen <strong>la</strong> cuarta parte, un pisu equí val el doble que nel centru,<br />

quierlos el triple.<br />

3.7.2 TRESPOSICIÓN VERBU ’ ALVERBIU<br />

Permite qu'una oración funcione como complementu circunstancial, y llógrase<br />

per aciu <strong>de</strong> conxunciones (<strong>de</strong> llugar, temporales, modales, concesives,<br />

causales, etc.) o <strong>de</strong> re<strong>la</strong>tivos. Exemplos: présta-y fumar on<strong>de</strong> nun<br />

molesta, fuelguen cuando-yos apetez, mientres yo llendo les vaques el<strong>la</strong><br />

sal<strong>la</strong> les pataques, en cuantes garre les vacaciones salgo <strong>de</strong> viaxe, namás<br />

lu vi dime cuenta <strong>de</strong> lo vieyu que ta, <strong>de</strong>sque ye direutora nun hai quien fale<br />

con el<strong>la</strong>, nes romeríes baillen como-yos <strong>de</strong>prendieron, presentó una quexa<br />

na direición porque nun-y dieron bon tratu, si n'agostu ficiere bon tiempu<br />

vendríen munchos turistes, siempre aprueben anque nun estudien nada,<br />

etc.<br />

3.7.3 ADAUTACIÓN MORFOLÓXICA<br />

Otres vegaes <strong>la</strong> tresformación n'alverbiu llógrase non per tresposición sintáctica<br />

sinón per adautación morfolóxica.<br />

Un axetivu conviértese funcionalmente nun alverbiu n'inmovilizándose<br />

co<strong>la</strong> terminación propia <strong>de</strong>l neutru; ver VII.2.2. Exemplos: préstame poco<br />

esa pelícu<strong>la</strong>, convién fi<strong>la</strong>r fino, miróme torcío, trabaya mui curioso, corríen<br />

rápido, co<strong>la</strong>ron escapao, espresáronse c<strong>la</strong>ro, ¿fíxolo igual o d'otra<br />

miente?, cantaben sele, falái pru<strong>de</strong>nte, yá fa<strong>la</strong> regu<strong>la</strong>r l'inglés.<br />

Los in<strong>de</strong>finíos cuantificadores empléguense davezu adautaos a alverbios,<br />

pudiendo entós exercer función <strong>de</strong> complementu circunstancial (nestes<br />

condiciones, l'alverbiu tanto cueye obligadamente <strong>la</strong> forma tan cuando<br />

s'antepón a un axetivu o a otru alverbiu). Exemplos: el pan gústa-yos<br />

poco; les mazanes maurecieron abondo; g<strong>la</strong>yaron enforma, pero nun-yos<br />

fixeron casu; recen a esgaya; trabayen muncho <strong>la</strong> ma<strong>de</strong>ra; esi neñín duerme<br />

<strong>de</strong>masiao pal tiempu que tien; nun fures tanto esi ma<strong>de</strong>ru; ye tan l<strong>la</strong>mbión<br />

como'l pá; trabayen más qu'enantes; el to pueblu ta más lloñe que'l<br />

nuesu; faló menos porque taba cansu. Lo mesmo fai l'axetivu interrogativu<br />

cuántu -a -o: ¿cuánto quedrá a los fíos?; nun sabe cuánto quier a los<br />

fíos.<br />

Un axetivu pue adautase a alverbiu inmovilizándolu na terminación femenina<br />

y amestándo-y el sufixu -mente, <strong>de</strong> mou que llogra asina exercer <strong>la</strong>

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!