Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

3.3.3 DATIVU D’INTERÉS
Los verbos transitivos refuguen dafechu l'usu de complementu indireutu
reflexivu pa espresar "dativu d'interés" o participación del suxetu na aición
promovida por él mesmu. Polo tanto, dizse: buscái un trabayu que vos dea
dineru (non *buscáivos), di una vueltina pel parque (non *dime), esi fartón
comió un bon platáu de fabes (non *comióse), montemos un negociu
redondu (non *montémonos), l'escolín traxo los llibros nuna cartera (non
*tráxose), toi deprendiendo l'inglés nesa academia (non *toi deprendiéndome).
Les espresiones refugaes nos paréntesis puen ser válides, sicasí,
n'otros contestos onde'l reflexivu funciona como complementu direutu o
indireutu: buscáivos unos a otros, dime un golpe na tiesta, etc.
Per otru llau, pue dase un conteníu de "dativu d'interés" non reflexivu. Ye'l
casu d'un pronome de complementu indireutu con un referente distintu al
d'otru sintagma de la mesma oración. Asina, en Llucía regalóme a los
neños un caballu de cartón el pronome me coesiste col complementu indireutu
a los neños, espresando l'interés del falante cola aición verbal; trátase,
poro, d'un usu distintu al qu'apaez en Llucía regalóme una corbata,
onde me ye l'únicu complementu indireutu.
3.4 Suplementu
3.4.1 CARAUTERÍSTIQUES DEL SUPLEMENTU
Trátase d'una función exercida por un sintagma de categoría sustantiva
que fai de subordináu al nucleu verbal. Lo mesmo que'l complementu circunstancial,
el suplementu ta siempre precedíu d'índiz funcional, cometíu
que cumplen preposiciones diverses. Exemplos: los obreros quéxense del
fumu, naguamos por llograr los primeros puestos, asemeyábase a la so
hermana, nun reparé nesos adornos tan guapos, acabastis con toles
naranxes del cestu.
Cuando'l suplementu ye consabíu dientro d'un contestu determináu,
reproduzse per un sintagma compuestu del mesmu índiz preposicional y
un pronome tónicu en concordancia col sintagma consabíu. Asina, les oraciones
anteriores queden d'esta miente: los obreros quéxense d'ello,
naguamos por ello, asemeyábase a ella, nun reparé nellos, acabastis con
elles.
El sintagma que fai de suplementu tien posibilidá de camudar de llugar
dientro la oración, magar que lo normal ye qu'ocupe un allugamientu posverbal:
aquella nueche Xuan charraba de munches coses, y tamién de
XXIII.
La oración
y les funciones
oracionales
357